SM UB-68

SM UB-68

SM UB-64, okręt siostrzany UB-68
Klasa	okręt podwodny
Typ	UB III
Projekt	44
Historia
Stocznia	Germaniawerft, Kilonia
Położenie stępki	1916
Wodowanie	4 lipca 1917
Kaiserliche Marine
Nazwa	SM UB-68
Wejście do służby	5 października 1917
K.u.K. Kriegsmarine
Nazwa	SM U-68
Zatopiony	4 października 1918
Dane taktyczno-techniczne
Wyporność • na powierzchni • w zanurzeniu	513 ton 647 ton
Długość	55,83 metra
Szerokość	5,8 metra
Zanurzenie	3,67 metra
Zanurzenie testowe	50 metrów
Rodzaj kadłuba	dwukadłubowy
Napęd
2 silniki wysokoprężne o łącznej mocy 809 kW (1100 KM) 2 silniki elektryczne o łącznej mocy 580 kW (788 KM) 2 śruby
Prędkość • na powierzchni • w zanurzeniu	13,2 węzła 7,6 węzła
Zasięg	na powierzchni: 9090 Mm przy 6 węzłach w zanurzeniu: 55 Mm przy 4 węzłach
Uzbrojenie
1 działo kal. 8,8 cm, 10 torped
Wyrzutnie torpedowe	5 × 500 mm
Załoga	34

SM UB-68 – niemiecki okręt podwodny z okresu I wojny światowej, jedna z 96 zbudowanych jednostek typu UB III.

Okręt miał wyporność 513 ton w położeniu nawodnym i 647 ton pod wodą, a jego główną bronią było 10 torped o kalibrze 500 mm wystrzeliwanych z pięciu wyrzutni. Napędzana silnikami wysokoprężnymi i elektrycznymi jednostka rozwijała prędkość 13,2 węzła na powierzchni i 7,6 węzła w zanurzeniu, osiągając zasięg nawodny wynoszący 9090 Mm przy prędkości 6 węzłów (i 55 Mm przy prędkości 4 węzłów pod wodą).

UB-68 został zwodowany 4 lipca 1917 roku w stoczni Germaniawerft w Kilonii, a do służby w Kaiserliche Marine wcielono go 5 października 1917 roku. Przebazowany w 1918 roku na Morze Śródziemne został nominalnie wcielony w skład Kaiserliche und Königliche Kriegsmarine pod nazwą U-68, pływając w składzie Flotylli Pola (a później I Flotylli Morza Śródziemnego). W czasie służby operacyjnej odbył pięć patroli bojowych, podczas których zatopił pięć statków o łącznej pojemności 10 709 BRT i uszkodził cztery statki o łącznej pojemności 23 788 BRT. SM UB-68 został zatopiony przez brytyjskie okręty 4 października 1918 roku w pobliżu Malty.

Wydane w kwietniu 1915 roku przez Inspektorat U-Bootów memorandum wzywało kierownictwo Cesarskiej Marynarki Wojennej do zaprojektowania i budowy uproszczonego typu okrętu podwodnego, który miał zostać wykorzystany w działaniach blokadowych Wielkiej Brytanii^[1]. Budowa dużych, oceanicznych okrętów podwodnych zabierała zbyt wiele czasu, podobnie jak produkcja używanych do ich napędu silników wysokoprężnych o dużej mocy. Konsekwencją był duży niedobór jednostek tej klasy w niemieckiej flocie^[1][2]. Wznowienie na początku 1916 roku nieograniczonej wojny podwodnej sprawiło, że konieczne stało się opracowanie średniej wielkości okrętu podwodnego uzbrojonego w torpedy, który można było szybko zbudować^[3]. Przybrzeżne okręty typu UB II były zbyt słabo uzbrojone i miały niewystarczający zasięg, przez co ich użycie ograniczone było przeważnie do wód Morza Północnego i kanału La Manche, natomiast nowo projektowane torpedowe okręty podwodne musiały być zdolne do operowania wokół Wysp Brytyjskich i na Morzu Śródziemnym^[4][5]. Zrezygnowano z wcześniejszego schematu prostych jednostek jednokadłubowych z zewnętrznymi zbiornikami balastowymi na rzecz konstrukcji dwukadłubowej^[6][7].

