Nanduk czerwonowłosy
| Nhandu carapoensis | |||
| Lucas, 1983 | |||
 Samica na wylinkę przed dorosłością, widok z góry | |||
 Młodociana samica, widok z boku | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Rząd | |||
| Infrarząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
nanduk czerwonowłosy | ||
| Synonimy | |||
| |||
Nanduk czerwonowłosy[1] (Nhandu carapoensis) – gatunek pająka z infrarzędu ptaszników i rodziny ptasznikowatych.
Taksonomia i ewolucja
Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1983 roku przez Sylvię Marlene Lucas na łamach „Memórias do Instituto Butantan”, jako jedyny przedstawiciel rodzaju Nhandu i stąd jego gatunek typowy[4][5]. Jako lokalizację typową wskazano gminę Caarapó w brazylijskim stanie Mato Grosso do Sul[4][2]. Epitet gatunkowy pochodzi od tejże lokalizacji[4].
W 1997 roku Günter Schmidt opisał na podstawie dwóch wylinek samicy o trzech spermatekach Nhandu tripartitus[6]. Ponieważ ptasznikowate o normalnie występujących trzech spermatekach nie istnieją, Rogério Bertani w 2001 roku uznał, że osobnik opisany przez Schmidta posiadał anomalię morfologiczną, a jako że Schmidt nie podał lokalizacji typowej i miejsca depozycji materiału typowego, sklasyfikował N. tripartitus jako nomen dubium[2]. Ray Gabriel w 2011 roku uznał na podstawie fotografii okaz opisany przez Schmidta za samicę N. carapoensis o powielonej jednej ze spermatek, w związku z czym przeniósł N. tripartitus do synonimów N. carapoensis[7].
Według wyników analizy filogenetycznej Bertaniego z 2001 roku omawiany gatunek zajmuje pozycję siostrzaną względem kladu tworzonego przez nanduka barwnowłosego (N. coloratovillosus) i nanduka różowowłosego (N. tripepii). Z kolei klad tworzony przez te trzy gatunki zajmuje pozycję siostrzaną dla nanduka sawannowego (N. cerradensis)[2].
Morfologia
Pająk osiągający do około 60 mm długości ciała i 180 mm rozpiętości odnóży[8].
Karapaks jest dłuższy niż szerszy, o lekko wyniesionej i sklepionej części głowowej, wyraźnie zaznaczonych rowkach głowowych i tułowiowych oraz krótkiej, głębokiej, lekko ku przodowi wygiętej jamce[2]. Ubarwienie ma czarne[8]. Na owłosienie karapaksu składają się włoski krótkie i cienkie, przy krawędziach sterczące, a u samicy ponadto wmieszane w nie włoski bardzo długie i kręcone[2]. W widoku górnym oczy przednio-środkowe leżą bardziej z tyłu niż przednio-boczne, a tylno-środkowe bardziej z przodu niż tylno-boczne. Nieznacznie tylko szerszą niż dłuższą wargę dolną zbroi ponad setka kuspuli. Prawie prostokątne szczęki mają płat przedni wyciągnięty w wyrostek stożkowaty, a kąty wewnętrzne opatrzone ponad setką kuspuli. Dłuższe niż szersze sternum oraz biodra mają krótkie, cienkie, rudobrązowe owłosienie[2].
Odnóża są czarne w części bliższej i czerwonobrązowe w części dalszej[8], obficie porośnięte długimi, czerwonawymi włoskami[8][2]. Wzór z jaśniejszych pasów podłużnych i obrączek jest słabo zaznaczony. U samca pierwsza para odnóży pozbawiona jest modyfikacji – na goleni brak apofizy (ostrogi), a nadstopie jest wyprostowane[2].
Opistosoma (odwłok) jest czarna[8], obficie porośnięta długimi, czerwonawymi włoskami[2][8]. U samca występują włoski drażniące typu I i III, u samicy III typu zachowane są jedynie w formie szczątkowej, natomiast typu I są dobrze wykształcone[2].
Nogogłaszczki samca mają gruszkowaty bulbus z krótkim, nieco bocznie w odsiebnym odcinku spłaszczonym embolusem, zaopatrzonym w kile przednio-boczne, z których prolateralny górny tworzy odsiebnie krawędź embolusa, retrolateralny jest wydatny i zaostrzony, apikalny rozwinięty w części pośrodkowej, a subapikalny dobrze wykształcony, trójkątny i obrzeżony drobnymi ząbkami[2].
Genitalia samicy zawierają krótkie spermateki o słabo wyodrębnionych częściach nasadowych, które są tak długie i tak szerokie jak ich część wierzchołkowa[2].
Ekologia i występowanie
Gatunek neotropikalny, południowoamerykański, znany z Paragwaju oraz brazylijskich stanów Mato Grosso do Sul i São Paulo; jedyny przedstawiciel rodzaju występujący poza Brazylią[2][5]. Zasiedla otwarte, trawiaste formacje roślinne: pantanal matogrossense, campos i cerrado[2].
Hodowla
W przypadku tego gatunku zaleca się terrarium o minimalnych wymiarach 30×30×20 cm, temperaturę dzienną 22–24°C i wilgotność 70–80%. Kokon jajowy zawiera 300–400 jaj, a jego inkubacja do wylęgu nimf w temperaturze 28°C trwa około półtora miesiąca[8].
Przypisy
- ↑ Dominik Szymański i inni, Ptasznikowate (Theraphosidae). Etymologia nazw naukowych i propozycja nazw zwyczajowych, Kraków: Ridero, 14 marca 2025, s. 158–159, ISBN 978-83-8414-021-5 (pol.).
- 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 Rogério Bertani. Revision, cladistic analysis, and zoogeography of Vitalius, Nhandu, and Proshapalopus; with notes on other theraphosine genera (Araneae, Theraphosidae). „Arquivos de Zoologia”. 36 (3), s. 265-356, 2001. DOI: 10.11606/issn.2176-7793.v36i3p265-356.
- ↑ R. Bertani. Taxonomic revision and cladistic analysis of Lasiodora C. L. Koch, 1850 (Araneae, Theraphosidae) with notes on related genera. „Zootaxa”. 5390 (1), s. 1-116, 2023. DOI: 10.11646/zootaxa.5390.1.1.
- 1 2 3 Sylvia Marlene Lucas. Descrição de gênero e espécie novos da subfamília Theraphosinae (Araneae, Ortoghatha, Theraphosidae). „Memórias do Instituto Butantan”. 44/45, s. 157-160, 1983.
- 1 2 Gen. Nhandu Lucas, 1983. [w:] World Spider Catalog [on-line]. Natural History Museum Bern. [dostęp 2025-04-07].
- ↑ Günter E.W. Schmidt. Nhandu tripartitus sp. n. (Araneae: Theraphosidae: Theraphosinae), eine zweite Nhandu-Art. „Arachnologisches Magazin”. 5 (7), s. 1-5, 1997.
- ↑ Ray Gabriel. Nhandu carapoensis Lucas 1983 the senior synonym of Nhandu tripartitus Schmidt 1997 (Araneae: Theraphosidae: Theraphosinae). „Newsletter of the British Arachnological Society”. 121, s. 11-13, 2011.
- 1 2 3 4 5 6 7 Nhandu carapoensis – ptasznik. [w:] terrarium.com.pl [on-line]. [dostęp 2025-04-07].