Różyny

Różyny
wieś
Ilustracja
Dom podcieniowy w Różynach
Państwo

 Polska

Województwo

 pomorskie

Powiat

gdański

Gmina

Pszczółki

Wysokość

34 m n.p.m.

Liczba ludności (2011)

1103[1]

Strefa numeracyjna

58

Kod pocztowy

83-031[2]

Tablice rejestracyjne

GDA

SIMC

0170268

Położenie na mapie gminy Pszczółki
Mapa konturowa gminy Pszczółki, u góry nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Różyny”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, u góry znajduje się punkt z opisem „Różyny”
Położenie na mapie województwa pomorskiego
Mapa konturowa województwa pomorskiego, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Różyny”
Położenie na mapie powiatu gdańskiego
Mapa konturowa powiatu gdańskiego, blisko centrum po prawej na dole znajduje się punkt z opisem „Różyny”
Ziemia54°12′13″N 18°39′53″E/54,203611 18,664722[3]
Strona internetowa

Różyny (niem. Rosenberg) – wieś w Polsce położona w województwie pomorskim, w powiecie gdańskim, w gminie Pszczółki przy drodze krajowej nr 91 i na trasie linii kolejowej Gdańsk – Tczew – Bydgoszcz.

Transport publiczny jest obsługiwany przez Przewozy Regionalne (przystanek kolejowy Różyny) oraz linie autobusowe 3/803 (Gdańsk – Pszczółki) i 50 (Gdańsk – Tczew).

W latach 1945–1998 miejscowość należała do województwa gdańskiego. Siedziba klubu sportowego GLKS Różyny.

Miejscowość posługuje się swoim herbem, przedstawiającym w tarczy dzielonej w pas, w polu górnym niebieskim: 3 złote księżyce, w polu dolnym srebrnym: 3 czerwone róże.

Historia

Pierwsze wzmianki o Różynach pochodzą z 1342 roku. Wieś została lokowana w 1347 na prawie chełmińskim. Aktu lokacji dokonał wielki mistrz krzyżacki Henryk Dusemer. Do 1454 była to własność krzyżacka wójtostwa tczewskiego, a następnie do 1773 Korony Polskiej. W latach 1773–1918 Różyny podlegały administracji zaboru pruskiego, w 1919 znalazły się na terenie Wolnego Miasta Gdańska, a 1 września 1939 wraz z nim zostały włączone do III Rzeszy. Wiosną 1945 roku Różyny po 172 latach znalazły się ponownie w Polsce.

Zabytki

Według rejestru zabytków NID[4] na listę zabytków wpisane są:

  • kościół filialny pw. św. Wawrzyńca z poł. XVIII w., nr rej.: 221 z 6.08.1962
  • dom mieszkalny nr 14-16 z 1905, nr rej.: 1100/92 z 6.03.1992
  • murowano-szachulcowy dom podcieniowy nr 17 (d. 32) z XVIII w., nr rej.: 21 z 29.01.1949.

Kościół

Kościół pw. św. Wawrzyńca

Pierwszy kościół w Różynach powstał dzięki oliwskim cystersom już w połowie XIV wieku; wtedy też powstała miejscowa parafia. W latach 1580–1596 kościół znajdował się w rękach protestantów, natomiast w 1614 stał się filialnym kościołem parafii katolickiej w Łęgowie, którym pozostawał aż do 1986 r.

Obecny kościół pw. Świętego Wawrzyńca z 1746 zbudowany został z inicjatywy przeora oliwskiego Iwo Rowedera na fundamentach gotyckich w miejscu zrujnowanego kościoła drewnianego. Jest to budowla jednonawowa, z trójbocznie zamkniętym prezbiterium, które przykrywa drewniany strop z ażurowymi wspornikami pod belkami. Zachowało się barokowe wyposażenie wnętrza, w tym: obraz Ukrzyżowania w ołtarzu głównym, rokokowa chrzcielnica, ambona, dwa ołtarze pochodzące prawdopodobnie z katedry oliwskiej – ołtarz boczny św. Bernarda z 1720 i ołtarz szafkowy z 1800, srebrny relikwiarz z relikwiami św. Wawrzyńca z XVIII wieku oraz jedyne zachowane organy znanego gdańskiego organmistrza Friedricha Rudolfa Dalitza z 1787 roku[5][6]. W ołtarzu przy południowej ścianie znajduje się obraz przedstawiający opactwo oliwskie ze św. Bernardem z datą 1746, fundacji Iwo Rowedera. W murze kościelnym zachowała się kula armatnia z czasów kampanii napoleońskiej 1807 r, w fasadę wtopiona ryglowa wieża[7]. Obecnie parafia należy do dekanatu Pruszcz Gdański w archidiecezji gdańskiej.

Na terenie przykościelnym w 2020 roku objęto ochroną jako pomniki przyrody dwa kasztanowce: "Laurencjusz" o obwodzie 316 cm oraz "Wawrzyniec" o obwodzie 325 cm[8].

Przypisy

  1. ↑ Wieś Różyny w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2019-11-04], liczba ludności na podstawie danych GUS.
  2. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1103 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  3. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 117585
  4. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo pomorskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 31 stycznia 2025, s. 35 [dostęp 2017-01-22].
  5. ↑ Dziennik Bałtycki, dodatek Alfabet Powiatu Gdańskiego, 29.02.2012
  6. ↑ Cysterski Trakt Rowerowy. [dostęp 2014-11-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-03-13)].
  7. ↑ Piotr Skurzyński, Pomorze, Warszawa: Wyd. Muza S.A., 2007, s. 349, ISBN 978-83-7495-133-3.
  8. ↑ Uchwała nr XXVII/164/20 Rady Gminy Pszczółki z dnia 27 sierpnia 2020 roku. [dostęp 2020-10-24].

Zobacz też


This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.