Zamek w Ciechanowcu
 nr rej. 336 z 29.07.1972 oraz 131 z 07.05.1981 | |
 Dwór w miejscu zamku w Ciechanowcu. Zdjęcie z lat 1908-1915. | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. Parkowa 9 |
| Typ budynku | |
| Rozpoczęcie budowy |
XVI wiek |
| Zniszczono |
1657, 1915 |
| Pierwszy właściciel |
Piotr Kiszka herbu Dąbrowa |
| Obecny właściciel |
osoba prywatna |
Położenie na mapie województwa podlaskiego  | |
Położenie na mapie Polski  | |
 52°40′56,1″N 22°30′15,1″E/52,682250 22,504194 | |
Zamek w Ciechanowcu – nieistniejący zamek rodu Kiszków w Ciechanowcu. Zbudowany w XVI wieku i rozbudowany w 1. połowie XVII wieku. Obecnie pozostały z niego jedynie ślady wałów na planie czworoboku w rejonie ulicy Parkowej.
Zamek nad Nurcem został zbudowany w 1 połowie XVI wieku przez wojewodę połockiego Piotra Kiszkę herbu Dąbrowa, którego ród wywodził się z Ciechanowca. Na zamku ciechanowieckim trzykrotnie gościł (w latach: 1576, 1581 i 1582) król Stefan Batory, podróżujący z Korony na Litwę. W latach 1617–1642 zamek został otoczony obwarowaniami ziemnymi zbudowanymi na polecenie Mikołaja Kiszki.
Fortyfikacja miała kształt czworokąta, który tworzyły wały o długości 130 × 150 m (nie licząc szerokości otaczających je fos). W obrębie wałów znajdowała się zabudowa mieszkalna o nieznanym jak dotąd kształcie przestrzennym. Fosę zamkową łączył z rzeką Nurzec sztuczny kanał. U ujścia kanału do rzeki znajdował się zbudowany na planie okręgu o średnicy 8 metrów budynek określany jako świątynia ariańska[1]. W 1649 r. wojewoda połocki Janusz Kiszka (1586–1654) sprzedał Stary Ciechanowiec Konstantemu Eustachemu Zalewskiemu. Kolejnym właścicielem był podkomorzy drohicki Jerzy Monwid Irzykowicz (zm. 1659) i w tym czasie zamek został zniszczony w trakcie Potopu szwedzkiego około 1656–1657 r. i nie został odbudowany.
Córka Jerzego Montwida Irzykowicza Eleonora z Irzykowiczów Bremerowa wraz z mężem komendantem Grodna i oberszterem piechoty Idzim Bremerem de Britmar (zm. 1662) poleciła zbudować na zamku dwór modrzewiowy, w którym mieszkała później z kolejnym mężem pisarzem nurskim Nikodemem Jabłonowskim. Córka Idziego i Eleonory, Marianna Bremerowa (zm. 1688), wyszła za chorążego nurskiego Jerzego Hieronima Ossolińskiego. Przypuszczalnie kolejne zniszczenia przyniosła III wojna północna tocząca się na ziemiach polskich w latach 1702–1706. W 1703 r. Ciechanowiec kupił chorąży drohicki Franciszek Maksymilian Ossoliński z Rudki (1676–1756). Po nim zamek odziedziczył jego syn Tomasz Konstanty Ossoliński (1716–1782).
W XVIII wieku ród Ossolińskich częściowo odbudował obiekt, jednak siedziba mieszkalna miała już jedynie formę modrzewiowego dworu z istniejącą w XVIII wieku murowaną wieżą zegarową, która swój znany nam z fotografii kostium zewnętrzny nawiązujący do stylu neogotyckiego otrzymała przypuszczalnie w 2 połowie XIX wieku. W latach 1829–1888 właścicielem Ciechanowca był Stefan Ciecierski, jednak przypuszczalnie nie dokonywał w obiekcie większych inwestycji, rezydując najczęściej w drewnianym dworze w Pobikrach. Drewniane części dworu zwanego przez ludność „Zameczkiem” od 1908 roku mieściły szkołę 4-klasową. Podczas I wojny światowej w sierpniu 1915 roku drewniane zabudowania dworu spłonęły podpalone przez uciekające wojska rosyjskie. Wieża zegarowa runęła w kwietniu 1921 roku i jej pozostałości rozebrano[2][3][1].
W okresie II wojny światowej okupanci hitlerowscy na terenie dawnego zamku urządzili strzelnicę ćwiczebną. Pod wałem biegnącym wzdłuż południowego odcinka fosy odsłonięte zostały mury ceglane datowane wstępnie na XVIII i XIX w.[4]
Teren zamku jest wpisany do rejestru zabytków i podlega ochronie.
Miejsce po zamku w Ciechanowcu
Fosa zamkowa w Ciechanowcu
Fragment planu miasta z zamkiem – rok 1828
Zamek po lewej na widoku Ciechanowca z około 1770 roku
Przypisy
- 1 2 https://zabytek.pl/pl/obiekty/ciechanowiec-ruiny-zamku
- ↑ Ciechanowiec – nieistniejący zamek Kiszków « Zamki Rotmanka [online], zamki.rotmanka.com [dostęp 2017-12-31] (pol.).
- ↑ Zapomniany zamek – Wrota Podlasia [online], www.wrotapodlasia.pl [dostęp 2017-12-31] (pol.).
- ↑ Norbert Tomaszewski, Szkice z historii zamku obronnego w Ciechanowcu, „Studia Łomżyńskie”, 12, 2001, s. [137]-150.
Bibliografia
- Bohdan Guerquin, Zamki w Polsce, Wyd. 2 popr., Warszawa: "Arkady", 1984, s. 324, ISBN 978-83-213-3239-0 [dostęp 2024-09-04].
- Czarnecki Maciej (PKZ O/Warszawa), Ciechanowiec, woj. łomżyńskie, stanowisko „Zamczysko”, [w:] Informator Archeologiczny. Badania rok 1979, s. 245.
