Przemysław Wiszewski

Przemysław Piotr Wiszewski (ur. 12 sierpnia 1974 w Szprotawie^[1]) – polski historyk, specjalizujący się w historii średniowiecza, historii Kościoła, historiografii, ikonografii oraz historii nowożytnej; nauczyciel akademicki związany z Uniwersytetem Wrocławskim^[2] i jego rektor od 2020^[3] do 2022^[4] roku.

Pochodzi ze Szprotawy, gdzie ukończył w 1993 roku miejscowe Liceum Ogólnokształcące im. Bolesława Chrobrego^[5]. Bezpośrednio po zdaniu egzaminu maturalnego podjął studia dzienne na kierunku historia na Uniwersytecie Wrocławskim, ukończone w 1998 roku uzyskaniem tytułu zawodowego magistra^[6]. W tym samym roku podjął studia doktoranckie w Instytucie Historycznym swojej macierzystej uczelni. Stopień naukowy doktora nauk humanistycznych w zakresie historii uzyskał w 2000 roku na podstawie pracy pt. Dzieje opactwa benedyktynek w Legnicy (1348–1810), napisanej pod kierunkiem prof. Marka Derwicha^[7]. W tym samym roku został także zatrudniony na stanowisku adiunkta w Zakładzie Nauk Pomocniczych Historii i Archiwistyki Instytutu Historycznego UWr^[8]. W 2009 roku uzyskał stopień doktora habilitowanego nauk humanistycznych w zakresie historii O specjalności: historia średniowiecza, historia nowożytna, nauki pomocnicze historii, na podstawie pracy nt.: Domus Bolezlai. W poszukiwaniu tradycji dynastycznej Piastów (do około 1138 r.)^[9]. Niedługo potem otrzymał awans na stanowisko profesora nadzwyczajnego. 11 czerwca 2015 roku prezydent Polski Bronisław Komorowski nadał mu tytuł profesora nauk humanistycznych^[2].

Poza działalnością naukowo-dydaktyczną pełnił także wiele funkcji kierowniczych na uczelni. Od 2008 do 2012 był zastępcą dyrektora ds. nauki i współpracy z zagranicą Instytutu Historycznego Uniwersytetu Wrocławskiego^[10]. W latach 2012–2016 zajmował stanowisko prodziekana ds. nauki i współpracy z zagranicą^[11], a w 2016 roku został wybrany na dziekana Wydziału Nauk Historycznych i Pedagogicznych Uniwersytetu Wrocławskiego^[12]. Stanowisko to piastował do 2020 roku. Kierował zespołem Uniwersytetu Wrocławskiego przygotowującym aplikację w konkursie Inicjatywa Doskonałości Uczelnia Badawcza. Aplikacja została uznana za jedną z 10 najlepszych i zapewniła Uniwersytetowi Wrocławskiemu włączenie do grona 10 uczelni badawczych^[13]. W tym samym roku został wybrany na rektora Uniwersytetu Wrocławskiego^[14]. W trakcie pełnienia swojej funkcji wprowadzał zmiany usprawniające funkcjonowanie uniwersytetu i kładł nacisk na wsparcie dla studentów, doktorantów i badaczy rozwijających międzynarodowe badania naukowe. W związku z licznymi naruszeniami wartości akademickich przez władze państwowe opowiedział się po stronie wspierających utrzymanie demokratycznego charakteru kraju. Jako rektor udzielił np. wsparcia studentkom i studentom uczestniczącym w tzw. Strajku Kobiet, który miał miejsce po orzeczeniu Trybunału Konstytucyjnego w sprawie aborcji. Ogłosił dni rektorskie, umożliwiając im tym samym wzięcie udziału w proteście obywatelskim. Wystosował apel o spokojny przebieg protestu. Zapewnił pomoc prawną dla studentów i studentek zatrzymanych przez policję. Pomoc zapewniali radcy prawni, którzy dyżurowali pro bono przez całą dobę. Rektor osobiście chronił przed interwencją BOR, a następnie odmówił ukarania pracowników, którzy - protestując przeciwko łamaniu praw człowieka na granicy z Białorusią - zakłócili w dniu 30 września 2021 r. wystąpienie ówczesnego premiera. Zainicjował także apel Senatu UWr w związku z sytuacją humanitarną na granicy z Białorusią. Występował w obronie równości praw i wolności jednostki w przestrzeni akademickiej, w tym społeczności LGBT+ i mniejszości narodowych. Przedstawiał także publicznie votum separatum wobec niektórych działań MEiN, w tym w szczególności w zakresie dotyczącym nowej punktacji czasopism naukowych^[15].  

W dniu 9 marca 2022 roku jego mandat wygasł^[4], w związku z oskarżeniem o naruszenie przepisów Ustawy o szkolnictwie wyższym, dotyczących działalności zarobkowej bez zgody rady uczelni. O wygaśnięciu mandatu stwierdził Minister Edukacji i Nauki Przemysław Czarnek. W lutym 2025 r. Najwyższy Sąd Administracyjny orzekł o braku podstaw merytorycznych dla tej decyzji i rażącym przekroczeniu uprawnień ministra w tej sprawie.

Kandydował w wyborach na rektora uczelni w 2022 roku, jednak przegrał w nich z prof. dr hab. Robertem Olkiewiczem, który wsparł publicznie decyzję ministra o odwołaniu poprzednika^[16].

Ponadto jest członkiem zarządu International Centre for Archival Research^[8].

W trakcie niepełnej kadencji rektora Uniwersytetu Wrocławskiego podejmował decyzje uważane przez niektórych za kontrowersyjne. Jedną z nich było zamówienie przez Dział Komunikacji Uniwersytetu prenumeraty prawicowej „Gazety Polskiej Codziennie” obok prenumeraty Gazety Wyborczej. Decyzja ta spotkała się z oburzeniem środowiska studenckiego na uczelni, co doprowadziło do wycofania prenumeraty^[17].