Projekt nowego okrętu podwodnego średniej wielkości oparto na konstrukcji udanych podwodnych stawiaczy min typu UC II^[2][4]. Dziobowej części okrętu nadano nowy profil, a szyby minowe zastąpiono przedziałem torpedowym z czterema wewnętrznymi wyrzutniami torped; powiększono również wyposażony w dwa peryskopy kiosk^[4]. Znacznie zwiększono moc silników spalinowych i elektrycznych, jak i pojemność zbiorników paliwa, jednak odbyło się to kosztem zmniejszenia o 40% wielkości baterii akumulatorów i o blisko 30% ich pojemności w stosunku do SM U-16, przez co spadła prędkość podwodna i zasięg^[4]. Okręty charakteryzowały się doskonałą manewrowością i krótkim czasem zanurzania, wynoszącym 30 sekund^[8][9]. Budowa okrętów o nadanym przez Inspektorat U-Bootów numerze projektu 44, zwanych później typem UB III, miała rozpocząć się po zrealizowaniu przez stocznie kontraktów na budowę jednostek typu UB II i UC II, czyli najwcześniej wiosną 1917 roku^[4].

SM^[a] UB-68 zamówiony został 2 maja 1916 roku jako jednostka z liczącej 24 jednostki I serii okrętów typu UB III^[4][b]. Powstał w stoczni Germaniawerft w Kilonii jako jeden z ośmiu okrętów typu UB III zbudowanych w tej wytwórni^[4][10] . UB-68 otrzymał numer stoczniowy 286 (Werk 286)^[11] [12] . Stępkę okrętu położono w 1916 roku^[12] , a zwodowany został 4 lipca 1917 roku^[9][13]. Koszt budowy okrętu wyniósł 3 mln 276 tys. marek^[14].

SM UB-68 był średniej wielkości okrętem podwodnym o konstrukcji dwukadłubowej^[7][15]. Długość całkowita wynosiła 55,83 metra, szerokość 5,8 metra i zanurzenie 3,67 metra^[7][14]. Kadłub sztywny miał 40,1 metra długości i 3,9 metra szerokości^[14][16] . Podzielony był grodziami na następujące przedziały (od dziobu): przedział torpedowy, pomieszczenia załogi, centrala, pomieszczenia załogi, przedział silników spalinowych, przedział silników elektrycznych oraz rufowy przedział torpedowy^[17]. Wysokość (od stępki do szczytu kiosku) wynosiła 8,25 metra^[14][16] . Dziób jednostki przystosowany był do przecinania sieci przeciwpodwodnych^[18]. Wyporność w położeniu nawodnym wynosiła 513 ton, a w zanurzeniu 647 ton^[7][14].

Okręt napędzany był na powierzchni przez dwa 6-cylindrowe, czterosuwowe silniki wysokoprężne MAN S6V35/35 o łącznej mocy 809 kW (1100 KM) przy 450 obr./min, zaś pod wodą poruszał się dzięki dwóm silnikom elektrycznym SSW o łącznej mocy 580 kW (788 KM) przy 362 obr./min^[7][19]. Dwa wały napędowe obracały dwie śruby o średnicy 1,4 metra każda^[9]. Jednostka wyposażona była w dwa stery kierunku i dwa podwójne stery głębokości^[20]. Okręt osiągał prędkość 13,2 węzła na powierzchni i 7,6 węzła w zanurzeniu^[7][14]. Zasięg wynosił 9090 Mm przy prędkości 6 węzłów w położeniu nawodnym oraz 55 Mm przy prędkości 4 węzłów pod wodą^[7][14]. Zbiorniki mieściły 75 ton paliwa^{[12] [14][c]}, a energia elektryczna magazynowana była w dwóch bateriach akumulatorów po 62 ogniwa, zlokalizowanych pod przednim i tylnym pomieszczeniem mieszkalnym załogi^[20]. Dopuszczalna głębokość zanurzenia wynosiła 50 metrów^{[8][12] [d]}, zaś czas wykonania manewru zanurzenia 30 sekund^[8][21].

