Stos (Beskid Sądecki)

Stos
Ilustracja
Polana Stos i widok na dolinę Popradu i Pasmo Jaworzyny
Państwo

 Polska

Województwo

 małopolskie

Położenie

województwo małopolskie

Pasmo

Beskid Sądecki, Karpaty

Wysokość

790–820 m n.p.m.

Zagospodarowanie

nieużytek

Położenie na mapie gminy Piwniczna-Zdrój
Mapa konturowa gminy Piwniczna-Zdrój, po lewej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Stos”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Stos”
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Stos”
Położenie na mapie powiatu nowosądeckiego
Mapa konturowa powiatu nowosądeckiego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Stos”
Ziemia49°27′03″N 20°39′35″E/49,450833 20,659722

Stos lub Stus – polana w Paśmie Radziejowej, znajdująca się na grzbiecie Niemcowa – Kordowiec. Na grzbiecie tym – kolejno od dołu do góry – jest 5 polan: Kordowiec, Poczekaj, Stos, Niemcowa i Kramarka[1][2]. Polana Stos znajduje się na wysokości około 790–820 m n.p.m. i należy do miejscowości Młodów w województwie małopolskim, w powiecie nowosądeckim, w gminie Piwniczna-Zdrój[2].

Opis polany

Polana Stos zajmuje wschodnie, opadające do doliny Młodowskiego Potoku stoki pod grzbietem Niemcowa–Kordowiec. W miarę rozwoju osadnictwa, gdy pod uprawę roli zajęto już wszystkie nadające się do tego tereny w dolinie rzek, ludzie stopniowo posuwali się coraz wyżej w góry, poprzez wyrąb lub wypalanie uzyskując nowe tereny pod uprawę i pasterstwo. Z początkiem XIX wieku i przed II wojną światową wsie na Podhalu stały się już przeludnione. W górach istniało znacznie więcej niż obecnie polan zajętych pod uprawę roli, Beskidom groziło wręcz wylesienie. Po drugiej wojnie światowej, gdy pojawiły się większe możliwości zarobkowe, młodzi ludzie odpływali do miast. Po 1989 również pasterstwo stało się nieopłacalne[3]. Wskutek trudnych warunków bytowania (w szczególności brak wody i prądu elektrycznego) w ciągu lat powojennych mieszkańcy (lub ich potomkowie) przenieśli się do nowych siedzib położonych w dolinach; proces ten dotyczy też wielu okolicznych zasiedlonych dawniej przysiółków. Opuszczone siedziby uległy od tego czasu zniszczeniu np. w wyniku pożarów, m.in. spowodowanych przez nieostrożnych turystów, chroniących się w nich i rozpalających wewnątrz ogniska[4].

Opuszczona polana przestała być użytkowana i stopniowo w wyniku naturalnej sukcesji wtórnej zarasta lasem. Z rzadkich roślin występuje tutaj koniczyna pannońska, w Polsce występująca tylko na kilku stanowiskach w Beskidzie Sądeckim. Zaprzestanie koszenia niestety grozi jej wyginięciem. Gatunek ten może bowiem rosnąć tylko na koszonych polanach, inaczej zostaje zagłuszony przez wyższe rośliny, a z czasem przez las[5].

Ze szlaku wiodącego górnym obrzeżem polany rozciągają się widoki na dolinę Popradu i Pasmo Jaworzyny[3].

Piesze szlaki turystyczne

szlak turystyczny czerwony Główny Szlak Beskidzki na odcinku Rytro – Niemcowa – Radziejowa (Główny Szlak Beskidzki). Czas przejścia z Rytra Na Niemcową – 2:30 h[1].
szlak turystyczny żółty Piwniczna – Niemcowa. Czas przejścia 2 h[1].

Przypisy

  1. 1 2 3 Beskid Sądecki. Mapa 1:50 000, wyd. 6, Kraków: Compass, 2011, s. 1, ISBN 978-83-7605-080-5.
  2. 1 2 Geoportal. Mapa lotnicza [online] [dostęp 2025-05-22].
  3. 1 2 Bogdan Mościcki, Beskid Sądecki i Małe Pieniny, Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2001, s. 16–18, 109, ISBN 978-83-89188-65-6.
  4. ↑ Maria Lebdowiczowa, Lata się posypały, Pismo Samorządu Lokalnego Znad Popradu, 2004, ISSN 1234-1223.
  5. ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirek, Czerwona księga Karpat Polskich, Warszawa: Instytut Botaniki PAN, 2008, ISBN 978-83-89648-71-6.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.