Nicennica polna

Nicennica polna
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

astrowce

Rodzina

astrowate

Podrodzina

Asteroideae

Rodzaj

nicennica

Gatunek

nicennica polna

Nazwa systematyczna
Filago arvensis L.
Sp. Pl.: 856 (1753)[3]

Nicennica polna (Filago arvensis L.) – gatunek roślin jednorocznych z rodziny astrowatych. Występuje w północno-zachodniej Afryce (Maroko), w Europie i zachodniej Azji sięgając na wschodzie po Mongolię i zachodnie Himalaje. Introdukowany rośnie w Wielkiej Brytanii, Ameryce Północnej i w Kraju Nadmorskim na Dalekim Wschodzie Azji[3]. Dość pospolity na terenie całej Polski z wyjątkiem obszarów górskich w wyższych położeniach[4].

Morfologia

Koszyczki
Pokrój
Roślina zielna, cała biało filcowato owłosiona, o łodydze wzniesionej, o wysokości 10–30 (rzadko do 45) cm[5]. Rozgałęzia się groniasto (odgałęzienia odchodzą skośnie od głównej osi)[6] od nasady lub tylko w górze, w obrębie kwiatostanu[5].
Liście
Ulistnienie skrętoległe, gęste. Liście siedzące i przylegające do łodygi. Blaszki lancetowate, do 2 cm długie i 3 mm szerokie[5].
Kwiaty
Zebrane w małe koszyczki o średnicy 2,5–3 mm i wysokości do 5 mm, które zebrane są z kolei po 3–7 w walcowato wydłużone, siedzące główki. Listki okrywy są lancetowate; tępe; bez żebra na grzbiecie; gęsto, wełniście owłosione do szczytu; podczas dojrzewania owoców gwiaździsto odstają. Kwiaty rurkowate, żółtawe, do 3 mm długości, zewnętrzne żeńskie, wewnętrzne obupłciowe (przedprątne)[5].
Owoce
Brązowe niełupki o długości 0,5 mm, krótko owłosione. Puch kielichowy w postaci kruchych i łatwo odpadających włosków o długości do 3 mm[5].
Gatunki podobne
Nicennica żółtawa Filago lutescens i niemiecka F. germanica mają w kulistawych główkach ponad 10 koszyczków, a ich listki okrywy zakończone są długimi ostkami (czerwonymi u żółtawej i żółtawymi u niemieckiej). Suchotki drobne Logfia minima są przylegająco, a nie odstająco owłosione i ich listki okrywy nie są owłosione na końcach, gdzie widoczne jest też wystające żeberko. Wszystkie te gatunki rozgałęziają się też widlasto, a nie groniasto[5][6].

Biologia i ekologia

Roślina jednoroczna. Kwitnie od czerwca do września[5]. Występuje w miejscach piaszczystych i kamienistych, ubogich w węglan wapnia; na odłogach, ugorach i polach[5]. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla All. Vicio lathyroidis-Potentillion[7].

Zmienność

Tworzy mieszańce z suchotkami drobnymi (Logfia × intermedia (Holuby) Dostal) i nicennicą niemiecką (Filago × mixta Holuby)[6].

Przypisy

  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).
  3. 1 2 3 Filago arvensis L., [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2024-12-15].
  4. Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce, Adam Zając, Maria Zając (red.), Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001, s. 240, ISBN 83-915161-1-3, OCLC 831024957.
  5. 1 2 3 4 5 6 7 8 Krystyna Grodzińska, Filago L., Nicennica, [w:] Bogumił Pawłowski, Adam Jasiewicz (red.), Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych, t. XII, Warszawa, Kraków: PAN, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1971, s. 161-163.
  6. 1 2 3 Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006, s. 467. ISBN 83-01-14342-8.
  7. Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2005, s. 119-120. ISBN 83-01-14439-4.