Brusy

Brusy
miasto w gminie miejsko-wiejskiej
Ilustracja
Ulica 2 Lutego
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Polska

Województwo

 pomorskie

Powiat

chojnicki

Gmina

Brusy

Prawa miejskie

1 stycznia 1988[1]

Burmistrz

Witold Ossowski

Powierzchnia

5,2 km²

Populacja (30.06.2024)
• liczba ludności
• gęstość


5053
981,34 os./km²

Strefa numeracyjna

52

Kod pocztowy

89-632

Tablice rejestracyjne

GCH

Położenie na mapie gminy Brusy
Mapa konturowa gminy Brusy, w centrum znajduje się punkt z opisem „Brusy”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, u góry nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Brusy”
Położenie na mapie województwa pomorskiego
Mapa konturowa województwa pomorskiego, blisko centrum po lewej na dole znajduje się punkt z opisem „Brusy”
Położenie na mapie powiatu chojnickiego
Mapa konturowa powiatu chojnickiego, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Brusy”
Ziemia53°53′08″N 17°43′19″E/53,885556 17,721944
TERC (TERYT)

2202024

SIMC

0928848

Urząd miejski
ul. Na Zaborach 1
89-632 Brusy
Strona internetowa
BIP

Brusy (kaszub. Brusë, niem. Bruß, dawniej Bruski) – miasto w Polsce, w województwie pomorskim, w powiecie chojnickim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Brusy. Brusy są położone w Borach Tucholskich na południowych Kaszubach.

W latach 1975–1998 miejscowość należała województwa bydgoskiego.

Według danych z 30 czerwca 2024 roku Brusy liczyły 5 053 mieszkańców.[2]

Historia

Kościół Wszystkich Świętych, XIX w.

Najpewniej do 1324 powstał w Brusach dwór krzyżacki będący centrum okręgu zaborskiego w komturstwie tucholskim. Mniej więcej w tym czasie siedziba tego urzędu została przeniesiona z Brus do Kosobud.[3] W 1351 r. wieś Brusy była lokowana na prawie chełmińskim. Po wojnie trzynastoletniej Brusy były wsią królewską, należącą do klucza kosobudzkiego w starostwie tucholskim.

Od 16 listopada 1906 r. do co najmniej 26 lutego 1907 r. w miejscowej szkole elementarnej odbył się strajk dzieci przeciwko nauczaniu religii w języku niemieckim. Z uczestników strajku znane są nazwiska następujących dzieci: Piekarski, Libera, Trepkowski, B., J., J. Synakowie, M. i W. Orłowscy, Stodolski. Strajk był elementem znacznie większej akcji biernego oporu wobec pruskich władz szkolnych, która na przełomie 1906 i 1907 r. objęła ponad 460 szkół w prowincji Prusy Zachodnie, czyli przedrozbiorowe Pomorze Gdańskie, Powiśle, ziemię chełmińską i ziemię lubawską oraz część Krajny. Inspiracją dla strajków pomorskich były wcześniejsze działania dzieci w prowincji wielkopolskiej, ze słynnym strajkiem we Wrześni (1901) na czele[4].

W latach okupacji hitlerowskiej na terenach przylegających działała Tajna Organizacja Wojskowa Gryf Pomorski. Z tego też powodu w sąsiednich miejscowościach Małe Chełmy i Wielkie Chełmy stacjonowały jednostki SS i Wehrmachtu, przeznaczone do walki z partyzantką. Filią obozu koncentracyjnego Stutthof były Dziemiany, a nie jak podaje się w nazwach z podziału administracyjnego z czasów okupacji Bruss-Sophienwalde (Brusy-Dziemiany), powiat Konitz, Westpreußen (Prusy Zachodnie) 24 sierpnia 1944…31 marca 1945. Na części powierzchni zajmowanej przez Zakłady Spożywcze „Las” mieściły się baraki więzienne (zmodernizowane w latach 50. XX wieku) oraz podziemny zbiornik po oddziale szpitalnym. Wśród więźniów było wielu powstańców warszawskich.

1 stycznia 1988 r. Brusy uzyskały prawa miejskie[1]. W 2007 r. w Brusach odbył się IX Zjazd Kaszubów. 17 października 2010 r. jedyne rondo w Brusach nazwano Rondem Macieja Płażyńskiego Marszałka Sejmu RP, który zginął w katastrofie lotniczej w Smoleńsku[5]. W marcu 2012 r. w Brusach odbył się VIII Dzień Jedności Kaszubów.

Charakterystyka

Brusy są położone na skrzyżowaniu drogi wojewódzkiej nr 235 z drogą wojewódzką nr 236, z bezpośrednim połączeniem kolejowym z Chojnicami i Kościerzyną ze stacji w Brusach.

W Brusach funkcjonuje m.in. jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej włączona w 1995 r. do krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego.

Zabytki

Według rejestru zabytków NID[6] na listę zabytków wpisane są: kościół parafialny pw. Wszystkich Świętych oraz cmentarz przykościelny, 1876–1879, nr rej.: A-1220 z 3.07.2001[7].

Demografia

Wedle danych z 31 grudnia 2012 r. w Brusach mieszkało 4985 osób[8].

  • Piramida wieku mieszkańców Brus w 2014 roku[9].


Sport

W mieście swą siedzibę ma klub piłkarski Tęcza Brusy. Aktualnie występuje w V lidze (grupa Gdańsk II).

  • Pełna nazwa: Miejski Ludowy Klub Sportowy Tęcza Brusy
  • Rok założenia: 1946
  • Adres: ul. Armii Krajowej 1, 89-632 Brusy
  • Stadion: Stadion w Brusach
pojemność: 500
oświetlenie: tak
  • Najwyższa klasa rozgrywkowa: V liga (grupa Gdańsk II)

Ludzie związani z Brusami‎ ‎

Przypisy

  1. 1 2 Uchwała Rady Państwa z dnia 18 grudnia 1987 r. w sprawie utworzenia miasta Brusy w województwie bydgoskim (M.P. z 1987 r. nr 38, poz. 326).
  2. ↑ GUS, Ludność. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym w 2024 r. (stan w dniu 30.06) [online], stat.gov.pl [dostęp 2025-01-05].
  3. ↑ Knyżewski 2018 ↓, s. 103,384.
  4. ↑ L. Burzyńska-Wentland, Strajki szkolne w Prusach Zachodnich w latach 1906−1907, Gdańsk 2009, s. 223.
  5. ↑ Maria Sowisło: Powiat chojnicki. Rondo w Brusach nosi imię Macieja Płażyńskiego. Polskapresse Sp. z o.o., 2010-10-18. [dostęp 2013-08-09]. (pol.).
  6. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo pomorskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 31 stycznia 2025, s. 7 [dostęp 2016-12-19].
  7. ↑ Piotr Skurzyński, Pomorze, Warszawa: Wyd. Muza S.A., 2007, s. 303, ISBN 978-83-7495-133-3.
  8. ↑ Ireneusz Budzyński i inni, Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2014 r., Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 24 lipca 2014, ISSN 1505-5507 [dostęp 2014-11-07] (pol.).
  9. ↑ Brusy w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-11], liczba ludności na podstawie danych GUS.

Bibliografia

Zobacz też

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.