Brandenburg an der Havel

Brandenburg an der Havel

Główna ulica w Brandenburgu
Herb Flaga
Państwo	Niemcy
Kraj związkowy	Brandenburgia
Burmistrz	Steffen Scheller↗
Powierzchnia	229,72 km²
Wysokość	32 m n.p.m.
Populacja (15 maja 2022) • liczba ludności • gęstość	73 552[1] 320 os./km²
Nr kierunkowy	03381
Kod pocztowy	14770 – 14776
Tablice rejestracyjne	BRB
Położenie na mapie Brandenburgii Brandenburg an der Havel
Położenie na mapie Niemiec Brandenburg an der Havel
52°25′N 12°34′E/52,416667 12,566667
Strona internetowa

Brandenburg an der Havel (powszechnie stosowna jest również forma skrócona Brandenburg; hist. pol. Branibór^[2] lub Branibórz^[3], hist. cz. Branibor) – miasto na prawach powiatu w Niemczech w kraju związkowym Brandenburgia, położone nad rzeką Hawelą. Ponad 20% powierzchni miasta zajmują wody^[4].

Miasto Brandenburg nadało nazwę marchii brandenburskiej, późniejszej prowincji Brandenburgia a także dzisiejszemu krajowi związkowemu.

Pierwotnie słowiańska Brenna, gród plemienia Stodoran, od 948 roku z przerwami siedziba biskupstwa. W latach 1154–1157 gród księcia Stodoran Jaksy z Kopanicy, lennika Polski. W 1157 został zdobyty przez margrabiego Marchii Północnej Albrechta Niedźwiedzia^[5] i ustanowiony stolicą Marchii Brandenburskiej. W latach 1373–1415 wraz z Marchią Brandenburską pod panowaniem Korony Czeskiej, w granicach których nosił czeską nazwę Branibor. W 1417 miasto utraciło stołeczny status na rzecz Berlina. Członek Hanzy^[4]. Znacząco ucierpiało w trakcie wojny trzydziestoletniej. W 1715 doszło do połączenia Starego Miasta i Nowego Miasta. Od 1871 w granicach Niemiec. Od 1881 roku należał do rejencji poczdamskiej w prowincji Brandenburgia.

W latach 1949–1990 leżał w granicach Niemieckiej Republiki Demokratycznej w okręgu Poczdam. W latach 1993 i 2003 rozszerzono granice miasta o kilka przylegających wsi.

25 lipca 1952 do Brandenburga włączono dawne miasto Plaue an der Havel i wieś Kirchmöser^[6].

• Katedra św. Piotra i Pawła na Wyspie Katedralnej z XII – XV wieku
• Kościoły z XIII wieku – XV wieku
• Ratusze z XIV i z XVI–XVIII wieku
• Posąg Rolanda
• Mury obronne z basztami
• Wieża widokowa Friedenswarte

Do końca NRD miasto było przede wszystkim ośrodkiem przemysłu ciężkiego i maszynowego, na czele z hutą stali i walcownią, a także fabryką przekładni i zakładem naprawy taboru kolejowego.

Istnieje ponadto port nad kanałem łączącym Hawelę z Łabą i Kanałem Śródlądowym oraz stocznia rzeczna.

Miasto położone jest na skrzyżowaniu dróg krajowych B1 i B102 a w odległości około 10 kilometrów przebiega autostrada A2, która jest częścią europejskiego szlaku drogowego E30.

Główna stacja kolejowa to Brandenburg Hauptbahnhof, położona przy linii kolejowej Berlin–Magdeburg. Niegdyś większy węzeł kolejowy, obecnie istnieje jedynie regionalna linia kolejowa Brandenburg–Rathenow, odchodząca od głównej linii kolejowej.

W mieście działają dwie linie tramwajowe – linia nr 1 oraz nr 6. Ponadto sieć transportu publicznego uzupełniają 11 linii autobusowych dziennych i 3 linie nocne.

W latach 1154–1157 jako część Księstwa Kopanickiego miejscowość stanowiła lenno Polski. W drugiej połowie XII wieku w miejscowej katedrze została pochowana polska księżniczka Judyta Bolesławówna. W 1884 roku w Brandenburgu urodził się wiceadmirał Józef Unrug. W latach 1942–1944 w Brandenburgu zostali straceni przez Niemców Józef Horst, Maksymilian Golisz i Wacław Ławrentjew.

• Nadrenia-Palatynat: Kaiserslautern
• Dania: Ballerup
• Francja: Ivry-sur-Seine
• Rosja: Magnitogorsk

• Plan Brandenburga. speedmap.maerkischeallgemeine.de. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-09-08)].
• Brandenburg, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 349 .