Barbara Krafftówna

Barbara Krafftówna
Ilustracja
Barbara Krafftówna (2010)
Data i miejsce urodzenia

5 grudnia 1928
Warszawa

Data i miejsce śmierci

23 stycznia 2022
Konstancin-Jeziorna

Zawód

aktorka teatralna i filmowa

Współmałżonek

Michał Gazda
(1956–1969; jego śmierć)
Arnold Seidner
(1986; jego śmierć)[1]

Lata aktywności

1946–2022

Odznaczenia
Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Medal Stulecia Odzyskanej Niepodległości Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” Złota Oznaka Honorowa Towarzystwa Polonia Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego
Faksymile

Barbara Krafftówna, właśc. Barbara Krafft-Seidner[2] (ur. 5 grudnia 1928 w Warszawie, zm. 23 stycznia 2022 w Konstancinie-Jeziornie[3][4]) – polska aktorka teatralna i filmowa, artystka kabaretowa i piosenkarka.

Życiorys

Pochodzenie

Jej ojciec był naczelnym architektem w Łucku, matka nie pracowała zawodowo, prowadziła dom, w którym często rozbrzmiewała muzyka (matka śpiewała, grała na fortepianie i skrzypcach). Barbara była najmłodsza z czworga rodzeństwa, miała dwóch przyrodnich braci i siostrę. Po śmierci ojca i po wybuchu II wojny światowej, wyjechała wraz z matką do Warszawy, uciekając z Wołynia przed Sowietami.

Występy w teatrze

Od wczesnych lat wykazywała zainteresowania aktorskie. W czasie wojny brała udział w zajęciach krakowskiego konspiracyjnego Studia Dramatycznego Iwona Galla, które ukończyła w 1946. Tam oprócz aktorstwa miała lekcje pantomimy, uczyła się też tańca. Od 1945 Studio działało przy Teatrze Starym w Krakowie, ale już w kolejnym roku Iwo Gall wraz z kilkoma uczniami, wśród nich z Krafftówną, wyjechał do Teatru Wybrzeże, funkcjonującego początkowo w Gdyni. Tam też, w listopadzie 1946 r. zadebiutowała rolą Rybaczki w Homerze i Orchidei Tadeusza Gajcego. Z trójmiejską sceną była związana do 1949 roku, zagrała m.in. Kasię w Jak wam się podoba Williama Szekspira (1947), Haneczkę w Weselu Stanisława Wyspiańskiego (1948) i Klarę w Pigmalionie (1913) George’a Bernarda Shawa (1949, wszystkie wymienione tytuły w reżyserii Galla). – Iwo Gall był moim wielkim nauczycielem i mistrzem. On ukształtował mój sposób patrzenia na teatr, ukształtował moje artystyczne myślenie – wspominała aktorka po latach[5].

W 1949 przeniosła się wraz ze swym mistrzem do Teatru im. Stefana Jaracza w Łodzi, gdzie występowała do 1950 i zagrała m.in. Warię w Wiśniowym sadzie Antoniego Czechowa. W latach 1950–1953 pracowała we wrocławskich Teatrach Dramatycznych. Wystąpiła m.in. jako Klara w Ślubach panieńskich Aleksandra Fredry w reż. Marii Wiercińskiej (1951) i Eliza w Skąpcu Moliera w reż. Maryny Broniewskiej (1951).

Od 1953 występowała w teatrach warszawskich. Na początku w Teatrze Nowej Warszawy (1953–1956), gdzie m.in. ponownie u Marii Wiercińskiej zagrała Klarę w Ślubach panieńskich (1953). W Teatrze Estrada wcieliła się w rolę Pernette Laprade w Szczęśliwych dniach Claude’a-Andre Pugeta w reż. Tadeusza Cyglera (1956), a w Teatrze Komedia zagrała m.in. Jill w Jim i Jill Greya Clifforda i Newmana Greatrexa w reż. Kazimierza Pawłowskiego (1957).

Działalność publiczna

W latach 1961–1965 była radną Dzielnicowej Rady Narodowej Warszawa Śródmieście. Działała w komisji ds. kultury, sportu i turystyki. Funkcja ta znalazła odbicie w programach Kabaretu Starszych Panów, gdzie Krafftówna odtwarzała postać radnej.

