Międzynarodowy numer rachunku bankowego

Międzynarodowy numer rachunku bankowego (ang. International Bank Account Number – IBAN) – międzynarodowy standard służący do identyfikowania rachunków płatniczych^[1].

Standard został utworzony przez Europejski Komitet Standardów Bankowych (ang. European Committee for Bank Standardisation), po czym przyjęto go jako ISO 13616. Międzynarodowy numer rachunku bankowego składa się z dwuliterowego kodu kraju ISO 3166-1, po którym następują dwie cyfry sprawdzające (suma kontrolna), oraz do trzydziestu znaków alfanumerycznych (liter lub cyfr), które zawierają numer rozliczeniowy i numer rachunku, określanych razem jako BBAN (ang. Basic Bank Account Number – podstawowy numer rachunku bankowego). Decyzja o długości tego bloku należy do poszczególnych krajów, z tym, że dany kraj musi posiadać jedną, określoną długość. W BBAN musi się zawierać unikatowy kod identyfikujący bank, o określonej długości i określonym miejscu, w którym się on rozpoczyna. Jego pozycja i długość również zależy od danego kraju.

W transakcjach elektronicznych kod IBAN powinien być przechowywany w jednym ciągu, bez spacji, jednakże w przypadku dokumentów na papierze powinien być zapisywany w grupach po cztery znaki, przy czym ostatnia grupa może mieć ich mniejszą liczbę (ze względu na różną liczbę znaków w poszczególnych państwach).

Kod IBAN został utworzony, by wspomóc obsługę płatności w Unii Europejskiej. Klienci, zwłaszcza osoby fizyczne oraz małe i średnie przedsiębiorstwa, często napotykają na problemy związane z różnymi standardami bankowości na świecie. Podanie numeru konta odbiorcy w formacie IBAN oraz kodu BIC banku jest obowiązkowe podczas wysyłania poleceń przelewu typu SEPA (w euro do państw Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz Islandii, Norwegii i Szwajcarii).

Kraje IBAN (stan na luty 2024)

Lista krajów i terytoriów zależnych, w których banki stosują numerację rachunków w standardzie IBAN^[2]^[3].

W kolumnie Długość podano liczbę znaków, z których składa się cały IBAN (wraz z kodem kraju), nie wliczając w to odstępów rozdzielających bloki znaków. Oznaczenia w kolumnie Format: N – cyfra, A – litera, X – znak (litera lub cyfra).