W styczniu 2022 roku, podczas piątej fali epidemii koronawirusa w Polsce, w czasie najwyżej liczby zakażeń od początku epidemii w Polsce, wobec decyzji ministra edukacji narodowej Przemysława Czarnka, o wprowadzeniu kształcenia stacjonarnego w szkołach i na uczelniach, wydał zarządzenie wprowadzające kształcenie zdalne na studiach zaocznych oraz możliwość kształcenia stacjonarnego i zdalnego na studiach stacjonarnych. Decyzja ta, spotkała się z oburzeniem części studentów Wydziału Nauk Społecznych, co w rezultacie doprowadziło do złożenia w prokuraturze zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa, sprowadzenia niebezpieczeństwa dla życia lub zdrowia wielu osób, powodując zagrożenie epidemiologiczne oraz szerzenie się choroby zakaźnej, przez przedstawiciela studentów w Radzie Wydziału Nauk Społecznych Uniwersytetu Wrocławskiego^[18]. Prokuratura Rejonowa dla Wrocławia-Stare Miasto we Wrocławiu prowadziła w tej sprawie postępowanie^[19]. Postępowanie umorzono w 2024 r. wobec braku znamion przekroczenia prawa.

Zainteresowania naukowe Przemysława Wiszewskiego koncentrują się wokół tożsamości grup społecznych i form komunikacji między członkami tych grup, ze szczególnym uwzględnieniem wartości jako czynnika definiującego i spajającego grupy^[2]. Od wielu lat prowadzi badania nad dziejami regionalnymi oraz wspólnot lokalnych na Śląsku. Koordynuje prace w ramach polskiego zespołu projektu „Cuius Regio. An analysis of the cohesive and disruptive forces determining the attachment and commitment of (groups of) persons to and the cohesion within regions” w ramach europejskiego projektu o nazwie „European Science Foundation”. Jest kierownikiem projektów „Śląsk ojczysty. Dzieje wspólnot lokalnych w kontekście tożsamości regionalnej, państwowej i narodowej (XII–XXI w.). Cz. 1", a także „Mechanizmy budowania spójności w społecznościach wieloetnicznych, X-XXI w.”^[8]. Do tej pory wypromował sześciu doktorów^[2]. Dotychczas opublikował ogólnie ponad 150 publikacji, w tym 9 monografii, 16 prac pod redakcją, 15 artykułów w czasopismach naukowych i 86 rozdziałów w monografiach zbiorowych. Stale publikuje prace popularnonaukowe (w tym książki), recenzje i omówienia, bierze udział w konferencjach krajowych i zagranicznych^[8].

Do jego najważniejszych publikacji należą^[20]:

• Zakony z terenów dawnego księstwa świdnicko-jaworskiego: życie klasztorne od XIII do pierwszej ćwierci XVI w., Świdnica-Jawor 2001.
• Origines mundi, gentium et civitatum, Wrocław 2001, Współautor: Stanisław Rosik.
• Poczet królów i książąt, Wyd. Dolnośląskie, Wrocław 2002. Współautor: Stanisław Rosik.
• Opactwo benedyktynek w Legnicy (1348/1349–1810): struktura, funkcjonowanie, miejsce w społeczeństwie, Wyd. Historyczne, Wrocław-Poznań 2003.
• Oleśnica: od czasów najdawniejszych po współczesność, wyd. Atut, Wrocław 2006. Współautor: Wojciech Mrozowicz.
• Bystrzyca Kłodzka. Zarys rozwoju miasta na przestrzeni dziejów, wyd. DTSK Silesia, Urząd Miasta i Gminy w Bystrzycy Kłodzkiej, Wrocław-Bystrzyca Kłodzka 2007. Współautor: Stanisław Rosik i Małgorzata Ruchniewicz.
• Domus Bolezlai. W poszukiwaniu tradycji dynastycznej Piastów (do około 1138 roku), Wrocław 2008; wydanie angielskie, zmienione: Domus Bolezlai: values and social identity in dynastic traditions of medieval Poland (c. 966–1138), transl. Paul Barford, wyd. zm. i poszerz, Leiden: Boston: BRILL, 2010.
• Wielkie zmiany wiejskiego świata: monografia historyczna gminy Kobierzyce, Wrocław 1995.
• (wspólnie z Nora Berend, Przemysław Urbańczyk) Central Europe in the high Middle Ages: Bohemia, Hungary and Poland c.900-c.1300, Cambridge, Cambridge University Press, 2013.
• (wspólnie z Norbert Kersken) Neue Nachbarn in der Mitte Europas. Polen und das Reich im Mittelalter, Wissenschaftliche Buchgesellschaft, 2019 (=Deutsch-Polnische Geschichte, Bd. 1), s. 270.
• Redaktor serii Bliska historia. Studia z dziejów lokalnych / History next to. Local past studies obejmującej do 2020 r. 16 tomów monografii historycznych, dziedzictwa kulturowego oraz atlasów źródeł historycznych wspólnot lokalnych z terenu Dolnego Śląska. Publikacje z tej serii w całości dostępne są w wolnym dostępie w Bibliotece Cyfrowej UWr. (www.bibliotekacyfrowa.pl).

• Przemysław Piotr Wiszewski, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2019-12-30] .
• Przemysław Wiszewski: Bibliografia w LitDok Europa Środkowo-Wschodnia / Instytut Herdera w Marburgu
• Strona osobista kandydata na stanowisko rektora UWr na kadencję 2020–2024