Od 1957 do 1964 była aktorką Teatru Dramatycznego w Warszawie. Swoją pierwszą kreacją w tym teatrze, tytułową rolą w Iwonie, księżniczce Burgunda Witolda Gombrowicza w reż. Haliny Mikołajskiej (1957) zwróciła na siebie uwagę krytyków[6]. Następnie zagrała Lizę w Panu Puntili i jego słudze Mattim Bertolta Brechta (reż. K. Swinarski, 1958)[7]. Kolejne kreacje z tego okresu to: tytułowa postać z Księżniczki Turandot Carlo Gozziego (1959) i Słowiczka w Ptakach Agnieszki Osieckiej i Andrzeja Jareckiego (1960) – oba przedstawienia w reżyserii Konrada Swinarskiego. Gra Krafftówny opierała się na pełnych wdzięku stylizacjach, nierzadko pastiszowych, ale niepozbawionych liryzmu[8]. Innego rodzaju wyzwaniem było zagranie postaci Abigail Williams w Procesie w Salem na podstawie Czarownic z Salem Arthura Millera w reż. Ludwika René (1959). W 1959 występowała z zespołem Teatru Dramatycznego w paryskim Teatrze Narodów, prezentując Parady Jana Potockiego, zrealizowane i wystawiane rok wcześniej w Warszawie. Reżyserką sztuki była Ewa Bonacka, a Krafftówna zagrała Zerzabellę.

W latach 1964–1969 była aktorką w Teatrze Narodowym, w którym stworzyła wiele kreacji, m.in. kurkę (Elżbietę) w Kurce wodnej (1964) i Wandę Lektorowiczówną w Janie Karolu Macieju Wścieklicy (1966) Stanisława Ignacego Witkiewicza (oba w reż. Wandy Laskowskiej). Za swoje predyspozycje aktorskie i oryginalny, w pełni już ukształtowany wizerunek zebrała pochwalne recenzje i miano modelowej aktorki dramatów Witkacego[7]. Występowała też jako Achiza w Żywocie Józefa (1965) Mikołaja Reja w reż. Kazimierza Dejmka i Tytania w Śnie nocy letniej (1968) Williama Szekspira w reż. W. Laskowskiej. Z Żywotem Józefa zespół Teatru Narodowego objechał niemal całą Europę (gościnne występy i udział w festiwalach m.in. w Czechosłowacji, NRD, na Węgrzech, w Austrii, Holandii i we Włoszech). Równolegle z występami na scenie narodowej, Krafftówna udzielała się w realizacjach Studenckiego Teatru Satyryków, gdzie zagrała m.in. w Poczta się myli (1966) Stanisława Tyma w reż. Izabelli Cywińskiej.

Krafftówna jako Cecylia Cardew w spektaklu Lord z walizki w Teatrze Syrena w Warszawie (1969)

W 1969 krótko występowała w Teatrze Syrena. Następnie do 1981 była aktorką Teatru Współczesnego w Warszawie, w którym zagrała: Alicję w Play Strindberg (1970) Friedricha Dürrenmatta w reż. Andrzeja Wajdy, Dorotę w Matce (1970) Witkacego oraz Lady Macbett i Lady Duncan w Macbett (1972) Eugène’a Ionesco (obie sztuki wyreżyserował Erwin Axer), a także Szarlottę w Wiśniowym sadzie (1976) Antoniego Czechowa w reż. Macieja Prusa i Szambelanową w Panu Jowialskim (1977) Aleksandra Fredry w reż. Jerzego Kreczmara.

W 1982 wróciła na krótko do Teatru Dramatycznego, w którym zagrała dwie znaczące role: Lulu w Skizie (1982) Gabrieli Zapolskiej w reż. Witolda Zatorskiego i Wolumnię w Koriolanie Williama Szekspira w reż. Krzysztofa Kelma. Następnie, na zaproszenie aktora i reżysera Leonidasa Dudarewa-Ossetyńskiego, wyjechała do Stanów Zjednoczonych, gdzie zagrała w witkacowskiej Matce po angielsku. Nie znając tego języka, nauczyła się roli fonetycznie i z powodzeniem występowała na amerykańskich scenach. Pobyt za oceanem, planowany początkowo na pół roku, przeciągnął się do kilkunastu lat. Krafftówna zamieszkała początkowo w San Francisco, a później w Los Angeles. Grała w polonijnym teatrze i wyreżyserowała Kram z piosenkami Leona Schillera. Przez lata współpracowała z zespołem studenckim Szkoły Teatralnej, Filmowej i Telewizyjnej w Los Angeles, kierowanym przez prof. Michaela Hacketta. W 1997 przyjechała do Polski ze spektaklem Biesiada u hrabiny Kotłubaj Witolda Gombrowicza, wyreżyserowanym przez Hacketta. W następnym roku wróciła na stałe do Polski.

