Stara Gradiška
| Państwo | |
|---|---|
| Żupania | |
| Gmina | |
| Populacja (2011) • liczba ludności |
|
Położenie na mapie Chorwacji  | |
 45°09′N 17°15′E/45,150000 17,250000 | |
Stara Gradiška – wieś w północno-wschodniej Chorwacji, w żupanii brodzko-posawskiej, siedziba gminy Stara Gradiška. Jest położona na lewym brzegu rzeki Sawy na granicy z Bośnią i Hercegowiną. W 2011 roku liczyła 327 mieszkańców[1].
W 1787 dowódcą austriackiej twierdzy został generał-major Mihály Lajos Jeney, kartograf i autor podręcznika taktyki „Partyzant, czyli sztuka prowadzenia pomyślnie woyny podjazdowey...” (polskie wydanie 1770, I wydanie francuskie 1757).
W 2001 roku gmina liczyła 1717 mieszkańców z czego 542 w samej miejscowości. W czasach II wojny światowej znajdowała się tu filia (podobóz żeński) obozu koncentracyjnego Jasenovac. Po drugiej wojnie światowej powstało tu cieszące się złą sławą więzienie, które zlikwidowano w 1990 roku. Obecnie w Starej Gradišce znajduje się jedno z najbardziej uczęszczanych przejść granicznych pomiędzy Chorwacją a Bośnią i Hercegowiną.
Ciekawostka – w gminie Stara Gradiška działa folklorystyczny zespół regionalny Posavina, który w 2006 roku występował na XII Międzynarodowym Festiwalu Folkloru Dni Kultury Kaszubskiej w Brusach.
Obóz koncentracyjny Stara Gradiška
| Podobóz Jasenovaca | |
 | |
| Typ | |
|---|---|
| Odpowiedzialny | |
| Rozpoczęcie działalności |
1941 |
| Zakończenie działalności |
1945 |
| Terytorium | |
| Miejsce |
Stara Gradiška |
| Narodowość więźniów | |
| Liczba ofiar |
50–77 tysięcy |
| Wyzwolony przez | |
|
kwiecień 1945 | |
.svg.png){kind=small}
Obóz w Starej Gradišce powstał w 1941 roku jako piąty podobóz obozu koncentracyjnego w Jasenovacu. Przeznaczony był głównie dla serbskich, cygańskich i żydowskich kobiet i dzieci. Strażnikami obozowymi byli Niemcy i pewna liczba ustaszowskich strażniczek. Strażniczki obozowe, które znane były w całym obozie z okrucieństwa, rekrutowano wyłącznie spośród sióstr i żon strażników głównego obozu w Jasenovacu.
Więźniowie byli tu mordowani na wiele sposobów: rozstrzeliwani, zabijani nożami i drewnianymi młotkami. W późniejszym okresie także gazowani, początkowo przy użyciu dwutlenku siarki, a później cyklonu B.
W wyniku prowadzonej przez ustaszów eksterminacji zamordowanych zostało tu około 50 000, a według źródeł serbskich nawet do 75 000 ludzi. Obóz został wyzwolony w kwietniu 1945 przez Armię Czerwoną.
Przypisy
- 1 2 Popis stanovništva, kućanstava i stanova 2011. Stanovništvo prema spolu i starosti, Zagreb: Državni zavod za statistiku Republike Hrvatske, 2013 (Statistička izvješća; 1468), s. 468, ISSN 1333-1876 [zarchiwizowane 2023-02-12].