Standardowa próba etnograficzna

Standardowa próba etnograficzna (ang. standard cross-cultural sample) – zestawienie 186 kultur z całego świata, wyselekcjonowanych w 1969 roku przez antropologów George’a P. Murdocka i Douglasa White’a, szeroko stosowane w antropologii do badań statystycznych i poszukiwań uniwersaliów kulturowych.

Założeniem twórców próby było wybranie spośród tysięcy znanych kultur świata możliwie niewielkiego liczebnie reprezentatywnego zbioru, na podstawie którego można by wyciągać wnioski o prawidłowościach występujących we wszystkich kulturach ludzkości. Dla wykluczenia podobieństw między kulturami, wynikających z ich wzajemnych interakcji lub wspólnej genezy, do standardowej próby etnograficznej wybrano kultury jak najbardziej od siebie niezależne, tj. jak najmniej sobie pokrewne i pozostające na przestrzeni dziejów w jak najmniejszym kontakcie ze sobą. Dodatkowo dla zachowania reprezentatywności zestawienia twórcy starali się uwzględnić jak największą różnorodność kulturową – w wyselekcjonowanym przez nich zbiorze znalazły się więc zarówno kultury nomadyczne (np. Mbuti), jak i kultury tworzące rozwinięte społeczeństwa w czasach historycznych (np. Rzymianie) oraz współczesne kultury krajów uprzemysłowionych (Rosjanie)^[1]. Twórcy próby zrezygnowali natomiast z uwzględniania kultur europejskich mocarstw kolonialnych, uznając, że cechy tych kultur dadzą się odnaleźć w obecnych w zestawieniu kulturach ludów ich kolonii.

Ponieważ cechy kulturowe, stwierdzone w danym społeczeństwie w różnych okresach historycznych jego istnienia (a czasem także na różnych obszarach jego występowania), nie mogą być uznane za należące do tego samego systemu kulturowego (np. sarmatyzm charakteryzujący kulturę polską w czasach I Rzeczypospolitej nie był cechą kultury polskiej w czasach dynastii Piastów), w standardowej próbie etnograficznej oprócz wyliczenia kultur określono także czas i miejsce, dla których należy prowadzić badania. Przykładowo, standardowa próba etnograficzna uwzględnia kulturę Rzymian z terenów Italii z II wieku. Oznacza to, że dla badań statystycznych nad uniwersaliami kulturowymi należy brać pod uwagę cechy kultury Rzymian właśnie z tego okresu i terenu.

Ponieważ zestawione w standardowej próbie etnograficznej kultury miały ze sobą znikomy lub zerowy kontakt na przestrzeni dziejów, wszelkie powszechne zbieżności między nimi uważane są za wynikające z natury człowieka. Dodatkowo, ponieważ zbiór kultur z próby etnograficznej Murdocka i White’a uważany jest za grupę reprezentatywną dla populacji świata, stwierdzone na jej podstawie zbieżności i prawidła (powszechne korelacje między cechami kulturowymi) uznawane są za uniwersalia kulturowe.

Poniżej przedstawiono pełną listę kultur ze standardowej próby etnograficznej Murdocka i White’a. Liczby na mapkach ukazują miejsce, a lata w tabelce moment w historii danej kultury, dla których założono zebranie danych i wykorzystanie ich do badań statystycznych.

• antropologia kulturowa
• badanie statystyczne

• George P. Murdock, Douglas R. White (1969), Standard Cross-Cultural Sample, [w:] Ethnology. An international journal of cultural and social anthropology, nr 8, Pittsburgh : University of Pittsburgh
• Jankowiak W., Fischer E. (1992), A cross-cultural perspective on romantic love, [w:] Ethnology. An international journal of cultural and social anthropology, nr 31, Pittsburgh : University of Pittsburgh

• Murdock and White's Standard Sample – plik *.PDF. eclectic.ss.uci.edu. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-08-30)]. (ang.)
• SCCS general description. eclectic.ss.uci.edu. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-09-07)]. (ang.)
• World Cultures journal. eclectic.ss.uci.edu. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-08-31)]. (ang.)