Bitwa o Bydgoszcz
| II wojna światowa, front wschodni, etap ofensywy styczniowej | |||
| Czas |
23–27 stycznia 1945 | ||
|---|---|---|---|
| Miejsce | |||
| Terytorium | |||
| Przyczyna | |||
| Wynik |
wyzwolenie miasta przez żołnierzy 1 Armii Wojska Polskiego, mieszkańców Bydgoszczy i żołnierzy Armii Czerwonej | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Dowódcy | |||
| |||
| Siły | |||
| |||
| Straty | |||
| |||
Położenie na mapie Polski w latach 1945–1951 _location_map.png) | |||
 53°07′30″N 18°00′40″E/53,125000 18,011111 | |||
.svg.png){kind=small}
.svg.png){kind=small}
.svg.png){kind=small}
.svg.png){kind=icon}
Bitwa o Bydgoszcz – starcie zbrojne mające miejsce w dniach 23–27 stycznia 1945 roku między oddziałami 1 Armii Wojska Polskiego i Armii Czerwonej a wojskami niemieckimi i łotewskimi, zakończone wyzwoleniem Bydgoszczy spod władzy reżimu III Rzeszy.
Przebieg działań bojowych
Ofensywa styczniowa Armii Czerwonej, która ruszyła 12 stycznia 1945, spowodowała, że wojska 1 Armii Wojska Polskiego i Armii Czerwonej dotarły po kilku dniach pod Bydgoszcz. Nastąpiło to wieczorem 22 stycznia, po wcześniejszym przełamaniu niemieckich pozycji nad Wisłą i kilku dniach działań pościgowych. Reżim III Rzeszy do obrony miasta postanowił wykorzystać oddziały niemieckiego XXXXVI Korpusu Pancernego i XXVII Korpusu Piechoty oraz 15 Dywizję Grenadierów SS Lettland złożoną z ochotników łotewskich[2][3].
Dowództwo wojsk polskich i radzieckich zaplanowało użyć do zdobycia miasta jednostek 1 Armii Wojska Polskiego oraz 2 Gwardyjskiej Armii Pancernej i 47 Armii. Wśród jednostek polskich do ataku i zdobycia miasta użyto m.in. 8 Pułku Piechoty, 1 Brygady Pancernej im. Bohaterów Westerplatte, 1 Warszawskiej Brygady Kawalerii i 7 Dywizjonu Artylerii Pancernej[4].
Jako pierwsi zaatakowali pozycje niemieckie w mieście 23 stycznia o godzinie 9:00 żołnierze radzieccy z 47 i 65 Brygady Pancernej. 47 BPanc. dowodził płk. Nikołaj Kopyłow, a 65 BPanc. płk. Iwan Potapow. Atak przeprowadzono od strony zachodniej z powodzeniem. Czołgistów na ich pozycjach zastąpili kawalerzyści z 2 Gwardyjskiego Korpusu Kawalerii[5]. Zaznaczyć jednak należy, że w przypadku wyzwalania Bydgoszczy spod okupacji niemieckiej w kolejnych dniach walk decydującą rolę odegrali polscy żołnierze z 1 Armii Wojska Polskiego. W walkę zaangażowali się również mieszkańcy Bydgoszczy[6]. Armia Czerwona natomiast prowadziła działania bojowe przede wszystkim wokół Bydgoszczy, m.in. na przedpolach Nakła[6]. Pod Magdalenką doszło do walk między wycofującymi się z Bydgoszczy niedobitkami wojsk niemieckich a żołnierzami polskimi z 8 Pułku Piechoty, zakończone zdobyciem wspomnianej miejscowości[7].
Po zakończeniu walk żołnierze polscy zaangażowali się w pomoc mieszkańcom miasta, utrzymywali w nim m.in. porządek i dyscyplinę oraz przejęli ochronę ważniejszych obiektów. Byli też pomocni w zorganizowaniu tymczasowych władz miejskich. Pierwszym komendantem Bydgoszczy został major Daniel Kulik, dowódca batalionu w czasie bitwy o Bydgoszcz[6][8]. Władze zainstalowano w ratuszu podobnie jak Tymczasowy Komitet Obywatelski[9].
W czasie wymiany ognia między wojskami niemieckimi, polskimi i radzieckimi zniszczeniu uległo około 40% zabudowy miasta[6]. W wyniku walk w Bydgoszczy i okolicy życie straciło również 171 żołnierzy polskich, którzy polegli lub zmarli z odniesionych ran. Spoczywają oni na Cmentarzu Komunalnym w Bydgoszczy, przy ul. Ludwikowo 4[10]. Według Nadolskiego i Kalińskiego w konsekwencji bitwy o Bydgoszcz wojska radzieckie straciły około 2000 żołnierzy i 30–40 czołgów, a wojska niemieckie około 1000 żołnierzy[11].
Upamiętnienie
8 Pułkowi Piechoty, którego żołnierze najbardziej odznaczyli się w walkach o wyzwolenie miasta spod władzy reżimu III Rzeszy nadano zaszczytną nazwę Bydgoski, a samo miasto w 1946 zostało odznaczone Orderem Krzyża Grunwaldu[12]. Wzniesiono też pomnik-obelisk poświęcony bohaterom AR[13].
Przypisy
- ↑ Nadolski 2015 ↓, s. 17.
- ↑ Dolata 1971 ↓, s. 158.
- ↑ Dolata i Jurga 1977 ↓, s. 54,55.
- ↑ Dolata i Jurga 1977 ↓, s. 54.
- ↑ Dolata 1971 ↓, s. 159.
- 1 2 3 4 Dolata 1971 ↓, s. 160.
- ↑ Dolata 1971 ↓, s. 289.
- ↑ Śledziński 2014 ↓.
- ↑ Machalski 1988 ↓, s. 38.
- ↑ Czubryt-Borkowski 1988 ↓, s. 100.
- ↑ Nadolski i Kaliński 2010 ↓.
- ↑ Dolata i Jurga 1977 ↓, s. 56.
- ↑ Czubryt-Borkowski 1988 ↓, s. 103.
Zobacz
- Bitwa pod Bydgoszczą (1794)
Bibliografia
- Bolesław Dolata, Tadeusz Jurga: Walki zbrojne na ziemiach polskich 1939-1945. Warszawa: 1977.
- Bolesław Dolata: Wyzwolenie Polski 1944-1945. Warszawa: 1971.
- Stanisław Machalski: Bydgoszcz wczoraj i dziś, 1945-1980. Warszawa: 1988.
- Łukasz Nadolski, Arkadiusz Kaliński: Bydgoszcz 1945. Bydgoszcz: 2010. ISBN 978-83-931251-0-4.
- Łukasz Nadolski: 15 Dywizja Grenadierów Waffen SS w bitwie o Bydgoszcz. Bydgoszcz: 2015.
- Czesław Czubryt-Borkowski: Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939-1945. Warszawa: 1988. ISBN 83-217-2709-3.
- Kacper Śledziński: Tankiści. Prawdziwa historia czterech pancernych. Kraków: 2014. ISBN 978-83-240-3023-1.