Skórcz

Skórcz
	miasto i gmina
	; Kościół Wszystkich Świętych
	Herb
Państwo	Polska
Województwo	pomorskie
Powiat	starogardzki
Prawa miejskie	1934
Burmistrz	Janusz Kosecki
Powierzchnia	3,67 km²
Wysokość	88 m n.p.m.
Populacja (30.06.2023); • liczba ludności; • gęstość	; 3 438; 936,78 os./km²
Strefa numeracyjna	+48 58
Kod pocztowy	83-220
Tablice rejestracyjne	GST
	Położenie na mapie powiatu starogardzkiego Skórcz
	Położenie na mapie Polski Skórcz
	Położenie na mapie województwa pomorskiego Skórcz
	53°47′48″N 18°31′34″E/53,796667 18,526111
TERC (TERYT)	2213021
SIMC	0934777
	Urząd miejskiul. Główna 40; 83-220 Skórcz
	Strona internetowa
	BIP

Skórcz (niem. Skurz) – miasto w północnej Polsce, w województwie pomorskim, w powiecie starogardzkim, położone na północno-wschodniej granicy Borów Tucholskich, na Kociewiu.

Wieś królewska w starostwie osieckim w powiecie nowskim województwa pomorskiego w II połowie XVI w.^[2] W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa gdańskiego. Miasto położone na trasie dwóch (obecnie zawieszonych) linii kolejowych: nr 218 (Szlachta - Myślice) i nr 243 (Skórcz - Starogard Gdański).

Według danych z 1 stycznia 2018 roku Skórcz liczył 3 609 mieszkańców^[3]^[4].

Struktura powierzchni

Według danych z roku 2002 Skórcz ma obszar 3,67 km²^[5], w tym:

użytki rolne: 56%
użytki leśne: 7%

Miasto stanowi 0,27% powierzchni powiatu.

Historia

Historycznymi wariantami nazewniczymi miasta były kolejno: Schorcz, Scoricz, Schoritz, Schorczk, Skorcz, Skorczke, Skurcz i Skorć.

Skórcz utożsamiany jest ze Scurgonem, osadą na Szlaku bursztynowym, która została zaznaczona na powstałej w II w. mapie Ptolemeusza^[6]. W XIV w. powstał gotycki kościół w Skórczu. W czasie wojny trzynastoletniej w 1458 roku w bitwie pod Skórczem Polacy odnieśli zwycięstwo nad Krzyżakami^[7]. Za czasów I Rzeczypospolitej Skórcz był wsią królewską w starostwie osieckim w powiecie nowskim w województwie pomorskim Korony Polskiej. Po I rozbiorze Polski w zaborze pruskim. W 1866 roku w Skórczu powstał pierwszy na Pomorzu Gdańskim polski Bank Ludowy^[7].

Od 3 do 27 listopada 1906 roku w miejscowej szkole elementarnej odbył się strajk dzieci przeciwko nauczaniu religii w języku niemieckim. W strajku wzięły udział dzieci z rodzin Chyłów, Szyszkowskich, Kądzielów i Langów. Strajk był elementem znacznie większej akcji biernego oporu wobec pruskich władz szkolnych, która na przełomie 1906 i 1907 roku objęła ponad 460 (!) szkół w prowincji Prusy Zachodnie, czyli przedrozbiorowe Pomorze Gdańskie, ziemię chełmińską i ziemię lubawską oraz część Krajny. Inspiracją dla strajków pomorskich były wcześniejsze działania dzieci w prowincji wielkopolskiej, ze słynnym strajkiem we Wrześni (1901) na czele^[8]. W 1966 roku przed współczesną szkołą przy ul. J. Hallera odsłonięto głaz z tablicą upamiętniającą jubileusz 60-lecia strajku^[9].

Skórcz powrócił do Polski po odzyskaniu niepodległości, w 1920 roku, kiedy do miasta wkroczyły wojska gen. Józefa Hallera^[7].

Skórcz otrzymał w roku 1929 miejskie uprawnienia finansowe, a w roku 1934 prawa miejskie. W czasie II wojny światowej miasto było okupowane przez Niemcy. Skórcz został zajęty w dniach 3/4 marca 1945 roku przez oddziały 46 Dywizji Piechoty 108 Korpusu Armijnego i jednostki 105 Korpusu Armijnego ze składu 65 Armii II Frontu Białoruskiego^[10].