Kod	Państwo	Długość	Format	Uwagi
AD	Andora	24	ADNN NNNN NNNN XXXX XXXX XXXX	SEPA
AE	Zjednoczone Emiraty Arabskie	23	AENN NNNN NNNN NNNN NNNN NNN
AL	Albania	28	ALNN NNNN NNNN XXXX XXXX XXXX XXXX
AT	Austria	20	ATNN NNNN NNNN NNNN NNNN	SEPA
AZ	Azerbejdżan	28	AZNN AAAA XXXX XXXX XXXX XXXX XXXX
BA	Bośnia i Hercegowina	20	BANN NNNN NNNN NNNN NNNN
BE	Belgia	16	BENN NNNN NNNN NNNN	SEPA
BG	Bułgaria	22	BGNN AAAA NNNN NNXX XXXX XX	SEPA
BH	Bahrajn	22	BHNN AAAA XXXX XXXX XXXX XX
BI	Burundi	27	BINN NNNN NNNN NNNN NNNN NNNN NNN
BR	Brazylia	29	BRNN NNNN NNNN NNNN NNNN NNNN NNNA X
BY	Białoruś	28	BYNN XXXX NNNN XXXX XXXX XXXX XXXX
CH	Szwajcaria	21	CHNN NNNN NXXX XXXX XXXX X	SEPA
CR	Kostaryka	22	CRNN NNNN NNNN NNNN NNNN NN
CY	Cypr	28	CYNN NNNN NNNN XXXX XXXX XXXX XXXX	SEPA
CZ	Czechy	24	CZNN NNNN NNNN NNNN NNNN NNNN	SEPA
DE	Niemcy	22	DENN NNNN NNNN NNNN NNNN NN	SEPA
DJ	Dżibuti	27	DJNN NNNN NNNN NNNN NNNN NNNN NNN
DK	Dania	18	DKNN NNNN NNNN NNNN NN	SEPA
DO	Dominikana	28	DONN XXXX NNNN NNNN NNNN NNNN NNNN
EE	Estonia	20	EENN NNNN NNNN NNNN NNNN	SEPA
EG	Egipt	29	EGNN NNNN NNNN NNNN NNNN NNNN NNNN N
ES	Hiszpania	24	ESNN NNNN NNNN NNNN NNNN NNNN	SEPA
FI	Finlandia	18	FINN NNNN NNNN NNNN NN	SEPA
FI	Wyspy Alandzkie	18	FINN NNNN NNNN NNNN NN	SEPA
FK	Falklandy	18	FKNN AANN NNNN NNNN NN
FO	Wyspy Owcze	18	FONN NNNN NNNN NNNN NN
FR	Francja	27	FRNN NNNN NNNN NNXX XXXX XXXX XNN	SEPA
	Francuskie Terytoria Południowe i Antarktyczne
	Gujana Francuska			SEPA
	Gwadelupa			SEPA
	Majotta			SEPA
	Martynika			SEPA
	Nowa Kaledonia
	Polinezja Francuska
	Reunion			SEPA
	Saint-Barthélemy			SEPA
	Saint-Martin			SEPA
	Saint-Pierre i Miquelon			SEPA
	Wallis i Futuna
GB	Guernsey	22	GBNN AAAA NNNN NNNN NNNN NN
	Jersey
	Wielka Brytania			SEPA
	Wyspa Man
GE	Gruzja	22	GENN AANN NNNN NNNN NNNN NN
GI	Gibraltar	23	GINN AAAA XXXX XXXX XXXX XXX	SEPA
GL	Grenlandia	18	GLNN NNNN NNNN NNNN NN
GR	Grecja	27	GRNN NNNN NNNX XXXX XXXX XXXX XXX	SEPA
GT	Gwatemala	28	GTNN XXXX XXXX XXXX XXXX XXXX XXXX
HR	Chorwacja	21	HRNN NNNN NNNN NNNN NNNN N	SEPA
HU	Węgry	28	HUNN NNNN NNNN NNNN NNNN NNNN NNNN	SEPA
IE	Irlandia	22	IENN AAAA NNNN NNNN NNNN NN	SEPA
IL	Izrael	23	ILNN NNNN NNNN NNNN NNNN NNN
IQ	Irak	23	IQNN AAAA NNNN NNNN NNNN NNN
IS	Islandia	26	ISNN NNNN NNNN NNNN NNNN NNNN NN	SEPA
IT	Włochy	27	ITNN ANNN NNNN NNNX XXXX XXXX XXX	SEPA
JO	Jordania	30	JONN AAAA NNNN XXXX XXXX XXXX XXXX XX
KW	Kuwejt	30	KWNN AAAA XXXX XXXX XXXX XXXX XXXX XX
KZ	Kazachstan	20	KZNN NNNX XXXX XXXX XXXX
LB	Liban	28	LBNN NNNN XXXX XXXX XXXX XXXX XXXX
LC	Saint Lucia	32	LCNN AAAA XXXX XXXX XXXX XXXX XXXX XXXX
LI	Liechtenstein	21	LINN NNNN NXXX XXXX XXXX X	SEPA
LT	Litwa	20	LTNN NNNN NNNN NNNN NNNN	SEPA
LU	Luksemburg	20	LUNN NNNX XXXX XXXX XXXX	SEPA
LV	Łotwa	21	LVNN AAAA XXXX XXXX XXXX X	SEPA
LY	Libia	25	LYNN NNNN NNNN NNNN NNNN NNNN N
MC	Monako	27	MCNN NNNN NNNN NNXX XXXX XXXX XNN	SEPA
MD	Mołdawia	24	MDNN XXXX XXXX XXXX XXXX XXXX
ME	Czarnogóra	22	MENN NNNN NNNN NNNN NNNN NN
MK	Macedonia Północna	19	MKNN NNNX XXXX XXXX XNN
MN	Mongolia	20	MNNN NNNN NNNN NNNN NNNN
MR	Mauretania	27	MR13 NNNN NNNN NNNN NNNN NNNN NNN
MT	Malta	31	MTNN AAAA NNNN NXXX XXXX XXXX XXXX XXX	SEPA
MU	Mauritius	30	MUNN AAAA NNNN NNNN NNNN NNNN NNNA AA
NI	Nikaragua	28	NINN AAAA NNNN NNNN NNNN NNNN NNNN
NL	Holandia	18	NLNN AAAA NNNN NNNN NN	SEPA
NO	Norwegia	15	NONN NNNN NNNN NNN	SEPA
OM	Oman	23	OMNN NNNX XXXX XXXX XXXX XXX
PK	Pakistan	24	PKNN AAAA XXXX XXXX XXXX XXXX
PL	Polska	28	PLNN NNNN NNNN NNNN NNNN NNNN NNNN	SEPA
PS	Palestyna	29	PSNN AAAA XXXX XXXX XXXX XXXX XXXX X
PT	Portugalia	25	PT50 NNNN NNNN NNNN NNNN NNNN N	SEPA
QA	Katar	29	QANN AAAA XXXX XXXX XXXX XXXX XXXX X
RO	Rumunia	24	RONN AAAA XXXX XXXX XXXX XXXX	SEPA
RS	Serbia	22	RSNN NNNN NNNN NNNN NNNN NN
RU	Rosja	33	RUNN NNNN NNNN NNNN NNXX XXXX XXXX XXXX X
SA	Arabia Saudyjska	24	SANN NNXX XXXX XXXX XXXX XXXX
SC	Seszele	31	SCNN AAAA NNNN NNNN NNNN NNNN NNNN AAA
SD	Sudan	18	SDNN NNNN NNNN NNNN NN
SE	Szwecja	24	SENN NNNN NNNN NNNN NNNN NNNN	SEPA
SI	Słowenia	19	SINN NNNN NNNN NNNN NNN	SEPA
SK	Słowacja	24	SKNN NNNN NNNN NNNN NNNN NNNN	SEPA
SM	San Marino	27	SMNN ANNN NNNN NNNX XXXX XXXX XXX	SEPA
SO	Somalia	23	SONN NNNN NNNN NNNN NNNN NNN
ST	Wyspy Świętego Tomasza i Książęca	25	STNN NNNN NNNN NNNN NNNN NNNN N
SV	Salwador	28	SVNN AAAA NNNN NNNN NNNN NNNN NNNN
TL	Timor Wschodni	23	TLNN NNNN NNNN NNNN NNNN NNN
TN	Tunezja	24	TN59 NNNN NNNN NNNN NNNN NNNN
TR	Turcja	26	TRNN NNNN NNXX XXXX XXXX XXXX XX
UA	Ukraina	29	UANN NNNN NNXX XXXX XXXX XXXX XXXX X
VA	Watykan	22	VANN NNNN NNNN NNNN NNNN NN	SEPA
VG	Brytyjskie Wyspy Dziewicze	24	VGNN AAAA NNNN NNNN NNNN NNNN
XK	Kosowo	20	XKNN NNNN NNNN NNNN NNNN

