Tsilaisyt
| Właściwości chemiczne i fizyczne | |
| Skład chemiczny |
NaMn |
|---|---|
| Twardość w skali Mohsa |
7–7,5[2] |
| Przełam | |
| Łupliwość |
słaba, niewyraźna[2] |
| Pokrój kryształu | |
| Układ krystalograficzny | |
| Właściwości mechaniczne |
kruchy[2] |
| Gęstość |
2,9–3,1 g/cm3[2] |
| Właściwości optyczne | |
| Barwa |
zielona, ciemnożółta, brunatna[1], pomarańczowo-żółta, brązowożółta[2] |
| Rysa | |
| Połysk | |
| Współczynnik załamania |
1,615–1,651 (jednoosiowy)[2] |
| Inne |
dwójłomność: 0,0180–0,0200[2] |
| Dodatkowe dane | |
| Klasyfikacja Strunza |
9.CK.05[4] |
Tsilaisyt – minerał z gromady krzemianów, zaliczany do rodziny turmalinów[1][4].
Nazwa pochodzi od miejsca odkrycia - kopalnia Tsilaisina na Madagaskarze[3][5][4].
Tsilaisyt bogaty w fluor nazywany jest fluortsilaisytem[4] i posiada wzór NaMn2+3Al6(Si6O18)(BO3)3(OH)3F.
Właściwości
Zawiera w składzie do 3% manganu[5]. Krystalizuje w układzie trygonalnym. Posiada pryzmatyczny lub igiełkowy pokrój. Występuje w skupieniach promienistych, włóknistych i masywnych. Jest minerałem kruchy, przezroczystym do półprzezroczystego[2]. Ma szklisty połysk. Jest piezo- i piroelektryczny[2][4].
Występowanie
Spotykany w pegmatytach, granitach, niektórych skałach metamorficznych, w wysokotemperaturowych żyłach hydrotermalnych i w osadach[5]. Towarzyszą mu skalenie[3], elbait, kwarc, albit, lepidolit, mikroklin, granat, muskowit, beryl, szerl, apatyt i spodumen[5][4]. Występuje na Madagaskarze, w Mozambiku, Nepalu i Rosji[1], Czechach, Japonii, we Włoszech[4].
Zastosowanie
• wyjątkowo cenny kamień kolekcjonerski[1]
• okazjonalnie stosowany do wyrobu biżuterii[1];
Przypisy
- 1 2 3 4 5 6 7 Jerzy Żaba, Ilustrowana encyklopedia skał i minerałów, Wydawnictwa Videograf SA, 2024, s. 456, ISBN 978-83-8293-231-7.
- 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Tsilaisite [online], National Gem Lab [dostęp 2025-05-12] (ang.).
- 1 2 3 4 5 6 John W. Anthony i inni red., Tsilaisite, [w:] Handbook of Mineralogy, 2001–2005, Mineralogical Society of America [dostęp 2025-05-12] (ang.).
- 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Tsilaisite, [w:] Mindat.org [online], Hudson Institute of Mineralogy [dostęp 2025-04-20] (ang.).
- 1 2 3 4 Tsilaisite [online], Classic Gem [dostęp 2025-04-20].