Zmiennica

Zmiennica
wieś
Ilustracja
Zabytkowy kościół drewniany
Państwo

 Polska

Województwo

 podkarpackie

Powiat

brzozowski

Gmina

Brzozów

Liczba ludności (2022)

1242[1]

Strefa numeracyjna

13

Kod pocztowy

36-200[2]

Tablice rejestracyjne

RBR

SIMC

0346218[3]

Położenie na mapie gminy Brzozów
Mapa konturowa gminy Brzozów, po lewej znajduje się punkt z opisem „Zmiennica”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Zmiennica”
Położenie na mapie województwa podkarpackiego
Mapa konturowa województwa podkarpackiego, blisko centrum po lewej na dole znajduje się punkt z opisem „Zmiennica”
Położenie na mapie powiatu brzozowskiego
Mapa konturowa powiatu brzozowskiego, na dole po lewej znajduje się punkt z opisem „Zmiennica”
Ziemia49°40′34″N 21°57′49″E/49,676111 21,963611[4]

Zmiennica – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie brzozowskim, w gminie Brzozów[3][5].

Miejscowość jest siedzibą rzymskokatolickiej parafii Trójcy Przenajświętszej.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krośnieńskiego. Historycznie położona w Rusi Czerwonej (ziemia sanocka) i w dawnym województwie ruskim[6].

Części wsi

Integralne części wsi[3][5]
SIMCNazwaRodzaj
0346224Bukowskie Góryczęść wsi
0346230Dółczęść wsi
0346247Góraczęść wsi
0346253Góryczęść wsi
0346260Łazyczęść wsi
0346276Porębyczęść wsi
0346282Wolaczęść wsi

Historia

Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z XV w. W 1514 r. Hieronim Bobola – syn Jana ze Strachociny kupił Zmiennicę. Miał on trzech synów: Andrzeja proboszcza w Dubiecku, Jana, i Wojciecha. Zmiennicę odziedziczył Jan Bobola (zm. 1635) syn Hieronima Boboli. 7 lutego 1616 roku jego matka Katarzyna zrzekła się swych praw do własności ziemskich na rzecz syna Jana, który w dzierżawę otrzymał też Krościenko Wyżne. W XVII wieku wieś zostaje trzykrotnie zniszczona: w 1624 roku przez Tatarów, w 1655 przez Szwedów, a w 1657 przez wojska Rakoczego.

Zmiennica wraz z dawną ziemią sanocką w latach 1772–1774 należała do obwodu czerwonoruskiego. Bardzo uciążliwa dla chłopów w tamtym czasie była obowiązkowa służba wojskowa i obciążenia świadczone dla wojska. Służba wojskowa-z której byli zwolnieni szlachta i duchowieństwo- obejmowała każdego mężczyznę w wieku od 18–29 lat i trwała w zależności od przydziału 10–14 lat. W tamtych czasach wieś trawiły dwie klęski- głodu i pożarów.

22 kwietnia 1848 zniesiona zostaje pańszczyzna. Zmiennica jako wieś miała typowo rolniczy charakter, przy czym przeważały liczebnie gospodarstwa małorolne (hortulanus – zagrodnik). Zarówno ciężka sytuacja gospodarcza, jak i stosunki polityczne przyczyniły się do nędzy galicyjskiej. Uwłaszczeni chłopi nie posiadali zdolności prawidłowego zarządzania swoją nowo-nabytą ziemią. Skutkowało to zaciąganiem długów u lichwiarzy. Sytuacja znacząco się zmieniła w 1901 roku, kiedy to w pobliskim Jasionowie powstała Kasa Stefczyka.

W połowie XIX wieku właścicielem posiadłości tabularnej Zmiennica był Franciszek Zaremba[7]. W XIX wieku wieś była własnością Zarębów, Czerwińskich i Ginwill-Piotrowskich, aż do reformy rolnej(ostatni właściciel – Zygmunt Ginwill-Piotrowski). Dwór został spalony w 1914 r. Zachował się park z pierwszej połowy XIX wieku, o charakterze krajobrazowym, ze stawem i śladami alei. Zachował się także budynek, w którym są fragmenty polichromii neogotyckiej. W tym samym okresie zbudowany został spichlerz neogotycki, murowany z kamienia i cegły, potynkowany, trójkondygnacyjny, na rzucie prostokąta z pierwszej połowy XIX wieku i kapliczka św. Jana Nepomucena.

w 1926 roku funkcjonowała tu 1-klasowa wiejska szkoła powszechna[8].

W 1981 r. przeniesiono tu drewniany obiekt sakralny z pierwszej połowy XIX wieku z Jasionowa. Wraz z kościołem przeniesiono także płytę nagrobną A.D.E. Wzdowskiego z 1539 roku.

Zabytki

Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków Narodowego Instytutu Dziedzictwa[9]:

Przypisy

  1. ↑ Raport o stanie gminy za 2022 rok [online], Biuletyn Informacji Publicznej, Urząd miejski w Brzozowie, 23 maja 2023, s. 16 [dostęp 2024-01-05] (pol.).
  2. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1615 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  3. 1 2 3 GUS. Wyszukiwarka TERYT.
  4. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 162145
  5. 1 2 Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
  6. ↑ Aleksander Jabłonowski, Ziemie ruskie. Ruś Czerwona. Cz. 2, „PAN Biblioteka Kórnicka”, 1903 [dostęp 2023-10-31].
  7. ↑ Skorowidz wszystkich miejscowości położonych w królestwie Galicyi i Lodomeryi jakoteż w wielkim księstwie Krakowskiem i księstwie Bukowińskiem, pod względem politycznej i sądowej organizacyi kraju wraz z dokładnem oznaczeniem parafii, poczt i właścicieli tabularnych, ułożony porządkiem abecadłowym. Lwów: Karol Wild, 1855, s. 263.
  8. ↑ Lehnert Seweryn; Szkoły powszechne, publiczne i prywatne i seminarja nauczycielskie: spis szkół i nauczycieli w okręgu szkolnym lwowskim obejmującym województwa lwowskie, stanisławowskie i tarnopolskie.
  9. ↑ Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków. Narodowy Instytut Dziedzictwa, 2012-06-30. s. 6. [dostęp 2012-10-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-08-30)].

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.