Krafftówna odznaczona Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (2006)

W 2006, z okazji jubileuszu 60-lecia pracy artystycznej, wystąpiła w napisanym specjalnie dla niej monodramie Remigiusza Grzeli Błękitny diabeł o ostatnich latach życia Marleny Dietrich. Przedstawienie wspólnie z Krafftówną wyreżyserował Józef Opalski, jego prapremiera odbyła się 24 października 2006 w Teatrze Muzycznym w Gdyni , a premiera – 20 listopada 2006 w Teatrze Narodowym w Warszawie. Podczas prapremiery Błękitnego diabła Krafftówna została odznaczona Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.

W 2007 zagrała Matkę w Peer Gynt. Szkicach z dramatu Henryka Ibsena, a w 2008 – rolę tytułową w Alicji Lewisa Carrolla. Oba przedstawienia wyreżyserował Paweł Miśkiewicz w Teatrze Dramatycznym w Warszawie. Na swoje 80. urodziny wystąpiła w napisanej specjalnie na tę okazję sztuce Remigiusza Grzeli Oczy Brigitte Bardot (reż. Maciej Kowalewski), którego premiera w Teatrze Na Woli im. Tadeusza Łomnickiego w Warszawie odbyła się 5 grudnia 2008. Za rolę w tym spektaklu Krafftówna otrzymała nominację do nagrody im. Norwida.

18 maja 2010 w Teatrze Dramatycznym w Warszawie odbył się jubileusz 65-lecia pracy artystycznej Krafftówny. 6 października 2013 aktorka wzięła udział w programie pt. Przeszłość jest to dziś tylko cokolwiek dalej w benefisie Dariusza Domańskiego przygotowanym w Teatrze Ludowym w Nowej Hucie.

12 stycznia 2016 nakładem wydawnictwa Próśzyński i S-ka ukazała się książka biograficzna pt. „Krafftówna w krainie czarów” będąca wywiadem rzeką Remigiusza Grzeli z Krafftówną.

11 listopada 2019 została odznaczona Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski.

Kariera filmowa

Zagrała w kilkudziesięciu filmach. Zdaniem wielu krytyków najwybitniejszą jej kreacją, a zarazem jedną z najdoskonalszych kreacji kobiecych w polskim kinie, była rola Felicji w filmie Wojciecha Jerzego Hasa Jak być kochaną (1962); zagrała w nim kobietę, która poświęca wszystko dla miłości i ostatecznie ponosi życiową klęskę. Felicja ukrywa w swoim krakowskim mieszkaniu poszukiwanego przez gestapo ukochanego (Zbigniew Cybulski) i dla zapewnienia mu bezpieczeństwa decyduje się na pracę dla okupantów. Jej ofiara jest daremna, mężczyzna okazuje się człowiekiem słabym i niedojrzałym. Zagranie bohaterki tragicznej było dowodem wszechstronności Krafftówny, aktorki dotąd głównie charakterystyczno-komediowej. Za rolę w obrazie Hasa otrzymała nagrodę na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w San Francisco w 1962. Była to jedna z trzech nagród dla filmu, jednak jego twórców zabrakło na festiwalu, i statuetki Golden Gate Award dotarły do Polski dopiero po kilku miesiącach. Krafftówna odebrała ją podczas uroczystego pokazu Jak być kochaną.

O dużych możliwościach aktorskich przekonywała już wcześniejsza rola Niury w filmie Kazimierza Kutza Nikt nie woła (1960), w którym zagrała repatriantkę, która po wojnie trafia wraz z tysiącami innych na Ziemie Odzyskane. Gorzkie doświadczenia wojennej przeszłości są w filmie przywołane jedynie pośrednio, w wypowiedziach Niury, w jej melancholii i braku złudzeń. Rola przekonuje siłą osobowości i bogactwem środków aktorskich. Inne filmowe wyzwania to m.in. kreacje Zosi w Złocie (1961), Camilli de Tormez w Rękopisie znalezionym w Saragossie (1964) i Jadwigi w Szyfrach (1966, wszystkie trzy filmy w reżyserii Wojciecha J. Hasa), a także Stefki w Popiele i diamencie (1958) Andrzeja Wajdy. W obrazie Jutro premiera Janusza Morgensterna (1962), błyskotliwej farsie o ludziach teatru, Krafftówna zagrała bohaterkę o dwóch obliczach, niczym Kopciuszek zmieniającą się z zahukanej nieatrakcyjnej suflerki Flapci w piękną damę, odtwórczynię głównej roli w sztuce teatralnej.

