Kraj hradecki
| kraj | |||||
 | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Siedziba | |||||
| Kod ISO 3166-2 |
CZ-KR | ||||
| Zarządzający | |||||
| Powierzchnia |
4 759,06 km²[2] | ||||
| Populacja (2020) • liczba ludności |
| ||||
| • gęstość |
115,9 os./km² | ||||
| Tablice rejestracyjne |
H | ||||
| Szczegółowy podział administracyjny | |||||
 | |||||
| Liczba miejscowości |
428 | ||||
Położenie na mapie Czech | |||||
| Strona internetowa | |||||
Kraj hradecki[4] (cz. Královéhradecký kraj) – jednostka administracyjna Czech. Zajmuje obszar 4759 km², który jest zamieszkiwany przez 551 647 mieszkańców (2020). Graniczy z krajem pardubickim, krajem środkowoczeskim, krajem libereckim oraz województwem dolnośląskim (w Polsce).
Do największych miast w kraju należą: Hradec Králové (95 642 mieszkańców), Trutnov (31 593 mieszkańców), Náchod (21 164 mieszkańców), Jiczyn (16 847 mieszkańców), Dvůr Králové nad Labem (16 282 mieszkańców), Jaroměř (12 908 mieszkańców) i Nowe Miasto nad Metują (10 180 mieszkańców).
Geografia
.jpg)
Położenie
Kraj hradecki położony jest w północnych Czechach. Graniczy na północy i wschodzie z województwem dolnośląskim, na południu z krajem pardubickim, zaś na zachodzie z krajami: libereckim i środkowoczeskim. Jego łączna powierzchnia wynosi 4758 km²[5].
Ukształtowanie powierzchni
Obszar kraju hradeckiego leży w całości na obszarze Masywu Czeskiego, będącego prowincją fizycznogeograficzną w Europie Środkowej. Jest to wyżynno-górska kraina, którą na obszarze wyżej wymiennego kraju tworzą: Sudety Zachodnie i Środkowe oraz Wyżyna Czesko-Morawska[6]. Najwyższym wzniesieniem jest Śnieżka, która równocześnie jest najwyższym szczytem w Czechach. Główną rzeką przepływającą przez ten region Czech jest Łaba[7].
Klimat
Warunki klimatyczne są charakterystyczne dla strefy klimatu umiarkowanego, z częstymi wpływami mas powietrznych pochodzących znad Oceanu Atlantyckiego. Z kierunku południowego nad teren kraju napływają masy ciepłego powietrza zwrotnikowego typu kontynentalnego. W lecie jest dość ciepło, zimy zaś są bez większych przymrozków. Suma opadów, pomijając tereny górskie, jest stosunkowo niska i wynosi około 500–700 mm w roku[8].
Środowisko naturalne
Na terenie kraju hradeckiego znajduje się Karkonoski Park Narodowy.
Historia
Pierwsze ślady bytności człowieka w kraju hradeckim pochodzą z prehistorii. Ludzie zamieszkujący tutejsze tereny reprezentowali szereg różnych kultur archeologicznych i zamieszkiwali głównie w dolinie Łaby. Od X wieku kraj ten wchodził w skład państwa czeskiego, a jego stolica – Hradec Králové był siedzibą księstwa, w którym znajdował się zamek, a następnie warownia należąca do Przemyślidów. Duże znaczenie dla rozwoju gospodarczego i kulturalnego miał rozwój klasztorów, z których najbardziej wpływowym był klasztor benedyktynów w Broumovie, miejscowości na pograniczu Czech, ziemi kłodzkiej i Śląska.
W XV wieku kraj hradecki stał się centrum ruchu husyckiego w Czechach, a w latach 1423–1424 swoją siedzibę miał tutaj przywódca husytów Jan Žižka. W XVI wieku Hradec Kralove stał się stolicą regionu. Region odegrał ważną rolę w unii regionów wschodnioczeskich i regionu administracyjnego Hradec Králové – Circulus Reginohradecensis – który funkcjonował do 1862 roku. Władzę w nim sprawowało dwóch, a od 1751 roku tylko jeden komisarz.
