Portret muzyka
 | |
| Autor | |
|---|---|
| Data powstania |
ok. 1485 lub między 1488 a 1490 |
| Medium | |
| Wymiary |
44,7 × 32 cm |
| Miejsce przechowywania | |
| Miejscowość | |
| Lokalizacja | |
Portret muzyka (również Muzyk[1], Portret młodego mężczyzny[2]) – obraz olejny namalowany przez Leonarda da Vinci. Znajduje się w zbiorach Pinakoteki Ambrozjańskiej w Mediolanie[1].
Wymiary obrazu wynoszą 44,7 × 32 cm[2]. Obraz namalowano na desce z orzecha włoskiego[3]. W źródłach pojawiają się rozbieżności co do daty powstania obrazu. Podaje się, że obraz namalowano ok. 1485 roku[4] lub między 1488 a 1490 rokiem[5].
Jest to jedyny znany portret mężczyzny, namalowany przez Leonarda. Obraz przedstawia przystojnego mężczyznę. Jego długie włosy są kędzierzawe[1]. Został ukazany z profilu w ujęciu trzy czwarte[3]. Ma na sobie brązową kamizelkę[6]. W prawej ręce trzyma nuty[5]. Patrzy się w prawo poza obraz. Jego tułów jest zwrócony w tę samą stronę co wzrok[7]. Wrażenie ruchu wywołują źrenice, rozszerzone w różnym stopniu[8]. Obraz uchodzi za niedokończone dzieło, na co wskazujące m.in. pobieżnie namalowana kamizelka[9][6]. Biografista Leonarda Charles Nicholl sugeruje jednak, że została celowo została namalowana pobieżnie, gdyż malarz wolał skupić się na twarzy muzyka[9].
Ze względu na mało subtelnie cienie oraz sztywną pozę muzyka autorstwo Leonarda podawane jest w wątpliwość[2][6]. Amerykański biografista Leonarda Walter Isaacson uważa, że obraz namalował Leonardo, na co wskazują okalające twarz loki, wilgotny blask oczu, wyraziste spojrzenie muzyka oraz gra światła i cienia. Korpus miał namalować jeden z uczniów Leonarda[6]. Przypuszcza się, że dłoń trzymającą kartkę namalował Giovanni Antonio Boltraffio[10].
Portret muzyka jest porównywany z obrazami Dama z gronostajem i La Belle Ferronière. W porównaniu do tamtych portretów, w Portrecie muzyka postać na obrazie ma tułów skierowany w tę samą stronę co wzrok[7].
Nieznana jest tożsamość modela oraz nie wiadomo, czy obraz powstał na zamówienie[3]. Prawdopodobnie Leonardo namalował Franchina Gaffuriego, dyrygenta chóru w katedrze mediolańskiej na przełomie XV i XVI wieku. Gaffurio został uwieczniony jeszcze w malowidle w Lodi (skąd pochodzi) oraz w drzeworycie na stronie tytułowej De harmonia. Oba te wizerunki różnią się od mężczyzny uwiecznionego na obrazie Leonarda[5]. Portret może przedstawiać również śpiewaka Atalanta Migliorottiego, ucznia Gaffuriego. Być może Leonardo poznał Atalantego podczas przygotowywania spektaklu Orfeusz dla Izabeli d’Este[5]. Atalante został uwieczniony na rysunku Leonarda pochodzącego z około 1482 roku[11][12]. Rysunek mógł być studium do portretu[12]. Według innej hipotezy na portrecie został uwieczniony Josquin des Praz (Josquin de Près)[10][4].
Obraz został wymieniony w katalogu z 1686 roku. Wówczas jest wymieniony jako dzieło Bernardina Luiniego i jest opisany jako portret księcia Mediolanu. W 1905 roku portret został oczyszczony. Dzięki renowacji odsłonięto nuty w prawej ręce modela[5].
Przypisy
- 1 2 3 Nicholl 2006 ↓, s. 255.
- 1 2 3 Zöllner 2005 ↓, s. 48.
- 1 2 3 Isaacson 2019 ↓, s. 340.
- 1 2 Bastek 2019 ↓, s. 31.
- 1 2 3 4 5 Nicholl 2006 ↓, s. 256.
- 1 2 3 4 Isaacson 2019 ↓, s. 342.
- 1 2 Zöllner 2005 ↓, s. 45.
- ↑ Isaacson 2019 ↓, s. 672.
- 1 2 Nicholl 2006 ↓, s. 257.
- 1 2 Debolini 2006 ↓, s. 65.
- ↑ Nicholl 2006 ↓, s. 256–257.
- 1 2 Isaacson 2019 ↓, s. 343.
Bibliografia
- Grażyna Bastek, „Nikła piękność śmiertelnych”. Obraz ciała i charakteru – malarskie innowacje w sztuce portretu, „Pomocnik Historyczny. Leonardo da Vinci 1452–1519. Człowiek renesansu i jego epoka”, 3, 2019.
- Francesca Debolini, Da Vinci, Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 2006, ISBN 978-83-60529-03-4.
- Walter Isaacson, Leonardo da Vinci, Kraków: Insignis Media, 2019, ISBN 978-83-66071-41-4.
- Charles Nicholl, Leonardo Da Vinci. Lot wyobraźni, Warszawa: WAB, 2006.
- Frank Zöllner, Leonardo da Vinci 1452–1519, Warszawa: Taschen, Edipresse Polska S. A., 2005, ISBN 83-89571-85-4.
| Dzieła znane współcześnie | |
|---|---|
| Zaginione obrazy |
