Dawny japoński system miar i wag (jap. 尺貫法 shakkan-hō) – tradycyjny system jednostek miary. Nazwę wzięto od dwóch jednostek miary: długości shaku i masy kan.
System japoński został oparty na chińskim systemie miar. Chiński system został przejęty w roku 701 i niewiele zmieniony. Wiele tajwańskich jednostek miar jest opartych na systemie shakkan.
W 1924 roku system shakkan został zastąpiony systemem metrycznym, a oficjalne używanie starych jednostek miar zostało zakazane 31 marca 1966 roku. Jednakże stare jednostki są dalej używane w takich dziedzinach, jak: ciesielstwo, rolnictwo, tradycyjne rzemiosło. Również grunty i powierzchnie mieszkalne w stylu japońskim podaje się w dawnych jednostkach tsubo i tatami.
Do tradycyjnych japońskich jednostek miary długości i wagi należy monme (3,75 grama), który stał się jednym z uznanych na świecie standardów ważenia pereł.
Poniżej zaprezentowano najczęściej stosowane jednostki z ich odniesieniem do systemu metrycznego.
XII–XVI wiek
Miary długości
| Nazwa |
Odniesienie |
Zastosowanie |
Zachodni odpowiednik |
| rin |
- |
ogólna |
0,303 mm |
| bu |
10 rin |
ogólna |
ok. 3,03 mm |
| sun |
10 bu |
ogólna |
ok. 3,03 cm |
| shaku |
10 sun |
ogólna |
ok. 30,303 cm |
| gofuku-jaku |
1 shaku i 2 sun |
dla tkanin |
ok. 36,363 cm |
| kujira-jaku |
ok. 1,25 shaku |
dla tkanin |
ok. 37,88 cm |
| ken |
6 shaku |
ogólna |
ok. 1,8 m (w zależności od regionu) |
| chō |
60 ken |
dla obszarów ziemi |
od 105,42 m do 109,09 m (w zależności od regionu) |
| ri |
36 chō |
dla obszarów ziemi |
od 3,9 km do 4,3 km (w zależności od regionu) |
|
Miary powierzchni
| Nazwa |
Odniesienie |
Zachodni odpowiednik |
| tsubo / bu |
1 ken kwadratowy |
ok. 3,305 m² |
| se |
30 tsubo |
ok. 1 a |
| tan |
10 se |
ok. 10 a |
| chō (60x50 ken) |
10 tan |
9917 m2 |
| ri kwadratowe |
- |
ok. 16 km² |
|
Miary pojemności
| Nazwa |
Odniesienie |
Zachodni odpowiednik |
| shaku |
- |
1,80 cl |
| gō |
10 shaku |
1,80 dl |
| shō |
10 gō |
1,80 l |
| to |
10 shō |
18 l |
| koku |
10 to |
180 l |
| hyō |
4 koku |
720 l (szczególnie dla ryżu) |
|
Miary ciężaru
| Nazwa |
Odniesienie |
Zachodni odpowiednik |
| momme |
- |
3,75 g |
| kin |
od 100 do 180 momme (w zależności od regionu) |
- |
| kan |
1000 momme |
3,75 kg |
|
Okres Meiji (1868–1912)
Miary długości
| Nazwa |
Odniesienie |
Zachodni odpowiednik |
| bu |
10 rin |
ok. 3,03 mm |
| sun |
10 bu |
ok. 3,03 cm |
| shaku |
10 sun |
ok. 30,303 cm |
| ken |
6 shaku |
ok. 1,8182 m |
| jō |
10 shaku |
ok. 3,03 m |
| chō |
60 ken |
ok. 109,9 m |
| ri |
36 chō |
ok. 3,927 km |
|
Miary powierzchni
| Nazwa |
Odniesienie |
Zachodni odpowiednik |
| tatami |
- |
ok. 1,8 x 0,9 m |
| tsubo |
2 tatami |
ok. 3,35 m² (tylko powierzchnia gruntu) |
| tan |
- |
1000 m² (ok. 10 a) |
| chō |
10 tan |
ok. 1 ha (10 000 m²) |
| ri kwadratowe |
- |
ok. 16 km² |
|
Miary pojemności
| Nazwa |
Odniesienie |
Zachodni odpowiednik |
| shō |
- |
1,80 l |
| to |
10 shō |
18 l |
| koku |
10 to |
180 l |
| hyō |
4 koku |
720 l (tylko dla ryżu) |
|
Miary ciężaru
| Nazwa |
Odniesienie |
Zachodni odpowiednik |
| fun |
- |
0,375 g |
| momme / monme |
10 fun |
3,75 g |
| kin |
- |
ok. 600 g |
| kan |
1000 momme |
3,75 kg |
|
Bibliografia
- L.Frédéric, Życie codzienne w Japonii u progu nowoczesności, PIW, Warszawa 1988, ISBN 83-06-01689-0
- L.Frédéric, Życie codzienne w Japonii w epoce samurajów, PIW, Warszawa 1971
