Paraszczurzynek

Paraszczurzynek
	Paramelomys
	Rümmler, 1936
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	gryzonie
Podrząd	Supramyomorpha
Infrarząd	myszokształtne
Nadrodzina	myszowe
Rodzina	myszowate
Podrodzina	myszy
Plemię	Hydromyini
Rodzaj	paraszczurzynek
	Typ nomenklatoryczny
	Uromys levipes O. Thomas, 1897
Gatunki
	9 gatunków – zobacz opis w tekście
	9 gatunków – zobacz opis w tekście

Paraszczurzynek^[2] (Paramelomys) – rodzaj ssaków z podrodziny myszy (Murinae) w obrębie rodziny myszowatych (Muridae).

Rozmieszczenie geograficzne

Rodzaj obejmuje gatunki występujące endemicznie na Nowej Gwinei^[3]^[4]^[5].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) 100–195 mm, długość ogona 96–145 mm, długość ucha 11–21 mm, długość tylnej stopy 25–38 mm; masa ciała 31–118 g^[4]^[6].

Systematyka

Rodzaj (w randze podrodzaju w obrębie Melomys) zdefiniował w 1936 roku niemiecki teriolog Hans Rümmler w artykule zatytułowanym Formy papuaskich myszowych z rodzaju Melomys, opublikowanym w czasopiśmie „Zeitschrift für Säugetierkunde”^[1]. Gatunkiem typowym jest (oryginalne oznaczenie) paraszczurzynek zwinny (P. levipes).

Etymologia

Paramelomys: gr. παρα para ‘blisko’; rodzaj Melomys O. Thomas, 1922 (szczurzynek)^[1].

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące gatunki^[7]^[6]^[3]^[2]:

Gatunek	Autor i rok opisu	Nazwa zwyczajowa^[2]	Podgatunki^[4]^[3]^[6]	Rozmieszczenie geograficzne^[4]^[3]^[6]	Podstawowe wymiary^[4]^[6]^[a]	Status IUCN^[8]
Paramelomys gressitti	Menzies, 1996	paraszczurzynek dżunglowy	gatunek monotypowy	endemit Papui-Nowej Gwinei: wschodnia Nowa Gwinea; zakres wysokości: 2300–2400 m n.p.m.	DC: 13,5–16,2 cm DO: brak danych MC: brak danych	EN
Paramelomys levipes	(O. Thomas, 1897)	paraszczurzynek zwinny	gatunek monotypowy	endemit Papui-Nowej Gwinei: wschodnia Nowa Gwinea (południowa strona Gór Centralnych); zakres wysokości: 0–1200 m n.p.m.	DC: 12,4–16,2 cm DO: 11,2–14 cm MC: 72–117 g	LC
Paramelomys lorentzii	(Jentink, 1908)	paraszczurzynek iriański	gatunek monotypowy	Indonezja i Papua-Nowa Gwinea: południowa Nowa Gwinea (od rzeki Mimika na wschód do wyżyny Darai i obszaru góry Bosavi); zakres wysokości: 0–1500 m n.p.m.	DC: 13,5–19,5 cm DO: 10,2–13,5 cm MC: brak danych	LC
Paramelomys naso	(O. Thomas, 1911)	paraszczurzynek długonosy	gatunek monotypowy	endemit Indonezji: południowo-zachodnia Nowa Gwinea oraz północne Wyspy Aru (Wokam); zakres wysokości: 0–1000 m n.p.m.	DC: 15,8–19,1 cm DO: około 13,2 cm MC: brak danych	LC
Paramelomys mollis	(O. Thomas, 1913)	paraszczurzynek puszysty	gatunek monotypowy	Indonezja i Papua-Nowa Gwinea: wyżyny Nowej Gwinei; zakres wysokości: 1200–2200 m n.p.m.	DC: 13–18,2 cm DO: około 14 cm MC: brak danych	LC
Paramelomys moncktoni	(O. Thomas, 1904)	paraszczurzynek papuaski	gatunek monotypowy	endemit Papui-Nowej Gwinei: wschodnia Nowa Gwinea (północno-wschodnia część i półwysep Papuan oraz pobliska wyspa Sideia); zakres wysokości: 0–700 m n.p.m.	DC: 13,5–17 cm DO: 11,5–14,5 cm MC: 78–118 g	LC
Paramelomys platyops	(O. Thomas, 1906)	paraszczurzynek nizinny	gatunek monotypowy	Indonezja i Papua-Nowa Gwinea: Nowa Gwinea (wraz z wyspami Batanta, Yapen, Biak, Nowa Brytania oraz Wyspami d’Entrecasteaux); zakres wysokości: 0–1200 m n.p.m.	DC: 13–15,5 cm DO: 10,5–12,5 cm MC: 65–102 g	LC
Paramelomys steini	(Rümmler, 1935)	paraszczurzynek stokowy	gatunek monotypowy	endemit Papui-Nowej Gwinei: zachodnia Nowa Gwinea (pasmo górskie Weyland); zakres wysokości: 2000–2600 m n.p.m.	DC: 12,4–13,1 cm DO: około 12,8 cm MC: brak danych	DD
Paramelomys rubex	(O. Thomas, 1922)	paraszczurzynek górski	gatunek monotypowy	Indonezja i Papua-Nowa Gwinea: Nowa Gwinea (Góry Centralne i Torricelli oraz półwysep Huon); zakres wysokości: 1200–2500 m n.p.m.	DC: 10–13 cm DO: 9,6–14 cm MC: 31–57 g	LC

Kategorie IUCN: LC – gatunek najmniejszej troski, EN – gatunek zagrożony, DD – gatunki o nieokreślonym stopniu zagrożenia.

Uwagi

↑ DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

Przypisy

1 2 3 H. Rümmler. Die formen der papuanischen Muridengattung Melomys. „Zeitschrift für Säugetierkunde”. 11, s. 248, 1936. (niem.).
1 2 3 Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 276. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
1 2 3 4 C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 502–504. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
1 2 3 4 5 Ch. Denys, P. Taylor & K. Aplin. Opisy gatunków Muridae: Ch. Denys, P. Taylor, C. Burgin, K. Aplin, P.-H. Fabre, R. Haslauer, J. Woinarski, B. Breed & J. Menzies: Family Muridae (True Mice and Rats, Gerbils and relatives). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 703–705. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Paramelomys. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-12-10].
1 2 3 4 5 Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 324. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, J. Zijlstra & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.13) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2025-02-04]. (ang.).
↑ Taxonomy: Paramelomys – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2025-02-04]. (ang.).

[8] DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

[Rümmler-1] 1 2 3 H. Rümmler. Die formen der papuanischen Muridengattung Melomys. „Zeitschrift für Säugetierkunde”. 11, s. 248, 1936. (niem.).

[Cichocki&inni-2] 1 2 3 Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 276. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Burgin&inni-3] 1 2 3 4 C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 502–504. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Denys&inni-4] 1 2 3 4 5 Ch. Denys, P. Taylor & K. Aplin. Opisy gatunków Muridae: Ch. Denys, P. Taylor, C. Burgin, K. Aplin, P.-H. Fabre, R. Haslauer, J. Woinarski, B. Breed & J. Menzies: Family Muridae (True Mice and Rats, Gerbils and relatives). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 703–705. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).

[Wilson&Reeder-5] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Paramelomys. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-12-10].

[amw-6] 1 2 3 4 5 Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 324. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[mdd-7] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, J. Zijlstra & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.13) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2025-02-04]. (ang.).

[9] Taxonomy: Paramelomys – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2025-02-04]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[a]

[8]