Cerkiew Narodzenia Matki Bożej w Prehoryłem
| cerkiew parafialna | |||||||||||||||||
 | |||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość | |||||||||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||||||||
| Kościół | |||||||||||||||||
| Diecezja | |||||||||||||||||
| Wezwanie | |||||||||||||||||
| Przedmioty szczególnego kultu | |||||||||||||||||
| Cudowne ikony |
Prehoryłska Ikona Matki Bożej | ||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
.svg.png){kind=small}
Cerkiew Narodzenia Matki Bożej – prawosławna, następnie unicka i ponownie prawosławna świątynia w Prehoryłem, wzniesiona w XVII w. i zburzona w 1938 w czasie akcji polonizacyjno-rewindykacyjnej.
Historia
Cerkiew w Prehoryłem istniała już w 1632, gdy przeniesiono do niej ikonę, uważaną za cudowną. Prehoryłe zamieszkiwała niemal w całości ludność prawosławna, mimo postępów unii w regionie[1]. W późniejszym okresie parafia w Prehoryłem przyjęła jednak unię. Cerkiew ponownie stała się świątynią prawosławną w 1875, wskutek kasaty unickiej diecezji chełmskiej przez władze rosyjskie[2]. Prehoryłska Ikona Matki Bożej, wariant Ikony Matki Bożej „Życiodajne Źródło”[1], była otaczana kultem nie tylko przez miejscową ludność prawosławną, ale i katolików obrządku łacińskiego[2]. W 1932 pięć tysięcy wiernych, w tym przybysze z Wołynia, wzięło udział w uroczystościach trzystu lat kultu wizerunku w cerkwi w Prehoryłem[2][1]. W 1937 z Prehoryłskiej Ikony Matki Bożej miał w nadprzyrodzony sposób wydzielać się wonny olej o cudotwórczych właściwościach[1][2].
8 lipca 1938 cerkiew w Prehoryłem została zniszczona w ramach akcji polonizacyjno-rewindykacyjnej na ziemi chełmskiej, trzeciej fazy akcji rewindykacji cerkwi prawosławnych w II Rzeczypospolitej[2]. Według relacji świadków burzący cerkiew przerwali odprawiane w niej nabożeństwo i wyrzucili cudowną ikonę ze świątyni. Zgromadzona ludność próbowała ratować inne elementy wyposażenia. Ikonę przeniesiono do cerkwi w Szychowicach. Jej dalsze losy są nieznane[2]. Prawosławni mieszkańcy Prehoryłego odbudowali cerkiew w 1943, wykorzystując materiał z rozebranej synagogi w Kryłowie. Budynek ten przetrwał do 1950, gdy jako nieużytkowany (po wysiedleniach prawosławnych Ukraińców) i opuszczony został rozebrany. O jej istnieniu przypomina od 2009 tablica przygotowana przez wolontariuszy pracujących w ramach zespołu „Cmentarze Pogranicza”, położona w sąsiedztwie cmentarza unickiego w Prehoryłem[2].