Skolekodonty

Skolekodonty – elementy aparatów szczękowych wieloszczetów, często znajdowane jako mikroskamieniałości.

Opis i występowanie

Wieloszczety z rzędu Eunicida posiadają aparaty szczękowe, składające się z pewnej liczby dolnych i górnych elementów (szczęk). Elementy te są najczęściej parzyste, ale ich kształty mogą być bardzo różne^[1]. Całe wieloszczety są w stanie kopalnym rzadkie, natomiast skolekodonty należą do częstych skamieniałości^[2], ponieważ zbudowane są z bardzo odpornej substancji organicznej^[1].

Najstarsze skolekodonty znane są z górnego kambru, natomiast częste stają się od środkowego ordowiku^[3].

Historia badań

Pierwszym paleontologiem, który opisał izolowane szczęki wieloszczetów był Christian Heinrich Pander^[4]^[2]. Nazwę „skolekodonty” zaproponowali C. Croneis i H.W. Scott^[5].

W Polsce skolekodonty badali Zofia Kielan-Jaworowska, która opisała faunę z narzutniaków ordowickich i sylurskich^[2] oraz Hubert Szaniawski, pracujący na materiale z osadów jurajskich^[6].

Linki zewnętrzne

Scolecodonts – specjalistyczna strona poświęcona skolekodontom

Przypisy

1 2 Olle Hints: olle.hints@ttu.ee, Scolecodonts, the jaws of polychaete annelids [online], scolecodonts.net [dostęp 2025-02-21] (ang.).
1 2 3 ZofiaZ. Kielan-Jaworowska ZofiaZ., Polychaete jaw apparatuses from the Ordovician and Silurian of Poland and a comparison with modern forms., „Palaeontologia Polonica”, 16, 1966, s. 152 .
↑ OlleO. Hints OlleO., Mats E.M.E. Eriksson Mats E.M.E., Diversification and biogeography of scolecodont-bearing polychaetes in the Ordovician, „Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology”, 245 (1), Early Palaeozoic, Palaeogeography and Palaeoclimate, 2007, s. 95–114, DOI: 10.1016/j.palaeo.2006.02.029, ISSN 0031-0182 [dostęp 2025-02-21] .
↑ C.H.C.H. Pander C.H.C.H., Monographie der fossilen Fische des silurischen Systems der russisch-baltischen Gouvernements, St Petersburg: Buchdruckerei der Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften, 1856, s. 91 .
↑ C.C. Croneis C.C., H.W.H.W. Scott H.W.H.W., Scolecodonts (abstract), „Geological Society of America, Bulletin”, 44 (1), 1933, s. 207 .
↑ HubertH. Szaniawski HubertH., Some Mesozoic scolecodonts congeneric with Recent forms, „Acta Palaeontologica Polonica”, 19 (2), 1974, s. 179–199 .

[:1-1] 1 2 Olle Hints: olle.hints@ttu.ee, Scolecodonts, the jaws of polychaete annelids [online], scolecodonts.net [dostęp 2025-02-21] (ang.).

[:0-2] 1 2 3 ZofiaZ. Kielan-Jaworowska ZofiaZ., Polychaete jaw apparatuses from the Ordovician and Silurian of Poland and a comparison with modern forms., „Palaeontologia Polonica”, 16, 1966, s. 152 .

[3] OlleO. Hints OlleO., Mats E.M.E. Eriksson Mats E.M.E., Diversification and biogeography of scolecodont-bearing polychaetes in the Ordovician, „Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology”, 245 (1), Early Palaeozoic, Palaeogeography and Palaeoclimate, 2007, s. 95–114, DOI: 10.1016/j.palaeo.2006.02.029, ISSN 0031-0182 [dostęp 2025-02-21] .

[4] C.H.C.H. Pander C.H.C.H., Monographie der fossilen Fische des silurischen Systems der russisch-baltischen Gouvernements, St Petersburg: Buchdruckerei der Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften, 1856, s. 91 .

[5] C.C. Croneis C.C., H.W.H.W. Scott H.W.H.W., Scolecodonts (abstract), „Geological Society of America, Bulletin”, 44 (1), 1933, s. 207 .

[:4-6] HubertH. Szaniawski HubertH., Some Mesozoic scolecodonts congeneric with Recent forms, „Acta Palaeontologica Polonica”, 19 (2), 1974, s. 179–199 .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]