Sikkim

Sikkim
stan
ilustracja
Herb
Herb
Państwo

 Indie

Siedziba

Gangtok

Kod ISO 3166-2

IN-SK

Gubernator

Balmiki Prasad Singh

Premier

Pawan Kumar Chamling

Powierzchnia

7096 km²

Populacja (2011)
• liczba ludności


607 688[1]

• gęstość

85,6 os./km²

Języki urzędowe

język angielski, nepalski, lepcza i dzongkha

Położenie na mapie Indii
Położenie na mapie
Strona internetowa
Dawna flaga Królestwa Sikkim

Sikkim (hindi, nepal. सिक्किम, trb.: Sikkim, trl.: Sikkim; ang. Sikkim) – jeden ze stanów Indii, położony w ich północno-wschodniej części, po Goa najmniejszy pod względem powierzchni. Stolicą stanu jest miasto Gangtok.

W XIX wieku brytyjski protektorat, później protektorat już niepodległych Indii, choć formalnie panowała niezależna monarchia na czele z królem z dynastii Namgjalów, tytułujących się jako czogjalowie. W 1974 r. otrzymał status stanu stowarzyszonego Indii (ang. Associate State), a w 1975 r. przyłączył się do Indii jako 22. stan w wyniku plebiscytu[2], w którym 97% obywateli wypowiedziało się za detronizacją króla[3].

Symbolem tego stanu jest kuropatnik.

Historia

Pierwsze wzmianki o Sikkimie w źródłach pisanych są związane z podróżą buddyjskiego świętego Guru Rinpocze, założyciela buddyzmu tybetańskiego, który odwiedził Sikkim w VIII wieku. Guru Rinpocze pobłogosławił ten kraj, rozpowszechnił w nim buddyzm i przepowiedział utwierdzenie monarchii za kilka stuleci. W XIV wieku książę Khye Bumsa z Tybetu wschodniego odbył podróż na południe, a jego potomkowie później stali się królami (czogjalami) Sikkimu. W 1642 roku potomek Khye Bumsy, Phuntsog Namgyal, został ogłoszony pierwszym królem Sikkimu w Yuksomie przez trzech wielkich lamów, którzy niezależnie od siebie przybyli do Yuksomu z północy, zachodu i wschodu[4]. Yuksom stał się pierwszą stolicą Sikkimu.

W 1700 r. Bhutan zaatakował Sikkim, korzystając ze wsparcia przyrodniej siostry czogjala, której roszczenia do tronu zostały odrzucone. Dziesięć lat później Butańczycy zostali wyparci przez Tybetańczyków, którzy przywrócili władzę królewską. W okresie od 1717 do 1733 r. Sikkim był stale atakowany przez Nepal (który raz całkowicie zniszczył stolicę) z zachodu i Bhutan ze wschodu. W wyniku tych wydarzeń Sikkim utracił dużą część swojego terytorium[5].

W latach 1775–1815 około 180 000 etnicznych Nepalczyków z wschodniego i środkowego Nepalu osiedliło się w Sikkimie. Sikkim zwrócił się następnie z prośbą o wsparcie do Brytyjskiej Kompanii Wschodnioindyjskiej, która rozszerzała swoje wpływy w północnych Indiach. Nepal ponownie zaatakował Sikkim i zajął większość jego terytorium, włącznie z Terajem. W odpowiedzi, w 1814 r., wojska Kompanii Wschodnioindyjskiej zaatakowały Nepal, co doprowadziło do wojny z Gurkhami. Traktat sugaulijski między Indiami Brytyjskimi a Nepalem oraz traktat titalijski między Sikkimem a Indiami Brytyjskimi doprowadziły do ustępstw terytorialnych ze strony Nepalu, który formalnie musiał uznać niepodległość Sikkimu[6].

W okresie długiego panowania Tsudphud Namgyala (1793–1863) stolica została przeniesiona z Rabdantse do Tumlongu. Na żądanie brytyjskiego gubernatora generalnego, w 1835 r. obszar Dardżylingu został przekazany Brytyjskiej Kompanii Wschodnioindyjskiej. W 1894 r. stolica została przeniesiona z Tumlong do Gangtoku[7].

