Neatus picipes

Neatus picipes – gatunek chrząszcza z rodziny czarnuchowatych i podrodziny Tenebrioninae. Zamieszkuje palearktyczną Eurazję.

Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1797 roku przez Johanna Friedricha Wilhelma Herbsta pod nazwą Tenebrio picipes^[1].

Chrząszcz o stosunkowo płaskim, wydłużonym ciele o równoległych w zarysie bokach^[2], osiągającym od 12 do 16 mm długości^[2][3]. Oskórek jest słabo błyszczący^[2], zwykle czarny, rzadko ciemnobrązowy. Ogólnym wyglądem owad ten jest bardzo podobny do mącznika młynarka^[3].

Głowa jest szersza niż dłuższa, zaokrąglona, gęsto i drobno punktowana, o głęboko z przodu wykrojonych występami policzków oczach oraz krótkich, nieosiągających tylnego brzegu przedplecza, stopniowo ku szczytom rozszerzonych czułkach^[2]. Po bokach wargi dolnej nie występują zęby^[3].

Przedplecze jest szersze niż dłuższe, najszersze pośrodku^[2], w zarysie prostokątne^[3] z głęboko wykrojoną krawędzią przednią, równomiernie zaokrąglonymi krawędziami bocznymi i dwufalistą krawędzią tylną, o wszystkich kątach wyraźnych i prostych^[2]. Na jego powierzchni występuje drobna, ziarenkowata mikrorzeźba oraz dwa rozmiary punktów – drobne występujące na całej oraz gęste, duże i głębokie występujące tylko na bokach. Środkowy odcinek tylnej krawędzi przedplecza ma pojedynczą listewkę brzeżną. Tarczka jest szersza niż dłuższa, pięciokątna, gęsto i silnie punktowana^[3]. Pokrywy są najszersze w ⅔ długości^[2]. Rzędy mają drobne, głębokie, miejscami zlewające się ze sobą punkty. Prawie płaskie, tylko przy barkach lekko wypukłe międzyrzędy są gładkie z rozproszonym i drobnym punktowaniem^[2][3]. Odnóża tylne mają stopy o członie pierwszym tak długim jak dwa następne razem wzięte^[3].

Owad saproksyliczny, związany ze starymi drzewami liściastymi^[4][3], w tym bukami, dębami, gruszami, jabłoniami, wiśniami, wiązami i wierzbami^[3]. Zasiedla nasłonecznione skraje lasów, lasy łęgowe, stare parki, zaniedbane sady i ogrody, nasadzenia przydrożne, a nawet drzewa samotne^[4][3][5]. Preferuje stanowiska wilgotne^[5]. Zarówno larwy, jak i postacie dorosłe bytują pod zmurszałą korą, w próchnowiskach, dziuplach oraz chodnikach owadów ksylofagicznych i kariofagicznych^[4][3]. Larwy są saprofagami, a osobniki dorosłe cechuje wszystkożerność^[5]. Cykl rozwojowy jest dwuletni^[3]. Postacie dorosłe aktywne są od wiosny do jesieni i stanowią stadium zimujące^[5].

Gatunek holarktyczny. W Europie znany jest z Wielkiej Brytanii, Francji, Niemiec, Szwajcarii, Austrii, Włoch, Danii, Estonii, Łotwy, Polski, Czech, Słowacji, Węgier, Białorusi, Ukrainy, Rumunii, Bułgarii, Chorwacji, Grecji oraz europejskiej części Rosji. W Azji notowany jest z syberyjskiej i dalekowschodniej części Rosji, anatolijskiej części Turcji, Kazachstanu, Iranu, Nepalu, Chin, Korei Północnej, Korei Południowej i Japonii^[1][2]. W Polsce notowany jest ze stosunkowo nielicznych stanowisk^[4][3], ale nie uchodzi za rzadkiego^[5]. Na „Czerwonej liście gatunków zagrożonych Republiki Czeskiej” z kolei umieszczony jest jako gatunek bliski zagrożenia wymarciem (NT)^[6].