Przykłady

Austria – ATkk BBBB BCCC CCCC CCCC

B = kod banku, C = numer konta

Belgia – BEkk CCCC CCCC CCKK

10 cyfr (C) reprezentuje bank i numer konta.

Czechy - CZkk BBBB CCCC CCCC CCCC CCCC

kk = suma kontrolna; B = kod banku; C = numer konta

Dania – DKkk CCCC CCCC CCCC CC

Ostatnie 14 cyfr reprezentuje bank i numer konta.

Francja – FRkk BBBB BGGG GGCC CCCC CCCC CKK

Pierwsze 5 znaków to numer banku, kolejne 5 to numer agencji, kolejne 11 to numer konta, a 2 ostatnie to znaki kontrolne wyliczone z poprzedzających 21.

Niemcy – DEkk BBBB BBBB CCCC CCCC CC

Pierwsze 8 cyfr to identyfikator banku, ostatnie 10 to numer konta.

Irlandia – IEkk AAAA BBBB BBCC CCCC CC

Pierwsze 4 znaki alfanumeryczne to początek kodu SWIFT. Następnie sześciocyfrowy kod banku i 8 cyfr numeru rachunku. Uwaga: niektóre banki w Irlandii w ośmiocyfrowym numerze konta stosują litery^[4].

Włochy – ITkk BBBB BBBB BBBX XXXX XXXX XXX

Pierwsze 11 cyfr to numer banku, ostatnie 12 jest numerem konta.