Pomyślny rozwój kraju i jego mieszkańców został zahamowany podczas wojny trzydziestoletniej (1618–1648), w trakcie której został on niemal doszczętnie zniszczony. Po jej zakończeniu miała miejsce jego powolna odbudowa, a Hradec Králové stał się jednym z głównych ośrodków kontrreformacji w Czechach. Tutaj w 1636 roku założono Kolegium Jezuickie, a w 1664 roku ufundowano diecezję hradecką Kościoła katolickiego, będącego sufraganią archidiecezji praskiej. Proces ten został zakończony w XVIII wieku, mimo to region zamieszkiwało jeszcze wielu protestantów. Rosnące zobowiązania chłopów względem szlachty prowadziły do licznych rebelii, z których największa miała miejsce w 1775 roku.
Przełom XVIII i XIX wieku przyniósł pewną stabilizację gospodarczą. Założono manufaktury w Potštejnie i Trutnovie. Przystąpiono do eksploatacji rud żelaza i innych, w tym srebra w Karkonoszach oraz produkcji szkła w Górach Orlickich, a w okolicach Žacléřu i Jestřebí rozwoju wydobycia węgla kamiennego.
W wyniku przegranej Habsburgów w wojnach śląskich i przejęciu Śląska i hrabstwa kłodzkiego przez Prusy, kraj hradecki został regionem przygranicznym. W efekcie doprowadziło to do rozbudowy twierdzy w Hradcu oraz budowy nowej twierdzy w Josefovie. W 1866 roku na tym obszarze toczyły się działania wojenne prusko-austriackiej. W tym czasie Hradec Králové był jednym z głównych centrów czeskiego odrodzenia narodowego. Rewolucja przemysłowa jaka miała miejsce w Cesarstwie Austriackim w XIX wieku doprowadziła do przeobrażenia regionu i przemiany z krainy o dominującym rolnictwie w jego gospodarce do rozwoju nowoczesnego przemysłu. Powstały nowe fabryki. W 1857 roku powstała pierwsza linia kolejowa. Większość miast stale się rozbudowywała i rozwijała pod względem demograficznym. Na początku XX wieku stolica regionu zaczęła przeobrażać się w lokalną metropolię.
Po zakończeniu I wojny światowej kraj hradcki stał się jedną z części składowych nowo powstałego państwa – Czechosłowacji. Zagrożenie ze strony III Rzeszy w latach 30. XX wieku wpłynęło na rozwój umocnień przygranicznych, które zachowały się nietknięte do naszych czasów.
Po 1945 roku i przegranej Niemiec w II wojnie światowej władzę w Czechosłowacji przejęli komuniści, którzy zlikwidowali całkowicie własność prywatną. Od 1960 roku obszar obecnego kraju wchodził w skład jednostki administracyjnej – kraju wschodnioczeskiego. W 1990 roku miało miejsce przywrócenie samorządności tego regionu. W wyniku reformy administracyjnej Czech z 2000 roku utworzono obecny kraj hradecki.
Administracja
| Partia | Liczba radnych |
|---|---|
| Czeska Partia Socjaldemokratyczna (ČSSD) | 18 |
| Obywatelska Partia Demokratyczna (ODS) | 13 |
| Komunistyczna Partia Czech i Moraw (KSČM) | 7 |
| Koalicja dla Kraju Hradeckiego (KpKk)[10] | 4 |
| SNK Europejscy Demokraci (SNK ED) | 3 |
| Razem (Σ) | 45 |
Władze
Władza ustawodawcza w kraju hradeckim należy do wybieranego w wyborach powszechnych na 4-letnią kadencję sejmiku krajowego, na czele którego stoi przewodniczący sejmiku odpowiedzialny za prowadzenie jego obrad oraz reprezentujący go na zewnątrz. Siedziba władz regionu mieści się w gmachu byłego browaru przy Pivovarské náměstí 1245 w Hradcu[11].
Władzę wykonawczą sprawuje Rada Krajowa, która jest powoływana przez sejmik krajowy. W jej skład hetman, trzech zastępców hetmana oraz dwóch członków rady[12]. Na jej czele stoi hetman, zaś poszczególni jej członkowie odpowiadają za różne sprawy w regionie[13]:
- ekonomię i współpracę z zagranicą,
- finanse,
- rozwój regionalny, planowanie przestrzenne, przepisy budowlane i turystykę,
- transport i drogi,
- edukację i kulturę,
- gospodarkę i rolnictwo,
- służbę zdrowia.