Zagrała też w serialach, m.in. panią Makowiecką w Przygodach pana Michała (1969) i Honoratę w Czterech pancernych i psie (1970), a w trakcie przygotowań do występu w drugim z seriali nauczyła się mówić gwarą górnośląską, poznawała mentalność i obyczaje Górnoślązaków. Po 2000 zagrała w serialach telewizyjnych, m.in. Na dobre i na złe, M jak miłość i Niania.

Do końca życia pozostała aktywna zawodowo[9].

Krafftówna (2017)

Działalność kabaretowa

W latach 1959–1966 występowała w Kabarecie Starszych Panów, oryginalnym poetyckim programie telewizyjnym, stworzonym i prowadzonym przez duet Jeremi PrzyboraJerzy Wasowski. Do historii polskiej piosenki rozrywkowej weszły jej wykonania piosenek, m.in. „W czasie deszczu dzieci się nudzą”, „Zakochałam się w czwartek niechcący”, „Przeklnij mnie” (lub „Przeklnę cię”, wyk. w duecie z Bohdanem Łazuką) czy „Bądź dobry i dla męża” (wyk. z Bronisławem Pawlikiem). Kilka piosenek duetu Wasowski – Przybora powstało specjalnie z myślą o Krafftównie. Udział w programach Kabaretu Starszych Panów przyniósł artystce popularność i uznanie widzów, poparte licznymi nagrodami.

Filmową realizacją utrzymaną w poetyce Kabaretu Starszych Panów jest surrealistyczna komedia Kazimierza Kutza Upał (1964). Krafftówna występowała również w kabarecie „Frascati” kierowanym przez Wojciecha Siemiona oraz w kabarecie satyryczno-literackim U Lopka Kazimierza Krukowskiego. W kolejnych latach udzielała się też w Kabarecie „Pod Egidą” Jana Pietrzaka. Wykonywała tam m.in. piosenkę „Dramat w ogródkach działkowych” utrzymaną w konwencji czarnego humoru.

Życie prywatne

Grób Barbary Krafftówny na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach

1 czerwca 1956 poślubiła aktora Michała Gazdę, który 6 listopada 1969 zginął w wypadku samochodowym, gdy – prowadząc samochód – doznał ataku serca na moście Gdańskim w Warszawie. Mieli syna Piotra, który zmarł na atak serca 6 listopada 2009[10]. W 1982 wyjechała do Stanów Zjednoczonych, gdzie poznała Arnolda Seidnera, dyrektora międzynarodowego instytutu do spraw emigrantów w San Francisco. Ich małżeństwo trwało pół roku i przerwała je śmierć Seidnera w wyniku zawału serca w 1986.

Po śmierci drugiego męża przeniosła się do Los Angeles, gdzie przez ponad dekadę mieszkała w domu seniora. Otrzymała obywatelstwo amerykańskie, jednak w 1998 wróciła na stałe do Polski i zamieszkała w Warszawie. W październiku 2021 trafiła do szpitala z powodu złamania nogi, po czym przeprowadziła się do Domu Artystów Weteranów Scen Polskich w Konstancinie-Jeziornej, gdzie zmarła 23 stycznia 2022 roku[11][12].

4 lutego 2022 po mszy świętej żałobnej w kościele św. Brata Alberta i św. Andrzeja Apostoła, została pochowana w alei zasłużonych cmentarza wojskowego na Powązkach w Warszawie[13].