W 1992 roku utworzono samodzielną gminę miejską Skórcz poprzez wyłączenie obszaru miasta z dotychczasowej gminy miejsko-wiejskiej^[11].

Demografia

Dane z 30 czerwca 2004 roku^[12]:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
populacja	3532	100	1808	51,2	1724	48,8
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)	962,4		492,6		469,8

Według danych z 30 czerwca 2009 roku miasto miało 3564 mieszkańców^[13].

Piramida wieku mieszkańców Skórcza w 2014 roku^[3]:

Zabytki i miejsca pamięci

Według rejestru zabytków NID na listę zabytków wpisane są^[14]:

zespół urbanistyczny miasta, nr rej.: 8A-958 z 5.04.1979,
kościół parafialny pw. Wszystkich Świętych, poł. XIV, XVI, XIX, nr rej.: A-322 z 10.09.1962,
kamienica, ul. Sobieskiego 10,1908, nr rej.: A-1887 z 6.06.2012.

Głównym zabytkiem miasta jest gotycki kościół Wszystkich Świętych, wzniesiony w XIV w. Ponadto znajdują się tu zabytkowe domy i kamienice.

W maju 2010 roku w Skórczu odsłonięto pierwszy w Polsce pomnik Lecha Kaczyńskiego. Na terenie miasta znajduje się także tablica upamiętniająca miejsce hitlerowskiego obozu pracy dla mieszkańców Skórcza i okolic, tablica upamiętniająca mord 76 kobiet narodowości żydowskiej w lutym 1945 roku, pomnik upamiętniający strajk szkolny na Kociewiu z 1906 roku i inne^[15].

Sąsiednie gminy

Osiek, Skórcz (gmina wiejska)

Galeria zdjęć

Kamienice w Skórczu
Gmach poczty
Dawny dworzec kolejowy
Kolejowa wieża ciśnień
Lokomotywownia
Urząd Gminy

Ludzie związani ze Skórczem‎ ‎

Przypisy

↑ Wyniki badań bieżących - Baza Demografia - Główny Urząd Statystyczny [online], demografia.stat.gov.pl [dostęp 2023-11-30] (pol.).
↑ Mapy województwa pomorskiego w drugiej połowie XVI w. : rozmieszczenie własności ziemskiej, sieć parafialna / Marian Biskup, Andrzej Tomczak. Toruń 1955, s. 98.
1 2 Skórcz w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-11] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2018r.
↑ Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
↑ PiotrP. Skurzyński PiotrP., Pomorze, Warszawa: Wyd. Muza S.A., 2007, s. 366, ISBN 978-83-7495-133-3 .
1 2 3 O Skórczu [online], www.szkola.skorcz.pl [dostęp 2019-02-23] [zarchiwizowane z adresu 2019-02-21] .
↑ L. Burzyńska-Wentland, Strajki szkolne w Prusach Zachodnich w latach 1906-1907, Gdańsk 2009, s. 222.
↑ Pomnik pamięci Strajku szkolnego - Skórcz [online], Kociewie24.eu [dostęp 2023-06-24] (pol.).
↑ ”Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939- 1945” Sport i Turystyka 1988, ISBN 83-217-2709-3, str. 212
↑ Dz.U. z 4.10.1991 r. poz. 397. [dostęp 2016-02-02]. (pol.).
↑ Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
↑ Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 30 VI 2009 r.). Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2009-11-24. ISSN 1734-6118.
↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo pomorskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 31 stycznia 2025 [dostęp 2022-01-06] .
↑ Miasto Skórcz - miejsca pamięci. [dostęp 2010-05-31].

Zobacz też

Linki zewnętrzne

Skórcz, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. X: Rukszenice – Sochaczew, Warszawa 1889, s. 696 .

[populacja2023-1] Wyniki badań bieżących - Baza Demografia - Główny Urząd Statystyczny [online], demografia.stat.gov.pl [dostęp 2023-11-30] (pol.).

[2] Mapy województwa pomorskiego w drugiej połowie XVI w. : rozmieszczenie własności ziemskiej, sieć parafialna / Marian Biskup, Andrzej Tomczak. Toruń 1955, s. 98.

[Populacja2018-3] 1 2 Skórcz w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-11] , liczba ludności na podstawie danych GUS.

[4] Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2018r.

[autonazwa1-5] Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).

[pomorze2-6] PiotrP. Skurzyński PiotrP., Pomorze, Warszawa: Wyd. Muza S.A., 2007, s. 366, ISBN 978-83-7495-133-3 .

