Bryophilinae
| Bryophilinae | |||
| Guenée, 1852 | |||
.jpg) Imago porostnicy oszustki | |||
 Gąsienica porostnicy glonówki | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Gromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Infrarząd | |||
| (bez rangi) | Ditrysia | ||
| Nadrodzina |
Noctuoidea | ||
| Rodzina | |||
| Podrodzina |
Bryophilinae | ||
| Synonimy | |||
| |||
Bryophilinae – podrodzina motyli z podrzędu Glossata i rodziny sówkowatych. Obejmuje około 340 opisanych gatunków. Gąsienice żerują na porostach.
Morfologia
Postać dorosła
W podrodzinie dominują motyle niewielkich jak na przedstawicieli rodziny rozmiarów, ale należą tu też przeciętnej wielkości sówkowate. Najczęściej występuje ubarwienie ochronne, mające za cel maskowanie na tle porostów[1][2].
Głowa ma pozbawione włosków czy szczecinek oczy. Aparat gębowy dysponuje zagiętymi ku górze głaszczkami wargowymi o długości od dwukrotnie do trzykrotnie większej niż średnica oka. Ssawka w większości przypadków jest poprawnie wykształcona[1], ale bywa też uwsteczniona, a nawet całkiem zanikła[3].
Przednie skrzydło ma wzór z przepasek i plam na tle zwykle ochrowym, ochrowozielonym, zielonkawobrązowym, szarobrązowym lub brunatnym[2]. Często niektóre plamy skrzydła są zredukowane. Jego użyłkowanie odznacza się obecnością wspólnego pnia trzeciej i czwartej gałęzi żyłki radialnej oraz wykształconą dodatkową komórką radialną. Tylne skrzydło zwykle jest mniej więcej jednolicie ubarwione, rzadko występuje ciemna plamka na żyłce poprzecznej czy niezbyt wyraźna przepaska środkowa[1]. Brak łusek androkonialnych[2]. Odnóża mają golenie pozbawione kolców; środkowa ich para ma po jednej, a tylna po dwie ostrogi[1].
Odwłok najczęściej ma na grzbietowej stronie pęczki sterczących łusek[1]. Genitalia samca zwykle zawierają trójkątnawą lub wiosłowatą walwę. U gatunków o słabo zaznaczonym kukulusie rozwinięty jest wyrostek walwy (harpe). Nie występują wyrostki kostalne[2].
Stadia rozwojowe
Owalnego kształtu jaja mają chorion zaopatrzony w podłużne żeberka. Gąsienice mają na ciele drobnych rozmiarów brodawki obrośnięte krótkimi szczecinkami. Ubarwienie gąsienic nierzadko jest jaskrawe. Poczwarki najczęściej są koloru brunatnego[1].
Ekologia i występowanie
Gąsienice żerują nocą na rozmiękczonych przez wilgoć porostach, m.in. na przedstawicielach tarczownicowatych. Dzień spędzają w oprzędach skrytych w różnych szczelinach. W klimacie umiarkowanym stanowią stadium zimujące. Przepoczwarczają się w kokonach umieszczonych w pobliżu żerowiska. Postacie dorosłe chętnie przysiadają na powierzchniach porośniętych przez porosty. Cykl życiowy w warunkach europejskich jest jednoroczny[1], a czasem dwuletni[4].
Przedstawiciele podrodziny występują w krainach: palearktycznej, nearktycznej, etiopskiej i orientalnej[5]. W Europie stwierdzono występowanie około 40 gatunków z czterech rodzajów[6]. Z terenu Polski wykazano siedem gatunków z trzech rodzajów[7] (zobacz: Bryophilinae Polski).
Taksonomia
Takson ten wprowadził w 1852 roku Achille Guénée na kartach publikowanej wspólnie z Jean Baptiste’em de Boisduvalem Histoire naturelle des Insectes. V. Species général des Lépidoptères w randze osobnej rodziny Bryophilidae[8]. Później obniżono im rangę do podrodziny w obrębie sówkowatych, a bywały nawet klasyfikowane jako plemię w obrębie Acronictinae[5].
Do podrodziny należy około 340 opisanych gatunków[5], zgrupowanych w dziewięciu rodzajach[5][9]:
- Acopa Harvey, 1875
- Athaumasta Hampson, 1906
- Bryomoia Staudinger, 1892
- Bryophila Treitschke, 1825
- Cryphia Hübner, 1818
- Himalobrya Pekarsky, 2020
- Nyctobrya Boursin, 1957
- Stenoloba Staudinger, 1892
- Victrix Staudinger in Romanoff, 1879
Przypisy
- 1 2 3 4 5 6 7 Jarosław Buszko: Klucze do oznaczania owadów Polski cz. XXVII Motyle – Lepidoptera, zeszyt 53g. Sówki – Noctuidae. Podrodzina Bryophilinae. Warszawa, Wrocław: Polskie Towarzystwo Entomologiczne, Państwowe Wydwanictwo Naukowe, 1985.
- 1 2 3 4 P.A. Lera (red.), Определитель насекомых Дальнего Востока России. Т. V. Ручейники и чешуекрылые. Ч. 4., Władywostok: Dalnauka, 2003, ISBN 5-8044-0343-5.
- ↑ Zoltán Varga, László Aladár Ronkay. Taxonomical notes on the genus Victrix Staudinger, 1879 (Lepidoptera : Noctuidae). I. The description of a new subgenus, two new species and subspecies. „Nota lepidopterologica”. 12 (1), s. 65-82, 1989.
- ↑ N. Hydén. Observations on the developmental biology and occurrence of Victrix umovii (Lepidoptera, Noctuidae) in Sweden. „Entomologisk Tidskrift”. 114 (3), s. 97-100, 1993.
- 1 2 3 4 Markku Savela: Bryophilinae Guenée, 1852. [w:] Funet.fi [on-line]. [dostęp 2024-12-21].
- ↑ Bryophilinae. [w:] Pan-European Species directories Infrastructure Portal [on-line]. [dostęp 2024-12-21].
- ↑ Krzysztof Jonko: Noctuidae Polski. [w:] Motyle Europy [on-line]. [dostęp 2019-02-20].
- ↑ Achille Guénée, Bryophilidae, [w:] Jean Baptiste Alphonse Dechauffour de Boisduval, Achille Guénée, Histoire naturelle des Insectes. V. Species général des Lépidoptères. Noctuélites. Tome I. P. 5, Paris: Librairie encyclopédique de Roret, 1852, s. 21 [dostęp 2024-12-21].
- ↑ Oleg Pekarsky. A new Bryophilinae genus and two new species from the Himalayas and Tajikistan (Lepidoptera, Noctuidae). „Entomofauna carpathica”. 32 (1), s. 95-102, 2020.