Role teatralne

Role w Teatrze Telewizji

Filmografia

Filmy fabularne
Rok Tytuł Rola Reżyseria
1953Sprawa do załatwieniaurzędniczkaJan Rybkowski
1957Deszczowy lipiecZofia KarpińskaLeonard Buczkowski
1958Popiół i diamentStefkaAndrzej Wajda
1959Chorągwie na wieżachWanda (głos, polski dubbing)Maria Piotrowska
1960Walet pikowysekretarkaTadeusz Chmielewski
1960Nikt nie wołaNiuraKazimierz Kutz
1961Dziś w nocy umrze miastoIzaJan Rybkowski
1961Złotobarmanka ZosiaWojciech Jerzy Has
1962Jutro premierasuflerka FlapciaJanusz Morgenstern
1962Jak być kochanąFelicjaWojciech Jerzy Has
1963Ich dzień powszednilekarka MichaśkaAleksander Ścibor-Rylski
1964UpałBarbarkaKazimierz Kutz
1964Rękopis znaleziony w SaragossieCamilla de TormezWojciech Jerzy Has
1966SzyfryJadwigaWojciech Jerzy Has
1966Don GabrielFlorentynaEwa Petelska, Czesław Petelski
1968Przygoda z piosenkąmadame MichaudStanisław Bareja
1968Przekładaniecpastor (głos)Andrzej Wajda
1970Książę sezonuStefaWitold Orzechowski
1971Kłopotliwy gośćBarbaraJerzy Ziarnik
1975Die ÜberlebendeTeresa GadomskaChristian Steinke
1977GranicawojewodzinaJan Rybkowski
1978PłomienieciotkaRyszard Czekała
1981Filip z konopiZosiaJózef Gębski
1982Na tropach Bartkapani ElżbietaJanusz Łęski
1993Skutki noszenia kapelusza w majumatka MateuszaKrystyna Krupska-Wysocka
2006Kto nigdy nie żył…matka JarkaAndrzej Seweryn
2007RyświcehrabinaStanisław Tym
2009Ostatnia akcjaGogaMichał Rogalski
2010Milion dolarówHanna WalczakJanusz Kondratiuk
2021Zabij to i wyjedź z tego miastastara mama Mariuszka (głos)Mariusz Wilczyński
Seriale telewizyjne
Rok Tytuł Rola Reżyseria
1966Niewiarygodne przygody Marka Piegusamatka Marka (odc. 4–6)Mieczysław Waśkowski
1969–1970Czterej pancerni i piesHonorata (odc. 16–18, 21)Konrad Nałęcki
1969Przygody pana MichałaMakowiecka (odc. 2–5)Paweł Komorowski
1973Wielka miłość BalzakaLuiza (głos)Wojciech Solarz
1980Kłusownikpani Elżbieta (odc. 1–3)Janusz Łęski
1994Bank nie z tej ziemiLeokadiaWaldemar Dziki
2001Więzy krwiWiktoriaróżni
2002Król przedmieściamatkaOlaf Lubaszenko
2003Na dobre i na złeNela (odc. 155)
2007Na dobre i na złeHalina (odc. 300)
2007M jak miłośćbabcia Łucja (odc.531, 533–534)różni
2007NianiaMatylda (odc. 81)Jerzy Bogajewicz
2012Reguły grystaruszka na wernisażu (odc. 1)

