Unia Literacka

Unia Literacka

Państwo	Polska
Siedziba	Warszawa
Data założenia	2017
Rodzaj stowarzyszenia	Stowarzyszenie
Profil działalności	nauka, edukacja, oświata i wychowanie, kultura, sztuka, ochrona dóbr kultury i tradycji.
Zasięg	Polska
Prezes	Jacek Dehnel
Nr KRS	0000791288
Data rejestracji	24 czerwca 2019
Położenie na mapie Warszawy Unia Literacka
Położenie na mapie Polski Unia Literacka
Położenie na mapie województwa mazowieckiego Unia Literacka
52°14′49″N 21°00′47″E/52,246886 21,013172
Strona internetowa

Unia Literacka – polskie stowarzyszenie zawodowe i twórcze zrzeszające pisarzy i pisarki^[1].

Unia Literacka została wymyślona przez grupę pisarzy i pisarek. Pomysł jej utworzenia zrodził się w marcu 2017 roku na Targach Książki w Londynie^[2]. We wrześniu tego samego roku (2017) odbyło się zebranie założycielskie^[2], natomiast 24 czerwca 2019 roku stowarzyszenie wpisano do KRS^[3][a]. Od 2022 roku stowarzyszenie jest członkiem European Writers Council^[4].

Unia Literacka została powołana w celu popularyzowania dobrych praktyk pomiędzy pisarzami a wydawcami, zapewnienia pisarzom systemu ubezpieczeń, działania na rzecz zwiększenia kwot na zakupy nowości do bibliotek^[5], a także bronienia praw pisarzy oraz promowania dobrych praktyk na rynku książki. Jej celem jest także reprezentowanie interesów twórców^[6] i lobbing na rzecz rozwiązań korzystnych dla literatury i czytelnictwa w Polsce, pojawił się także zamysł, by stała się forum wymiany wiedzy fachowej^[7]. Do Stowarzyszenia należą pisarze profesjonalni, twórcy literatury pięknej, gatunkowej, popularnej, dziecięcej, reportażu, poezji^[7]. O warunkach członkostwa UL pisze na swojej stronie internetowej^[8], na stronie zamieszcza także praktyczne informacje dotyczące pracy pisarzy i pisarek, na przykład wzory umów modelowych oraz poradnik o naruszeniu własności intelektualnej twórców non-fiction^[9].

We współpracy ze Stowarzyszeniem Tłumaczy Literatury (STL) i samorządami, SUL powołało rezydencje literackie w Gdańsku, Krakowie i Warszawie^[10].

W początkach pandemii Covid-19 powstał „UL z książkami”, lockdownowy cykl 50 spotkań autorskich online oraz przygotowano zapomogi dla pisarek i pisarzy, których pandemia Covid-19 wpędziła w kłopoty finansowe^[11].

Wspólnie z Krakowskim Biurem Festiwalowym (KBF) i STL SUL zorganizowało Kongres Książki w Krakowie^[12]. W kolejnych edycjach Kongresu powstały umowy modelowe - dostępne za darmo na stronie internetowej SUL oraz opinia prawna o „prawie do faktów” (która jest rekomendowana wszystkim twórczyniom i twórcom literatury w Polsce). Powstała również Konwencja Krakowska^[13], czyli pierwszy kodeks dobrych praktyk, wypracowany ze strony pisarzy przez Unię Literacką, ze strony tłumaczy – przez Stowarzyszenie Tłumaczy Literatury, natomiast ze strony wydawców – przez nieformalną grupę pod przewodnictwem Magdaleny Dębowskiej z Wydawnictwa Karakter^[9].

Jak ogłoszono: „Konwencja Krakowska to spis dobrych praktyk, do których przestrzegania zobowiązują się jej sygnatariusze. Zawarte w niej zasady mają pomóc w zadbaniu o prawa twórców, budowaniu rynku książki, a także odpowiadać na realne potrzeby podmiotów na nim działających. Dokument podejmuje także tematy związane z prawem autorskim i rozwojem publikacji cyfrowych”^[9].

Wspólnie z STL SUL zbudowało stronę Impresariatu Literackiego, która ułatwia kontakt organizatorów spotkań z autorami i tłumaczami^[14].

Ponadto Unia Literacka brała udział w pracach legislacyjnych nad ustawą o ubezpieczeniach artystów, lobbuje za zmianami korzystnymi dla pisarstwa, czytelnictwa, oraz literatury^[15]. Przyczyniła się również do znowelizowania ustawy o prawie autorskim^[16].

Stowarzyszenie Unia Literacka opublikowała raport Katarzyny Boni „Analiza zarobków pisarskich w latach 2017–2021”^[9]. Ujęte w nim dane pozwalają skonkretyzować pytanie o równe traktowanie kobiet i mężczyzn w obszarze literatury^[17].

We wrześniu 2024 r. Stowarzyszenie Unia Literacka zorganizowało aukcję charytatywną na zakup sprzętu ochronnego i medycznego dla ukraińskiego pisarza Serhija Żadana służącego w ukraińskiej armii i biorącego udział w walkach w Charkowie i obwodzie donieckim^[18][19].

Władzami naczelnymi Stowarzyszenia są: Zgromadzenie Stowarzyszenia, Zarząd, Komisja Rewizyjna, Komisja Członkowska, oraz Sąd Koleżeński. Najwyższą władzą Unii Literackiej jest jej Zgromadzenie. Władze Stowarzyszenia wybierane są na 3-letnią kadencję właśnie podczas zgromadzeń UL.

Do zadań i kompetencji Zarządu należy reprezentowanie Stowarzyszenia i koordynowanie jego działalności, a także w szczególności: ochrona moralnych i materialnych interesów pisarzy, wykonywanie uchwał Zgromadzenia, określenie kompetencji Prezydium Zarządu oraz czuwanie nad tokiem ogólnych spraw organizacyjnych, kierowanie sprawami gospodarczymi Stowarzyszenia, przyjmowanie i skreślanie członków w trybie przewidzianym statutem, zwoływanie zgromadzeń i składanie sprawozdania ze swojej działalności. Zarząd jest uprawniony do dokonywania czynności prawnych w imieniu Stowarzyszenia.

Członkami Zarządu w kadencji 2023–2025 są^[20]:

Siedziba Stowarzyszenia mieści się w Domu Literatury, przy ul. Krakowskie Przedmieście 87/89, niedaleko Placu Zamkowego w Warszawie, w Kamienicy Leszczyńskich – wzniesionej ok. 1660 r. dla lekarza królewskiego Jana Pastoriusa, od 1666 r. stanowiącej własność prymasa Mikołaja Prażmowskiego, przebudowanej w XVIII wieku dla rodziny Leszczyńskich (projekt: Jakub Fontana), spalonej w 1939 r. a odbudowanej w latach 1948–1949; najbardziej ekspresyjnej fasady rokokowej w Warszawie.

• 
  Dom Literatury, siedziba Stowarzyszenia Unia Literacka, Warszawa
• 
  Dom Literatury, ul. Krakowskie Przedmieście 87/89, Warszawa

• Związek Literatów Polskich

• Stowarzyszenie Pisarzy Polskich
• Stowarzyszenie Tłumaczy Literatury
• polska literatura współczesna

• Materiały Stowarzyszenia Unia Literacka w Warszawie
• Statut Stowarzyszenia
• Tekst Konwencji Krakowskiej