Batalion Municypalny płk. Jana Czyża

Batalion Municypalny płk. Jana Czyża – polski oddział piechoty wchodzący w skład wojsk powstańczych okresu insurekcji kościuszkowskiej.

Batalion został sformowany w Warszawie na przełomie kwietnia i maja 1794 przez płk. Jana Czyża przy wsparciu konfraterny kupieckiej Warszawy. Rekrutacja batalionu odbywała się drogą werbunku ochotników. Do 29 maja zwerbowano żołnierzy i utworzono z nich cztery kompanie. 28 maja batalion otrzymał asygnatę do ziemi nurskiej na 200 kantonistów. 3 czerwca płk Czyż wysłał po nich kpt. Jana Moszczyńskiego, ale ten wrócił bez rekrutów. Niekompletny batalion wszedł w skład dywizji gen. mjr. Sierakowskiego i wyruszył z nią przeciwko Derfeldenowi. 13 września pod Terespolem batalion przyjął kantonistów z województwa brzeskiego, a jego stan zwiększył sie do 568 głów. W bitwie pod Terespolem batalion uległ rozproszeniu. Do 30 września do szeregu powróciło 92 ludzi. Klęska pod Maciejowicami przyniosły dalsze straty, a 2 listopada na Pradze znalazło się tylko 28 żołnierzy batalionu^[1].

Organizatorem i pierwszym dowódcą batalionu był płk Jan Czyż, a jego zastępcą mjr Ksawery Królikowski. Po 3 czerwca już ppłk Królikowski przejął dowodzenie jednostką. W sztabie średnim służyli: kpt. kwatermistrz August Weychman, por. adiutant Andrzej Rolski, bataliomsfelczer Rudolf Koch. W 1 kompanii służyli: sztahskpt. Jan Moszczyńsk, por. Onufry Waligórski, ppor. Hieronim Walewski, chor. Karol Rohr. W 2 kompanii: sztabskpt. Aleksander Wężyk, por. Mateusz Królikiewicz, ppor. Florian Kochanowski, chor. Tomasz Bykowski. W 3 kompanii: Jan Sypniewski, por. Dominik: Porzecki, ppor. Wiktoryn Psarski; chor. Jan Domosławski. W 4 kompanii: kpt. Antoni Urbanowski, por. Józef Dąbrowski, ppor. Jan Konopka, chor. Ignacy Leduchowski^[2].

• Krzysztof Bauer: Wojsko koronne powstania kościuszkowskiego. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1981. ISBN 83-11-06605-1.