Odznaczenia

Odcisk dłoni aktorki w Alei Gwiazd Międzyzdrojach

Nagrody i wyróżnienia

  • 1949: Nagroda Artystyczna Wybrzeża Gdańskiego za rok 1948
  • 1962: nagroda „Srebrna Maska” w plebiscycie „Expressu Wieczornego” na najpopularniejszych aktorów telewizyjnych
  • 1963: nagroda Złote Wrota na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w San Francisco za rolę w filmie Jak być kochaną
  • 1963: Nagroda Ministra Kultury i Sztuki II stopnia za rolę w filmie Jak być kochaną;
  • 1963: nagroda „Złota Maska” w plebiscycie „Expressu Wieczornego”
  • 1964: nagroda „Srebrna Maska” w plebiscycie „Expressu Wieczornego” na najpopularniejszych aktorów telewizyjnych
  • 1964: I miejsce w plebiscycie czytelników „Kuriera Polskiego” na najpopularniejszą aktorkę polskiego ekranu
  • 1965: nagroda „Srebrna Maska” w plebiscycie „Expressu Wieczornego” na najpopularniejszych aktorów telewizyjnych
  • 1965: Nagroda Komitetu ds. PRiTV za wybitne osiągnięcia aktorskie w programach rozrywkowych telewizji
  • 1971: druga lokata w filmowym konkursie „Panoramy Północy” na najpopularniejszą parę aktorską, wraz z Janem Englertem
  • 1975: Nagroda Ministra Kultury i Sztuki I stopnia za całokształt twórczości aktorskiej
  • 1982: nagroda za rolę Lulu w Skizie na VIII Opolskich Konfrontacjach Teatralnych
  • 1982: tytuł Najlepszej Aktorki na XXI Rzeszowskich Spotkaniach Teatralnych
  • 1986: Nagroda pisma „Drama Loque” za najlepszą kreację aktorską w Matce Witkacego w reż. Leonidasa Dudarewa w Los Angeles
  • 1990: Nagroda Dziennikarzy na Międzynarodowym Festiwalu Filmów Krótkometrażowych w Krakowie za rolę w filmie dokumentalnym How to be American
  • 2005: odciśnięcie dłoni na Promenadzie Gwiazd w Międzyzdrojach
  • 2018: Wielka Nagroda Festiwalu „Dwa Teatry” w Sopocie za wybitne kreacje aktorskie w Teatrze Polskiego Radia i Telewizji
  • 2019: Platynowy Szczeniak za wybitne osiągnięcia w aktorstwie filmowym na 8. Festiwalu Aktorstwa Filmowego im. Tadeusza Szymkowa we Wrocławiu
  • 2019: Doroczna Nagroda Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego za całokształt twórczości[18]

Literatura

  • Remigiusz Grzela, Krafftówna w krainie czarów, wyd. Prószyński i S-ka, Warszawa 2016, ISBN 978-83-8069-235-0.

Przypisy

  1. Był mężem pięknej Honoraty z „Czterech pancernych i psa”. Zmarł w tragicznych okolicznościach – plejada.pl [online] [dostęp 2021-11-08].
  2. Krafftówna Barbara – Portal Wiedzy Onet. portalwiedzy.onet.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)]..
  3. , Nie żyje Barbara Krafftówna. Miała 93 lata [online], film.wp.pl, 23 stycznia 2022 [dostęp 2022-01-23].
  4. Barbara Krafftówna w bazie filmpolski.pl
  5. Marzena Rutkowska: Barbara Krafftówna – gwiazda niezwykła. Artykuł po premierze spektaklu Oczy Brigitte Bardot, serwis culture.pl, grudzień 2008.
  6. Czasami skakałam w kosmos, rozmowa przeprowadzona przez Jana Bończę-Szabłowskiego. Internetowe wydanie „Rzeczpospolitej”, 2 grudnia 2008.
  7. 1 2 Elżbieta Baniewicz: Krafftówna – żart, ironia i głębsze znaczenie. „Twórczość” nr 2, 2009.
  8. Wracam do domu, rozmowa przeprowadzona przez Krzysztofa Lubczyńskiego. „Trybuna” nr 306, 31.12.2004–02.01.2005.
  9. Vogue Polska, Nie żyje aktorka Barbara Krafftówna [online], Vogue Polska, 23 stycznia 2022 [dostęp 2022-01-24].
  10. Barbara Krafftówna o śmierci mężów i syna. fakt.pl, 2016-02-11. [dostęp 2016-06-28].
  11. Smutny koniec Barbary Krafftówny. Przed śmiercią miała wypadek [online], MSN, 7 lutego 2022 [dostęp 2022-02-08].
  12. Barbara Krafftówna nie żyje. Miała 93 lata [online], Onet Kultura, 23 stycznia 2022 [dostęp 2022-01-23].
  13. Barbara Krafftówna spocznie obok swojej wielkiej miłości. Znane są szczegóły pogrzebu aktorki [online], Fakt24.pl, 27 stycznia 2022 [dostęp 2022-01-29].
  14. Według serwisu Film polski rola Lottie Maxin.
  15. Odznaczenia dla zasłużonych w służbie państwu i społeczeństwu. prezydent.pl, 2019-11-11. [dostęp 2019-11-17].
  16. Prezydent nadał Medale Stulecia Odzyskanej Niepodległości. prezydent.pl, 2018-12-12. [dostęp 2018-12-16].
  17. Barbara Krafftówna otrzymała Gloria Artis. film.wp.pl, 21 listopada 2006. [dostęp 2013-01-25].
  18. Doroczne Nagrody Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego wręczone. mkidn.gov.pl, 2019-06-12. [dostęp 2024-12-03]. [zarchiwizowane z tego adresu].

Bibliografia

Linki zewnętrzne