Głównym uzbrojeniem okrętu było pięć wewnętrznych wyrzutni torped kalibru 500 mm: cztery dziobowe i jedna na rufie, z łącznym zapasem 10 torped^[5][9]. Broń artyleryjską stanowiło umieszczone przed kioskiem działo pokładowe kalibru 8,8 cm TK C/08 L/30, z zapasem amunicji wynoszącym od 160 do 296 naboi^[9][12] . Okręt wyposażony był w dwa peryskopy: wachtowy i bojowy^[18]. Wyposażenie ratownicze stanowiła umieszczona na pokładzie łódź ratunkowa^[9].

Załoga okrętu składała się z trzech oficerów oraz 31 podoficerów i marynarzy^[8][20][e].

SM UB-68 został wcielony do służby w Kaiserliche Marine 5 października 1917 roku^[11] [22]. Dowódcą jednostki został mianowany por. mar. (niem. Oberleutnant zur See) Heino von Heimburg, dowodzący wcześniej UB-14, UB-15 i UC-22^[23] . Po okresie szkolenia U-Boot został wysłany na Morze Śródziemne, 8 stycznia 1918 roku wchodząc w skład Flotylli Pola^[11] . Okręt nominalnie wcielono do K.u.K. Kriegsmarine pod nazwą U-68, jednak załoga pozostała niemiecka^[24][25].

Na początku 1918 roku niemieckie siły podwodne na Morzu Śródziemnym przeszły reorganizację, w wyniku której Flotylla Pola została podzielona na dwie części: I Flotylla w Poli (I. U-Flottille Mittelmeer) i II Flotylla w Cattaro (II. U-Flottille Mittelmeer), a UB-68 znalazł się w składzie tej pierwszej^[11] [26]. W 1918 roku na okręcie w miejsce działa kalibru 8,8 cm zamontowano działo kalibru 10,5 cm Utof C/16 L/45 (zapas pocisków wynosił od 108 do 192)^[9][27].

10 kwietnia w pobliżu wyspy Marettimo UB-68 storpedował zbudowany w 1902 roku brytyjski parowiec pasażerski „Warwickshire” o pojemności 8012 BRT, płynący z ładunkiem ryżu i fasoli z Rangunu do Liverpoolu (na pozycji 38°25′N 10°54′E/38,416667 10,900000). Statek został uszkodzony, a na jego pokładzie nie było ofiar śmiertelnych^[28] . Następnego dnia ten sam los spotkał zbudowany w 1901 roku brytyjski parowiec „Kingstonian” (6564 BRT), transportujący żołnierzy i ich ekwipunek z Aleksandrii do Marsylii. Storpedowany statek został sztrandowany nieopodal Carloforte (na pozycji 39°20′N 7°10′E/39,333333 7,166667), a na jego pokładzie zginęła jedna osoba^[29] [f]. 13 kwietnia na północny wschód od Barcelony (na pozycji 41°43′N 3°09′E/41,716667 3,150000) U-Boot storpedował zbudowany w 1884 roku francuski parowiec „Provence III” o pojemności 3941 BRT, płynący z ładunkiem drobnicy z Buenos Aires do Marsylii. Uszkodzony statek został sztrandowany, a później podniesiono go i wyremontowano^[31] . 26 kwietnia na północ od San Vito Lo Capo okręt podwodny zatrzymał i zatopił zbudowany w 1876 roku włoski drewniany bryg „Angelina Di Paola” (228 BRT), płynący z ładunkiem soli z Sycylii do Savony^[32] .

28 kwietnia dowódca U-Boota, por. mar. Heino von Heimburg otrzymał awans na stopień kpt. mar. (niem. Kapitänleutnant)^[23] .