Od 1861 r. Sikkim był brytyjskim protektoratem[8], od 1950 r. protektoratem Indii[3].

Od 1963 r. Palden Thondup Namgyal sprawował władzę autokratyczną, a mniejszość tybetańska była uprzywilejowana. Partie opozycyjne: Sikkimski Kongres Narodowy, reprezentujący ludność nepalską, oraz Kongres Państwa Sikkim utworzyły Komitet Wspólnego Działania, który żądał reform ustrojowych i społecznych. W 1974 r. powołano sikkimską konstytucję i Zgromadzenie Narodowe a także zapowiedziano dalszą demokratyzację państwa oraz reformę rolną[9]. W tym samym roku Sikkim stał się stanem stowarzyszonym Indii (ang. Associate State), co skutkowało 35. poprawką w indyjskiej konstytucji[2]. Rok później w wyniku napiętych stosunków Indie rozpoczęły interwencję wojskową. W kwietniu żołnierze wkroczyli do Gangtoku i otoczyli pałac[10]. Obalenie monarchii i dołączenie do Indii jako pełnoprawny stan odbyło się w wyniku plebiscyctu, w którym za tym opowiedziało się 97% głosujących[3].

Lista władców Sikkimu[11]

  • Phuntsog Namgyal – 1642–1670
  • Tensung Namgyal – 1670–1700
  • Chakdor Namgyal – 1700–1717
  • Gyurmed Namgyal – 1717–1733
  • Phuntsog Namgyal II – 1733–1780
  • Tenzing Namgyal – 1780–1793
  • Tsugphud Namgyal – 1793–1863
  • Sidkeong Namgyal – 1863–1874
  • Thutob Namgyal – 1874–1914
  • Sidkeong Tulku Namgyal – 1914
  • Tashi Namgyal – 1914–1963
  • Palden Thondup Namgyal – 1963–1975

Demografia

Sikkim to najmniej ludny stan w Indiach, zamieszkiwany przez 610 577 osoby zgodnie ze spisem ludności z 2011 r.. Ma także najmniejszą gęstość zaludnienia, wynoszącą 86 os./km². Przyrost populacji między 2001 a 2011 r. wyniósł 12,90%, aczkolwiek przyrost dla całości kraju był wyższy. Proporcja płci wynosi 890 kobiet na 1 000 mężczyzn[12]. W 2005 r. współczynnik urbanizacji wynosił 11,06%[13].

W 2023 r. średni roczny dochód w Sikkimie wyniósł 519,96 tys. rupii[14].

Języki

Językami urzędowymi Sikkimu są angielski, nepalski, sikkimski i lepcza. Jako lingua franca służy język nepalski, aczkolwiek na większości obszaru stanu w pewnym stopniu jest używany język angielski. Oprócz tego, niektóre mniejsze języki także mają oficjalny status, co ma na celu zachowanie kultury i tradycji[15].

Grupy etniczne

Sikkim jest wieloetnicznym stanem, a najliczniejsze grupy etniczne to Nepalczycy, Lepczowie oraz Bhutia[15].

W obliczu niedostatecznych źródeł historycznych trudno jest określić, który naród osiedlił się w Sikkimie jako pierwszy, chociaż istnieje pogląd, że są to Lepczowie, którzy tam przybyli z Asamu i Górnej Birmy. Po nich w XVII wieku dotarły tybetańskie plemiona, powszechnie nazywane Bhutia, a na koniec w XIX wieku Nepalczycy[16], obecnie stanowiący większość populacji[17].

Nierdzenna ludność Sikkimu określana jako „ludzie równin” (ang. Plainsmen) obejmuje Bengalczyków, Biharczyków i Marwari, którzy odgrywają ważną rolę w handlu w Południowym Sikkimie i Gangtoku[18].

Religia

Według spisu powszechnego z 2011 r., hinduizm wyznaje 57,76% populacji, co czyni go największą religią w stanie. Buddyzm jest praktykowany przez 27,39% populacji, chrześcijaństwo przez 9,91%, a islam przez 1,62%. W 2011 r. wszystkich okręgach religią większości był hinduizm, za wyjątkiem Sikkimu Północnego[19]. Tradycyjnie Lepczowie i Bhutia wyznają buddyzm, a Nepalczycy – hinduizm[20].

