Wybory parlamentarne w Liechtensteinie w 2009 roku

Wybory parlamentarne w Liechtensteinie w 2009 roku (niem. Fürstentum Liechtenstein Landtagswahlen 2009) – powszechne wybory do Landtagu, które odbyły się w dniu 8 lutego 2009 roku na terenie Księstwa Liechtensteinu.

Landtag Księstwa Liechtensteinu składa się z dwudziestu pięciu deputowanych, którzy są wybierani przez Naród na czteroletnią kadencję są w wyborach tajnych, bezpośrednich, powszechnych, równych i proporcjonalnych z dwóch okręgów wyborczych – Oberlandu i Unterlandu^[1]. Czynne prawo wyborcze posiadają obywatele zamieszkujący na stałe w Księstwie, którzy ukończyli 18. rok życia, a ich prawa nie są zawieszone, gdzie cenzus wiekowy dla kandydatów do Landtagu to 20 lat^[2]. Udział w wyborach jest obowiązkowy^[2].

Każdy wyborca może oddać swój głos na taką liczbę kandydatów z różnych komitetów wyborczych ile wynosi całkowita liczba mandatów możliwych do zdobycia w danym okręgu wyborczym, czyli piętnaście w Oberlandzie i dziesięć w Unterlandzie^[1][2]. Od wyborów w 2005 r. możliwe jest głosowanie korespondencyjne^[2].

Miejsce w parlamencie przysługuję tylko komitetom, które przekroczyły próg wyborczy, wynoszący 8%^[3]. Mandaty są przyznawane dwuetapowo. W pierwszym etapie przyznaje się tzw. mandaty podstawowe przy pomocy metody Hagenbacha-Bischoffa, a brakujące mandaty rozdysponowuje się jako tzw. mandaty uzupełniające przy pomocy metody d'Hondta^[2][4].

Wybory poprzedziła międzynarodowa afera finansowa wokół prezesa Deutsche Post Klausa Zumwinkela, który został aresztowany 14 lutego 2008 r. w Kolonii pod zarzutem unikania płacenia podatków. Zarzuty wobec Zumwinkela były wynikiem śledztwa Federalnej Służby Wywiadu, która odkupiła dane skradzione przez byłego pracownika banku LGT. Premier ustępującego gabinetu – Otmar Hasler tydzień po aresztowaniu prezesa Deutsche Post odbył wizytę u Angeli Merkel. Ta medialna afera zwiększyła międzynarodowe naciski, szczególnie ze strony Niemiec, na tzw. raje podatkowe i inne kraje ze ścisłą tajemnicą bankową. Był to główny temat relacji niemiecko-liechtensteińskich do 2010 r., kiedy podpisano obustronne porozumienia. Wywołała również niepokoje w sektorze finansowym Księstwa oraz spotęgowała wpływ kryzysu z 2008 r. na gospodarkę^[5][6][7].

W ustępującym koalicyjnym gabinecie większość miała Postępowa Partia Obywatelska, której członek – Otmar Hasler, piastował stanowisko Szefa Rządu od 2001 roku. Był to pierwszy rząd nowej koalicji VU-FBP zawiązanej po wyborach w 2005 r. po ośmioletniej przerwie.

Do wyborów przystąpiły trzy komitety wyborcze odpowiadające trzem partiom: Postępowej Partii Obywatelskiej (FBP), Unii Patriotycznej (VU) i Wolnej Liście (FL). Na listach dwóch pierwszych partii znalazła się maksymalna możliwa liczba kandydatów, a zatem dwudziestu pięciu. Na liście FL znalazło się natomiast dwanaście nazwisk, w tym siedem w Oberlandzie i pięć w Unterlandzie. Zatem łącznie w wyborach startowało sześćdziesięciu dwóch kandydatów, a wśród nich znalazło się dwadzieścia kobiet, a zatem kobiety stanowiły 32,3% kandydatów^[8].

Lista wyborcza			Lider	Kandydaci[8]			Wynik w poprzednich wyborach w 2005 r.[9]
				Oberland	Unterland	Razem
		Unia Patriotyczna niem. Vaterländische Union	Klaus Tschütscher	15	10	25	38,2%
		Postępowa Partia Obywatelska niem. Fortschrittliche Bürgerpartei	Martin Meyer	15	10	25	48,7%
		Wolna Lista niem. Freie Liste	Wolfgang Marxer	7	5	12	13,0%

Wybory zakończyły się zwycięstwem Unii Patriotycznej, która zdobyła 95 219 głosów (47,6%), co dało komitetowi trzynaście mandatów w Landtagu. Na drugim miejscu uplasowała się Postępowa Partia Obywatelska z wynikiem 86 951 głosów (43,5%), co przełożyło się na jedenaście mandatów. Zatem VU zdobyła bezwzględną większość w dwudziestopięcioosobowym parlamencie, jednak podtrzymana została umowa koalicyjna z 2005 r. i utworzono wspólny gabinet z FBP, na którego czele stanął Klaus Tschütscher. Ostatnie miejsce w Landtagu przypadło Wolnej Liście, która uzyskując 17 835 głosów (8,9%) przekroczyła ośmioprocentowy próg wyborczy. Poparcie dla VU znacznie wzrosło kosztem poprzednich wyborów – o 9,4 punktu procentowego, kosztem poparcia dla dwóch pozostałych partii FBP i FL, które zmalało kolejno o 5,2 p.p. i 4,1 p.p.^[10][11][12].