1 czerwca na zachód od latarni morskiej Capo Granitola (na przybliżonej pozycji 37°N 12°E/37,000000 12,000000) UB-68 zatopił w ataku torpedowym zbudowany w 1870 roku włoski parowiec „Angelina” o pojemności 1260 BRT, płynący z ładunkiem drobnicy z Trypolisu na Maltę^[33] . Dwa dni później w odległości 20 Mm na zachód od latarni morskiej Capo Granitola okręt storpedował bez ostrzeżenia i zatopił zbudowany w 1896 roku uzbrojony brytyjski parowiec „Glaucus” o pojemności 5295 BRT, płynący z ładunkiem drobnicy z Liverpool do Szanghaju w konwoju OE-16 (na pozycji 37°33′N 12°15′E/37,550000 12,250000; w wyniku ataku zginęło dwóch marynarzy)^[30] [34] . 12 czerwca nieopodal Cap de Tortosa UB-68 uszkodził w ataku torpedowym zbudowany w 1906 roku włoski parowiec „Monginevro” (5271 BRT), płynący pod balastem z Genui do Gibraltaru^[35] . 24 czerwca w odległości 15 Mm od Mahdii okręt zatrzymał i po ewakuacji załogi zatopił francuski żaglowiec „Saint Antoine” o pojemności 43 BRT, transportujący ładunek ceramiki z Dżerby do Tunisu^[36] .

2 lipca nowym dowódcą U-Boota został mianowany por. mar. Karl Dönitz, dowodzący wcześniej UC-25^[37] . 4 października w odległości 110 Mm na wschód od Malty UB-68 zatopił w przeprowadzonym bez ostrzeżenia ataku torpedowym zbudowany w 1894 roku uzbrojony brytyjski parowiec „Oopack” o pojemności 3883 BRT, płynący z ładunkiem drobnicy z Tuticorin do Liverpoolu (na pozycji 35°56′N 16°20′E/35,933333 16,333333, nikt nie zginął)^[30] [38] . Po przeprowadzonym w położeniu nawodnym skutecznym ataku okręt zanurzył się wobec zbliżania się eskortującego konwój niszczyciela, po czym w wynurzeniu wyprzedził konwój^[39]. Płynąc na głębokości peryskopowej U-Boot z powodu problemów technicznych zaczął niebezpiecznie nabierać głębokości, dochodząc do niemal 100 metrów, a po wykonaniu szasowania wypłynął na powierzchnię w środku konwoju^[40]. Eskortowce i uzbrojone statki otworzyły ogień w kierunku UB-68, uzyskując trafienia, w rezultacie których por. mar. Karl Dönitz wydał rozkaz opuszczenia tonącego okrętu (na pozycji 33°56′N 16°20′E/33,933333 16,333333)^{[11] [41][g]}. Jego zatopienie zostało przypisane slupowi HMS „Snapdragon” i uzbrojonemu trawlerowi HMT „Cradosin”^[22][42][h]. Wraz z U-Bootem zginęło czterech marynarzy z liczącej w tym rejsie 37 osób załogi^{[11] [22][i]}. Pozostali rozbitkowie wraz z dowódcą zostali wyłowieni i trafili do niewoli^[41][42].

W latach 1917–1918 SM UB-68 odbył łącznie pięć patroli bojowych, podczas których zatopił pięć statków o łącznej pojemności 10 709 BRT i uszkodził cztery statki o łącznej pojemności 23 788 BRT^[11] [43] . Na pokładach zatopionych jednostek zginęły co najmniej trzy osoby^[43] . Pełne zestawienie bojowych osiągnięć okrętu przedstawia poniższa tabela^[43] :

Lista zatopionych i uszkodzonych jednostek

Data	Nazwa	Państwo	Tonaż[j]	Los jednostki
10 kwietnia 1918	„Warwickshire”	Wielka Brytania	8012	uszkodzony
11 kwietnia 1918	„Kingstonian”	Wielka Brytania	6564	uszkodzony
13 kwietnia 1918	„Provence III”	Francja	3941	uszkodzony
26 kwietnia 1918	„Angelina Di Paola”	Włochy	228	zatopiony
1 czerwca 1918	„Angelina”	Włochy	1260	zatopiony
3 czerwca 1918	„Glaucus”	Wielka Brytania	5295	zatopiony
12 czerwca 1918	„Monginevro”	Włochy	5271	uszkodzony
24 czerwca 1918	„Saint Antoine”	Francja	43	zatopiony
4 października 1918	„Oopack”	Wielka Brytania	3883	zatopiony
RAZEM		zatopione:		5
		uszkodzone:		4