Holandia – NLkk BBBB CCCC CCCC CC

Pierwsze 4 znaki alfanumeryczne to symbol banku, kolejne 10 cyfr to numer rachunku.

Polska – PLkk BBBB BBBB MMMM MMMM MMMM MMMM

Pierwsze 2 cyfry to cyfry kontrolne. Następnych 8 cyfr to identyfikator banku-oddziału (z czego jego ostatnia, ósma cyfra jest cyfrą kontrolną, wyliczoną z pozostałych siedmiu). Ostatnie 16 to numer rachunku.

Portugalia – PT50 BBBB BBBB CCCC CCCC CCCK K

Pierwsze 2 cyfry to cyfry kontrolne - zawsze 50. Następnych 8 cyfr to identyfikator banku-oddziału. Następne 11 to numer rachunku, a następne 2 cyfry to liczba kontrolna dla cyfr od piątej do dwudziestej trzeciej wyliczona zgodnie z algorytmem MOD 97,10 wg ISO-7064.

Rumunia – ROkk BBBB CCCC CCCC CCCC CCCC

Pierwsze 4 znaki to numer banku, ostatnie 16 reprezentują oddział banku oraz numer rachunku, utworzone w zależności od banku (zwykle pierwsze 4 z szesnastu to numer oddziału). Niektóre banki zawierają identyfikator waluty ISO 4217 w numerze rachunku.

Hiszpania – ESkk BBBB GGGG KKCC CCCC CCCC
Wielka Brytania – GBkk BBBB SSSS SSCC CCCC CC

Czterocyfrowy identyfikator banku, następnie kod oddziału (zwykle) i numer rachunku.

Sprawdzanie i wyliczanie cyfr kontrolnych

Algorytm sprawdzania cyfr kontrolnych:

Weź pełny numer konta (razem z kodem kraju), bez spacji.
Sprawdź, czy zgadza się długość numeru dla danego kraju.
Przenieś 4 pierwsze znaki numeru na jego koniec.
Przekształć litery w numerze konta na ciągi cyfr, zamieniając 'A' na '10', 'B' na '11' itd., aż do 'Z' na '35' (dla Polski 2521).
Potraktuj otrzymany ciąg znaków jak liczbę i wylicz resztę z dzielenia przez 97.
Jeśli reszta jest równa 1, to numer konta ma prawidłowe cyfry kontrolne.

Program w języku Python sprawdzający poprawność numeru IBAN, podanego jako pierwszy argument (dla kodów polskich i niemieckich sprawdza długość kodu):

#!/usr/bin/env python
# -*- coding: utf-8 -*
import sys

_lengths = { 'pl': 28, 'de': 22 } # tu można rozszerzyć o pozostałe kraje

def _norm_char(c):
    if c.isalpha():
        return str(ord(c.lower()) - ord('a') + 10)
    else:
        return c

def check_iban(num):
    if not num.isalnum():
        return False, 'Numer może zawierać tylko znaki alfanumeryczne.'
   
    prefix = num[:2].lower()
    if not prefix.isalpha():
        return False, 'Numer nie zaczyna się od kodu kraju.'
    expected_length = _lengths.get(prefix)
    l = len(num)
    # dla nieobsługiwanych krajów nie sprawdzamy długości
    if (expected_length is not None) and (l != expected_length):
        return False, 'Nieprawidłowa długość kodu ({} znak{} zamiast {}).'.format(len(num), ('' if l == 1 else 'i' if (1 < l % 10 < 5) and not (10 < l % 100 < 20) else 'ów'), expected_length)
   
    i = int(''.join(_norm_char(j) for j in num[4:] + num[:4]))
    if i % 97 != 1:
        return False, 'Nieprawidłowa suma kontrolna.'
    return True, None

num = sys.argv[1]
ok, msg = check_iban(num)
if ok:
    print('Numer {} jest poprawnym numerem IBAN.'.format(num))
else:
    print('Numer {} jest błędny. {}'.format(num, msg))

Funkcja w języku PL/SQL sprawdzająca poprawność cyfr kontrolnych dla polskiego numeru konta.

create or replace
FUNCTION udf_WyliczNRB(
  v_bban IN VARCHAR2)
RETURN VARCHAR2
AS
  in_v_bban VARCHAR2(100);