Podział administracyjny

Do grudnia 2021 stan Sikkim dzielił się na cztery okręgi, po czym od okręgów Sikkimu Wschodniego i Zachodniego oddzieliły się odpowiednio Soreng i Pakyong[21].

Mapa Sikkimu z okręgami

Aktualnie stan Sikkim dzieli się na sześć okręgów[22]:

  • Gangtok
  • Gyalshin
  • Mangan
  • Namchi
  • Pakyong
  • Soreng

Przypisy

  1. ↑ 3. Size, Growth Rate and Distribution of Population, [w:] 2011 Census of India, Office of the Registrar General & Census Commissioner, India [dostęp 2019-08-02] [zarchiwizowane z adresu 2019-05-31].
  2. 1 2 Rachit Garg, 35th Amendment of the Indian Constitution [online], iPleaders, 1 sierpnia 2022 [dostęp 2024-09-18] (ang.).
  3. 1 2 3 Sikkim (Indien), 14. April 1975 : Abschaffung der Monarchie [online] [zarchiwizowane z adresu 2017-08-18] (niem.).
  4. ↑ About Sikkim [online], Rząd Sikkimu [zarchiwizowane z adresu 2008-06-16] (ang.).
  5. ↑ History of Sikkim [online], Rząd Sikkimu, Department of Information and Public Relations, 29 września 2005 [zarchiwizowane z adresu 2008-04-22] (ang.).
  6. ↑ History of Nepal: A Sovereign Kingdom [online], Siły zbrojne Nepalu [dostęp 2024-09-19] [zarchiwizowane z adresu 2011-06-07] (ang.).
  7. ↑ Sikkim Series-12 Part XII-B District Census Handbook. In: Census of India 2011. Brief History of the State and District [online], s. 8–10 (ang.).
  8. ↑ Explained: How Sikkim became a part of India [online], The Indian Express, 17 maja 2022 [dostęp 2025-01-10] (ang.).
  9. ↑ Sikkim, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2025-01-08].
  10. ↑ "Indian hegemonism drags Himalayan kingdom into oblivion" [online], Nikkei Asian Review, 21 lutego 2016 [zarchiwizowane z adresu 2017-04-03] (ang.).
  11. ↑ Royal History of Sikkim [online], www.royalsikkim.com [dostęp 2024-09-19].
  12. ↑ Demographic Indicators [online], Rząd Sikkimu, Health & Family Welfare Department [dostęp 2024-09-18] (ang.).
  13. ↑ "Sikkim at a glance" [online], Rząd Sikkimu, Department of Information and Public Relations [dostęp 2006-10-12] [zarchiwizowane z adresu 2005-10-06] (ang.).
  14. ↑ India: Sikkim per capita income 2023 [online], Statista [dostęp 2024-09-18] (ang.).
  15. 1 2 About Sikkim [online], Rząd Sikkimu, Tourism and Civil Aviation Department [dostęp 2024-09-18] (ang.).
  16. ↑ The people, [w:] Ethnic Groups of Sikkim in History, North Bengal University [dostęp 2024-09-18] (ang.).
  17. ↑ "The Ethnic People of Sikkim" [online] [dostęp 2015-01-15] [zarchiwizowane z adresu 2008-12-05] (ang.).
  18. ↑ Maloney Clarence, Peoples of South Asia, Holt, Rinehart and Winston, 1974, s. 409, ISBN 978-0-03-084969-5 (ang.).
  19. ↑ Sikkim Hindu Muslim Population [online], www.census2011.co.in [dostęp 2024-09-19].
  20. ↑ Unit 4 Tribes of Sikkim [online], Cytat: The two major religions of Sikkim are Buddhism and Hinduism. Majority of the Lepcha and the Bhutia are Buddhists, while majority of the Nepalese are Hindus. (ang.).
  21. ↑ Districts in Sikkim [online], Sikkim Tourism [dostęp 2024-09-16] (ang.).
  22. ↑ Integrated Government Online Directory [online], goidirectory.gov.in [dostęp 2024-09-16] (ang.).
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.