Hetmani kraju hradeckiego
| Lp. | Lata rządów | Imię i nazwisko | Przynależność polityczna |
|---|---|---|---|
| 1. | 2000–2010 | Pavel Bradík | Obywatelska Partia Demokratyczna |
| 2. | od 2010 | Lubomír Franc | Czeska Partia Socjaldemokratyczna |
Podział administracyjny
_-_pivovar.JPG)
Do 31 grudnia 2002 roku kraj hradecki dzielił się na pięć powiatów: Hradec Králové, Jiczyn, Náchod, Rychnov nad Kněžnou i Trutnov, w skład których wchodziło 448 gmin i 43 miasta.
Od 1 stycznia 2003 roku powiaty nie są już jednostką podziału administracyjnego Czech. Podział na powiaty zachowały jednak sądy, policja i niektóre inne urzędy państwowe. Został również zachowany dla celów statystycznych.
| Lp. | Powiat | Powierzchnia w km² | Ludność | Liczba gmin |
|---|---|---|---|---|
| 1. | Hradec Králové | 875 | 159 622 | 101 |
| 2. | Jiczyn | 887 | 77 368 | 111 |
| 3. | Náchod | 851 | 112 448 | 78 |
| 4. | Rychnov nad Kněžnou | 998 | 79 003 | 83 |
| 5. | Trutnov | 1 147 | 119 996 | 75 |
Gospodarka
Rolnictwo
Kraj hradecki, w porównaniu z innymi regionami Czech, z powodu sprzyjających warunków naturalnych posiada nieco lepsze warunki do rozwoju rolnictwa. Składa się na to położenie u podnóża Karkonoszy i Gór Orlickich oraz występowanie części nizinnej, którą stanowi dolina Łaby. W porównaniu do sąsiednich krajów, poziom zanieczyszczenia jest tu stosunkowo niższy.
Region bogaty jest w podziemne i powierzchniowe źródła wody podgórskiej i górskiej, których źródła występują w północnej i wschodniej części regionu. Pochodzą one z okresu kredy. Takie ukształtowanie terenu wpływało wielokrotnie na liczne powodzie, które nawiedzają ten region. Największe z nich miały miejsce w 1997, 1998 i 2000 roku.
Przypisy
- ↑ Královéhradecký kraj povede senátor a bývalý policejní ředitel Martin Červíček z ODS [online] [dostęp 2021-03-27].
- ↑ Dostupné online [online] [dostęp 2021-03-27].
- ↑ Počet obyvatel v obcích – k 1.1.2020 [online] [dostęp 2021-03-27].
- ↑ Protokół z 33. posiedzenia KSNG z 10 października 2007, s. 2.
- ↑ Informacje ogólne dotyczące kraju na jego oficjalnej stronie internetowej (dostęp: 2011-02-18).
- ↑ Słownik encyklopedyczny. Geografia, pod red. P. Migonia, S. Grykienia, R. Pawlaka i M. Sobika, Wrocław 1999, s. 108.
- ↑ Encyklopedia Podręczna, pod red. M. Karolczuk-Kędzierskiej, wyd. Kluszczyńskich, Kraków 1999, s. 189.
- ↑ Słownik encyklopedyczny. Geografia, op. cit, s. 107.
- ↑ Skład Sejmiku Krajowego na stronie kraju hradeckiego (dostęp: 2011-02-20).
- ↑ Tworzą ją kandydaci niezależni oraz członkowie KDU-CSL.
- ↑ Siedziba władz regionu na stronie kraju hradeckiego (dostęp: 2011-02-20).
- ↑ Informacje o Radzie Krajowej na oficjalnej stronie kraju hradeckiego (dostęp: 2011-02-20).
- ↑ Wykaz władz regionalnych (dostęp: 2011-02-20).
Linki zewnętrzne
- Oficjalna strona kraju hradeckiego
- Fotogalerie, zabytki i inne informacje na temat kraju hradeckiego. atlasceska.cz. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-02-25)].
