Kudłatka olbrzymia
| Lasiodora parahybana[1] | |||
| Mello-Leitão, 1917 | |||
 | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Infrarząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina |
Theraphosinae | ||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
kudłatka olbrzymia | ||
| Synonimy | |||
| |||
Kudłatka olbrzymia[2], kudłatka parahybańska[2], ptasznik olbrzymi[3] (Lasiodora parahybana) – gatunek pająka z rodziny ptasznikowatych. Endemiczny dla wschodniej Brazylii. Zasiedla Mata Atlântica oraz obszary lesiste w obrębie caatingi. Osiągając do 10 cm długości ciała i do 30 cm rozpiętości odnóży należy do największych pająków.
Taksonomia
Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1917 roku przez Cândido Firmino de Mello-Leitão[5][6] na łamach zoologicznej serii czasopisma „Brotéria”[5]. Holotypowa samica pochodziła z Campina Grande w stanie Paraíba. W 2023 roku Rogério Bertani dokonał redeskrypcji L. parahybana i zsynonimizował z nią L. acanthognatha[4].
Wyniki przeprowadzonej przez Bertaniego w 2023 roku analizy kladystycznej wskazują na zajmowanie przez omawiany gatunek pozycji siostrzanej dla L. benedeni[4].
Morfologia
Należy do największych pająków[7]; samice osiągają do 10 cm długości ciała[7][8], a samce do 30 cm rozpiętości odnóży[9].
Karapaks jest czarny lub ciemnoszary, z wierzchu, zwłaszcza na krawędziach porośnięty krótkimi, beżowymi, różowobeżowymi lub szarawymi szczecinkami[10][4]. Oczy pary przednio-środkowej są okrągłe, równe rozmiarami oczom pary przednio-bocznej i położone bardziej z tyłu niż one. Oczy par bocznych mają jednakowe rozmiary i owalny kształt. Małe, owalne oczy pary tylno-środkowej leżą bardziej z przodu niż pary tylno-bocznej. Szczękoczułki są czarne z jasnobrązowymi szczecinkami, u samca zaopatrzone w 11, a u samicy w 12 zębów na przedniej krawędzi bruzdy, u obu płci ponadto z drobnymi ząbkami u jej nasady. Szczęki i warga dolna mają rudobrązowe ubarwienie. Rudobrązowe sternum i spody bioder porastają krótkie, jedwabiste, czarniawe szczecinki[4].
Odnóża są czarne z rzadkimi szczecinkami barwy takiej jak na karapaksie, z jaśniejszymi paskami na udach, rzepkach, goleniach i nadstopiach, a u części populacji także z białawymi obrączkami na szczytach członów. Pierwsza i czwarta para odnóży są najdłuższe, a trzecia najkrótsza. Kolcopodobne szczecinki aparatu strydulacyjnego na tylno-bocznych powierzchniach szczęk ograniczone są do ich rejonów górnych, gdzie przemieszane są z pierzastymi. Biodra pierwszej i drugiej pary mają szpatułkowate szczecinki strydulacyjne na powierzchniach przednio-bocznych, biodra pierwszej i trzeciej pary szczecinki pierzaste i drobne kolcowate na powierzchniach tylno-bocznych, a szczecinki strydulacyjne biodra trzeciej i czwartej pary są bardzo cienkie. Stopy wszystkich par oraz nadstopia pary pierwszej i drugiej mają skopule na całej długości, natomiast nadstopia pary trzeciej mają je na połowie długości, a pary czwartej w odsiebnej ćwiartce u samicy i odsiebnej 1/5 u samca[4].
Opistosoma (odwłok) jest czarna, obficie porośnięta długimi szczecinkami barwy żółtawej, beżowej, różowobeżowej, rudej lub jaskrawoczerwonej. U obu płci obecne są włoski drażniące typu I i III[4].
Nogogłaszczki samca mają gruszkowaty bulbus z nieco krótszym od tegulum, w części odsiebnej lekko spłaszczonym bocznie, na krótkim szczycie zgrubiałym embolusem o ząbkowanym i z tyłu podzielonym kilu retrolateralnym. Genitalia samicy zawierają dwie bardzo krótkie, oddzielone silnie zesklerotyzowanym rejonem spermateki o szypułkach węższych niż części nabrzmiałe[4].