BEGIN
  in_v_bban := v_bban;
  in_v_bban := replace(REPLACE(in_v_bban, ' '), '-'); -- usunięcie spacji i myślników
  IF LENGTH(in_v_bban) <> 28 THEN
     RETURN 'Nieprawidłowy nr rachunku - zła długość';
  END IF;
  IF regexp_like(in_v_bban, '[A-Z]{2}\d{26}') THEN -- sprawdzenie formatu podanego numeru IBAN
  
    IF mod(to_number(
      substr(in_v_bban, 5, 24) || 
      ascii(substr(in_v_bban, 1, 1)) - 55 ||
      ascii(substr(in_v_bban, 2, 1)) - 55 ||
      substr(in_v_bban, 3, 2)), 97) = 1 then
      
      RETURN 'Cyfry kontrolne są poprawne';
      else
        RETURN 'Błędne cyfry kontrolne';
    end if;
  else
    RETURN 'Nieprawidłowy nr rachunku - zły format';
  END IF;
END;

Algorytm wyliczania cyfr kontrolnych:

Stwórz numer konta składający się z kodu kraju, dwóch cyfr 0 a następnie numeru konta.
Przenieś 4 pierwsze znaki numeru konta na jego koniec.
Zamień litery w numerze konta na ciągi cyfry, zamieniając 'A' na '10', 'B' na '11' itd. aż do 'Z' na '35'.
Potraktuj otrzymany ciąg znaków jak liczbę i wylicz resztę z dzielenia przez 97.
Otrzymany wynik odejmij od 98, jeśli jest to liczba jednocyfrowa, dodaj na początku zero.

Funkcja w języku C# wyliczająca cyfry kontrolne dla polskiego numeru konta, podanego jako argument:

  public static string WyliczNRB(string bban) {
      if (string.IsNullOrEmpty(bban))
          throw new ArgumentException("Nie podano numeru rachunku.");
      bban = bban.Replace(" ", null); // usunięcie ewentualnych spacji
      if (!Regex.IsMatch(bban, @"^\d{24}$"))
          throw new ArgumentException("Podany numer rachunku jest nieprawidłowy.");
  
      string nr2 = bban + "252100"; // A=10, B=11, ..., L=21, ..., P=25 oraz 2 zera
      int modulo = 0;
      foreach (char znak in nr2) 
          modulo = (10 * modulo + int.Parse(znak.ToString())) % 97;
      modulo = 98 - modulo;
  
      // zwrócenie w postaci czytelnej dla człowieka
      return string.Format("{0:00} {1}", modulo, string.Join(" ",
          Regex.Split(bban, "(....)(....)(....)(....)(....)(....)")).Trim());
  }

Funkcja w języku Transact-SQL wyliczająca cyfry kontrolne dla polskiego numeru konta, podanego jako argument:

  CREATE FUNCTION dbo.udf_WyliczNRB (@bban VARCHAR(32)) RETURNS VARCHAR(26) AS
  BEGIN
      SET @bban = REPLACE(@bban, ' ', '')  -- usuniecie ewentualnych spacji
      IF LEN(@bban) <> 24 RETURN 'Nieprawidlowy nr rachunku'
      IF PATINDEX('%[^0123456789]%', @bban) <> 0 RETURN 'Nieprawidlowy nr rachunku'
  
      DECLARE @bban2 DECIMAL(32,0)
      SET @bban2 = CAST(@bban AS DECIMAL(32,0))*1000000 + 252100
      RETURN right('00'+ CAST(98 - (@bban2 - FLOOR(@bban2 / 97)*97) AS VARCHAR(2)),2) + @bban
  END

i sposób skorzystania z niej:

  SELECT dbo.udf_WyliczNRB('114020040000123456789012');
  20114020040000123456789012

Przypisy

↑ Słownik ekonomiczny, Narodowy Bank Polski
↑ Official IBAN Registry at the Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication (SWIFT) (ang.)
↑ ISO 13616-1:2007 - Financial services - International bank account number (ang.)
↑ Patrz opis IBAN, strona informacyjna Irlandii. [dostęp 2010-09-16].

Linki zewnętrzne

[1] Słownik ekonomiczny, Narodowy Bank Polski

[2] Official IBAN Registry at the Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication (SWIFT) (ang.)

[3] ISO 13616-1:2007 - Financial services - International bank account number (ang.)

[4] Patrz opis IBAN, strona informacyjna Irlandii. [dostęp 2010-09-16].

[1]

[2]

[3]

[4]