[sk-7] 1 2 3 O Skórczu [online], www.szkola.skorcz.pl [dostęp 2019-02-23] [zarchiwizowane z adresu 2019-02-21] .

[8] L. Burzyńska-Wentland, Strajki szkolne w Prusach Zachodnich w latach 1906-1907, Gdańsk 2009, s. 222.

[9] Pomnik pamięci Strajku szkolnego - Skórcz [online], Kociewie24.eu [dostęp 2023-06-24] (pol.).

[10] ”Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939- 1945” Sport i Turystyka 1988, ISBN 83-217-2709-3, str. 212

[11] Dz.U. z 4.10.1991 r. poz. 397. [dostęp 2016-02-02]. (pol.).

[12] Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).

[Ludność2009-06-13] Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 30 VI 2009 r.). Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2009-11-24. ISSN 1734-6118.

[14] Rejestr zabytków nieruchomych – województwo pomorskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 31 stycznia 2025 [dostęp 2022-01-06] .

[15] Miasto Skórcz - miejsca pamięci. [dostęp 2010-05-31].

[16] Miasto pogranicza borowiacko-kociewskiego.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[A]

Kociewiacy
Miasta	Starogard Gdański Tczew Świecie Pelplin Gniew Skarszewy Nowe Skórcz Czarna Woda^[A]
Historia	Historia Pomorza Gdańskiego Egzekucje w lesie Zajączek Krwawa jesień pelplińska Zbrodnia w Lesie Szpęgawskim Zbrodnia w Mniszku Zbrodnia w Skarszewach
Geografia	Pojezierze Starogardzkie Żuławy Wiślane Dolina Kwidzyńska Bory Tucholskie Kotlina Grudziądzka Wysoczyzna Świecka
Kultura	Haft kociewski Herb Kociewia Moja ziemia (czasopismo) Pomorania Muzeum Ziemi Kociewskiej Strój kociewski Teki Kociewskie Zrzeszenie Kociewskie
Język	Gwara kociewska Dialekt chełmińsko-kociewsko-warmiński

Miasta na prawach powiatu	Gdańsk Gdynia Słupsk Sopot
Miasta powiatowe	Bytów Chojnice Człuchów Kartuzy Kościerzyna Kwidzyn Lębork Malbork Nowy Dwór Gdański Pruszcz Gdański Puck Starogard Gdański Sztum Tczew Wejherowo
Miasta gminne	Brusy Czarna Woda Czarne Czersk Debrzno Dzierzgoń Gniew Hel Jastarnia Kępice Kobylnica Krynica Morska Łeba Miastko Nowy Staw Pelplin Prabuty Reda Rumia Skarszewy Skórcz Władysławowo Ustka Żukowo

Miasta	Czarna Woda Skarszewy Skórcz Starogard Gdański
Gminy miejskie	Skórcz Starogard Gdański
Gminy miejsko-wiejskie	Czarna Woda Skarszewy
Gminy wiejskie	Bobowo Kaliska Lubichowo Osieczna Osiek Skórcz Smętowo Graniczne Starogard Gdański Zblewo

Przynależność wojewódzka	woj. pomorskie (II RP) (1919–39) woj. gdańskie (1945–75)
Miasta (1919–75)	Skórcz (od 1934) Starogard (Gdański)
Osiedla (1954–72)	Czarna Woda (1958–72)
Gminy wiejskie zbiorowe (1934–54 i 1973–75)	Bobowo Kaliska (od 1948) Leśna Jania (do 1954) Lubichowo Osieczna Osiek Piece (do 1947) Skórcz Smętowo Graniczne (od 1973) Starogard (Gdański) Zblewo
Gromady (1954–72)	Barłożno (1954–59) Bobowo (1954–72) Borzechowo (1954–59) Czarna Woda (1954–57) Frąca (1954–58) Huta Kalna (1954–61) Jabłowo (1954–59) Kaliska (1954–72) Kasparus (1954–61) Kleszczewo Kościerskie (1954–61) Kokoszkowy (1954–72) Kolińcz (1954–59) Leśna Jania (1954–71) Lubichowo (1954–72) Osieczna (1954–72) Osiek (1954–72) Pączewo (1954–72) Piece (1954–59) Pinczyn (1954–61) Rokocin (1954–71) Rywałd (1954–61) Semlin (1962–72) Smętowo Graniczne (1954–72) Szlachta (1954–59) Udzierz (1954–58) Wda (1954–61) Zblewo (1954–72) Zelgoszcz (1954–61) Żabno (1954–59)