Występowanie i zachowanie
Gatunek neotropikalny, endemiczny dla wschodniej Brazylii, znany ze stanów Piauí, Ceará, Rio Grande do Norte, Paraíba, Pernambuco i Alagoas. Istnieje także wątpliwe doniesienie z Mato Grosso. Pająk ten zasiedla formację Mata Atlântica oraz niewielkie obszary lesiste w obrębie ekoregionu caatingi[4].
Ptasznik naziemny[9], sam wykopujący nory lub wykorzystujący gotowe kryjówki – osobniki młodociane kryjówek szukają pod kamieniami, kawałkami kory i butwiejącymi kłodami, dorosłe zaś w norach ssaków i wśród korzeni drzew, chętnie figowców[4][8][9]. Schronienie wyściełane jest przędzą[9]. Aktywny jest zarówno nocą, jak i za dnia[4]. Od zajętych kryjówek oddala się nawet na kilkadziesiąt metrów w poszukiwaniu pokarmu[8].
Zaniepokojony pająk wyczesuje włoski z opistosomy[10][7] lub przybiera postawę obronną z uniesioną prosomą i przednimi odnóżami oraz rozchylonymi szczękoczułkami. Gdy postawa nie wystarcza przystępuje on do uderzania napastnika przednimi odnóżami, a w ostateczności do kąsania[9].
Hodowla
%252C_Entomica_1.jpg)
Ptasznik naziemny, wymagający poziomego terrarium o minimalnych wymiarach 40×30×30 cm zaopatrzonego w co najmniej 6–8 cm warstwę podłoża, miskę z wodą i obszerną kryjówkę[7]. Zaleca się utrzymywanie temperatury między 22 a 28 °C oraz wilgotności w okolicach 70–75%[7][8]. Temperament jest różny u poszczególnych osobników, dominują jednak takie o agresywnym usposobieniu[7].
Zwykle samce osiągają dojrzałość płciową po około dwóch, a samice po około trzech latach[7]. Samice zdolne są do rozrodu przy około 75 mm długości ciała. Dopuszczanie jest stosunkowo łatwe[8]. Kokon wytwarzany jest zwykle po 40–50 dniach od kopulacji i zawierać może do 2000 jaj, choć zazwyczaj zawiera ich między 500 a 700. Nimfy wylęgają się po około 12 tygodniach[7].
Przypisy
- ↑ Lasiodora parahybana, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- 1 2 Dominik M. Szymański i inni, Ptasznikowate (Theraphosidae). Etymologia nazw naukowych i propozycja nazw zwyczajowych, 14 marca 2025, s. 142-144, ISBN 978-83-8414-021-5 (pol.).
- ↑ S. Żmudzki. Przegląd gatunków pająków ptaszników i skorpionów. Cz. 7. Giganci wśród karłów. „Nasze Akwarium. Miesięcznik Miłośników i Hodowców Ryb”. 02 (107), s. 31–35, 2009.
- 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 R. Bertani. Taxonomic revision and cladistic analysis of Lasiodora C. L. Koch, 1850 (Araneae, Theraphosidae) with notes on related genera. „Zootaxa”. 5390 (1), s. 1–116, 2023. DOI: 10.11646/zootaxa.5390.1.1.
- 1 2 C. F. de Mello-Leitão. Notas arachnologicas. 5, Especies novas ou pouco conhecidas do Brasil. „Brotéria (Ser. Zool.)”. 15, s. 74–102, 1917.
- ↑ Gen. Lasiodora C. L. Koch, 1850. [w:] World Spider Catalog [on-line]. Natural History Museum Bern. [dostęp 2024-02-01].
- 1 2 3 4 5 6 7 8 Paweł Cieślak: Ptaszniki. Hodowla w terrarium. Warszawa: Agencja Wydawnicza „Egros”, s. 36, seria: Hobby.
- 1 2 3 4 5 Wojciech Pałasz: Lasiodora parahybana – ptasznik olbrzymi. [w:] Terrarium.com.pl [on-line]. [dostęp 2024-01-16].
- 1 2 3 4 5 Günther Schmidt: Vogelspinnen, Lebensweise – Bestimmungsschlüssel – Haltung – Zucht. Hannover: Landbuch Verlag, 1993, s. 77–82. ISBN 3-7842-0484-8.
- 1 2 Peter Klaas: Vogelspinnen / Herkunft, Pflege, Arten. Stuttgart: Eugen Ulmer KG, 2003, s. 94–96. ISBN 978-3-8001-4660-4.