Afrothismia
 | |
| Systematyka[1][2] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Nadklasa | |
| Klasa | |
| Nadrząd | |
| Rząd | |
| Rodzina |
Afrothismiaceae |
| Rodzaj |
Afrothismia |
| Nazwa systematyczna | |
| Afrothismia Schlechter Bot. Jahrb. Syst. 38: 138 (1906)[3] | |
| Typ nomenklatoryczny | |
|
Afrothismia winkleri (Engl.) Schltr[4]. | |
Afrothismia Schltr. – rodzaj wieloletnich, myko-heterotroficznych, ziemnopączkowych roślin bezzieleniowych z monotypowej rodziny Afrothismiaceae. Rodzaj obejmuje 16 gatunków (kilka innych czeka na opis naukowy)[5][3]. Występują one w tropikalnej Afryce, od Nigerii do Kenii i Malawi[3]. Centrum największego zróżnicowania gatunkowego znajduje się w Kamerunie. Rośliny te zasiedlają nizinne i podgórskie lasy tropikalne[5].
Nazwa naukowa rodzaju została utworzona poprzez dodanie przedrostka afro- do nazwy rodzaju Thismia i odnosi się do zasięgu geograficznego tego rodzaju[6].
Morfologia
- Kłącze
- Rosnące poziomo w gruncie, nierozgałęzione lub słabo rozgałęzione, bezbarwne, gruboszowate[5], cylindryczne, w każdym węźle z wiązką 15–40, małych, kulistawych bulwek[7][5].
- Kwiaty
- Kwiaty obupłciowe, pojedyncze lub rzadziej 2–4 zebrane w dwurzędkę[7] tworzącą się na szczycie wzniesionej, bezbarwnej łodygi kwiatonośnej[5]. Kwiaty silnie lub słabo grzbieciste, wsparte dużą, bezbarwną, jajowatą przysadką[5]. Okwiat pojedynczy, brązowy, czerwony lub żółty. Listki okwiatu położone w dwóch okółkach, równej długości, zrośnięte dzbankowato lub urnowato, z wewnętrznym kołnierzem pośrodku i pierścieniem w gardzieli[7]. Pręcików jest 6, są one zakrzywione, z główkami skierowanymi do słupka, z łącznikiem ściśle przylegającym do znamienia[5]. Zalążnia dolna, jednokomorowa z trzema łożyskami, szyjka słupka walcowata, krótka i wgłębiona na szczycie, ze znamieniem stożkowatym, grubym, słabo sześciołatkowym, o powierzchni brodawkowatej lub owłosionej[5].
Systematyka
- Pozycja systematyczna rodzaju i rodziny
Rodzaj wyodrębniono w 2024 roku do osobnej rodziny Afrothismiaceae w rzędzie pochrzynowców (Dioscoreales) w obrębie kladu jednoliściennych (monocots)[5][2]. Przed tą datą klasyfikowany był do rodziny Thismiaceae[5].
| pochrzynowce |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
- Wykaz gatunków[3]
- Afrothismia amietii Cheek
- Afrothismia baerae Cheek
- Afrothismia foertheriana T.Franke, Sainge & Agerer
- Afrothismia fungiformis Sainge & Kenfack
- Afrothismia gabonensis Dauby & Stévart
- Afrothismia gesnerioides H.Maas
- Afrothismia hydra Sainge & T.Franke
- Afrothismia insignis Cowley
- Afrothismia korupensis Sainge & T.Franke
- Afrothismia kupensis Cheek & S.A.Williams
- Afrothismia mhoroana Cheek
- Afrothismia pachyantha Schltr.
- Afrothismia pusilla Sainge & Kenfack
- Afrothismia saingei T.Franke
- Afrothismia winkleri (Engl.) Schltr.
- Afrothismia zambesiaca Cheek
Zagrożenie i ochrona
15 gatunków z rodzaju ujętych jest na Czerwonej liście gatunków zagrożonych IUCN, z czego jeden jest narażony, a pozostałe zagrożone lub krytycznie zagrożone wyginięciem[8].
Przypisy
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-02] (ang.).
- 1 2 Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-02] (ang.).
- 1 2 3 4 Afrothismia Schltr., [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2024-12-20].
- ↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2011-02-12]. (ang.).
- 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Martin Cheek i inni, Afrothismiaceae (Dioscoreales), a new fully mycoheterotrophic family endemic to tropical Africa, „Kew Bulletin”, 79, 2024, s. 55–73 [dostęp 2024-12-20].
- ↑ D. Gledhill: The names of plant. Cambridge ; New York: Cambridge University Press, 2008, s. 38. ISBN 978-0-521-86645-3.
- 1 2 3 4 5 H. Huber: Dioscoreaceae. W: Klaus Kubitzki (red.): The Families and Genera of Vascular Plants. T. 3: Flowering Plants. Monocotyledons. Lilianae (except Orchidaceae). Berlin Heidelberg: Springer-Verlag, 1998, s. 163. ISBN 3-540-64060-6. (ang.).
- ↑ wynik wyszukiwania: Afrothismia, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2024-2 [online] [dostęp 2024-12-20].