Partia		Wyniki			Mandaty
		Głosy	%	Zmiana	Liczba	Zmiana
VU	Unia Patriotyczna	95 219	47,6%	9,4%	13	3
FBP	Postępowa Partia Obywatelska	86 951	43,5%	5,2%	11	1
FL	Wolna Lista	17 835	8,9%	4,1%	1	2

Wyniki według okręgów i gmin

Unia Patriotyczna zwyciężyła w Oberlandzie z poparciem na poziomie 48,9%, natomiast w Unterlandzie wygrała Postępowa Partia Obywatelska z poparciem 48,2%^[12].

Jednocześnie VU zdobyła większość głosów jedynie w pięciu z jedenastu gmin: Balzers, Eschen, Schaan, Triesen, Triesenberg, a pozostałych sześciu gminach wygrało FBP. Najwyższe poparcie dla zwycięskiej partii odnotowano w gminie Triesenberg – 54,5%, a najniższe w gminie Mauren – 35,9%. Natomiast najwyższe poparcie dla FBP odnotowano w gminie Mauren – 53,4%, a najniższe w gminie Balzers – 36,5%. Głosy na Wolną Listę stanowiły największy odsetek w gminie Planken – 12,6%, a najmniejszy w gminie Ruggell – 5,2%^[12].

Oberland

Partia	Balzers			Planken			Schaan			Triesen			Triesenberg			Vaduz			Oberland
	G	%	Z	G	%	Z	G	%	Z	G	%	Z	G	%	Z	G	%	Z	G	%	Z	M	ZM
VU	16 906	54,2%	9,3%	1222	37,9%	13,6%	15 507	44,6%	10,1%	13 882	50,5%	11,3%	10 931	54,4%	9,4%	13 021	44,2%	9,0%	71 469	48,9%	9,9%	8	2
FBP	11 374	36,5%	4,4%	1598	49,6%	7,1%	15 292	44,0%	4,7%	11 108	40,4%	6,2%	8103	40,3%	5,5%	13 558	46,0%	4,2%	61 033	41,7%	5,0%	6	1
FL	2905	9,3%	4,9%	405	12,6%	6,4%	3986	11,5%	5,3%	2475	9,0%	5,3%	1066	5,3%	3,8%	2896	9,8%	4,7%	13 733	9,4%	4,9%	1	1

Unterland

Partia	Eschen			Gamprin			Mauren			Ruggell			Schellenberg			Unterland
	G	%	Z	G	%	Z	G	%	Z	G	%	Z	G	%	Z	G	%	Z	M	ZM
VU	9116	53,7%	11,0%	2935	42,2%	8,5%	5491	35,9%	5,8%	4408	45,8%	6,7%	1800	36,9%	7,5%	23 750	44,2%	8,0%	5	1
FBP	6755	39,8%	8,7%	3679	52,9%	5,9%	8174	53,4%	4,1%	4726	49,1%	4,5%	2584	53,0%	6,9%	25 918	48,2%	6,1%	5	0
FL	1119	6,6%	2,2%	346	5,0%	2,5%	1645	10,7%	1,7%	496	5,2%	2,1%	496	10,2%	0,5%	4102	7,6%	1,9%	0	1

Udział w wyborach jest dla obywateli Liechtensteinu z czynnymi prawami wyborczymi jest obowiązkowy^[2]. W głosowaniu udział wzięło 15 650 osób spośród 18 493 uprawnionych, a zatem frekwencja wyniosła 84,6% i była niższa o 1,9 punktu procentowego niż w poprzednich wyborach w 2005 r.^[13].

Wyższą frekwencję odnotowano w Unterlandzie – 86,9%, podczas gdy w Oberlandzie swój głos oddało 83,4% obywateli^[13].

Najwyższą frekwencją cechowała się gmina Planken, w której zagłosowało 92,6% uprawnionych, zaś najniższą gmina Triesen, gdzie zagłosowało 80,7%^[13].

Od wyborów w 2005 r. wszyscy obywatele Liechtensteinu mogą zagłosować osobiście przy urnie lub korespondencyjnie za pośrednictwem poczty^[14]. W 2009 r. z opcji głosowania korespondencyjnego skorzystało 12 591 obywateli, czyli 80,5% głosujących, a zatem o 31,5 p.p. więcej niż w poprzednich wyborach^[13].

W nowej kadencji Landtagu znaleźli się przedstawiciele trzech ugrupowań: trzynastu deputowanych z VU, jedenastu z FBP i jeden z FL. Wśród posłów znalazło się sześć kobiet, a zatem stanowiły one 24% deputowanych. Największa liczba posłów – pięciu, mieszkała w gminie Schaan, po czterech w gminach Eschen i Triesen, po trzech w gminach Ruggell i Vaduz, dwóch w gminie Schellenberg oraz po jednym w gminach Balzers, Mauren, Planken i Triesenberg. Jedyną gminą, w której nie mieszkał żaden poseł było Gamprin. Najstarszym posłem była Doris Frommelt z FBP – 62 lata, zaś najmłodszym Thomas Vogt z VU – 32 lata. Średnia wieku wynosiła 47,7 lat, jednak jeden kandydat (Harry Quaderer z VU) nie podał swojego wieku^[15].

• Landtag
• Ustrój polityczny Liechtensteinu
• Historia Liechtensteinu