Getto w Grodźcu
| Typ | |
|---|---|
| Odpowiedzialny | |
| Rozpoczęcie działalności |
lato 1940 |
| Zakończenie działalności |
marzec 1941 |
| Terytorium |
Polska pod okupacją III Rzeszy |
| Miejsce | |
| Liczba więźniów |
~2000 |
| Narodowość więźniów | |
Położenie na mapie powiatu konińskiego  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |
 52°02′17,7″N 18°03′35,1″E/52,038250 18,059750 | |
.svg.png){kind=small}
Getto w Grodźcu – wiejskie getto żydowskie utworzone podczas II wojny światowej przez okupantów we wsi Grodziec.
Historia
W listopadzie lub grudniu 1939 roku około 300 Żydów zostało przesiedlonych do Grodźca z Rychwała, przesiedlonym zezwolono zabrać ze sobą od 13 do 14 kilogramów bagaży[1]. Oficjalnie getto w Grodźcu utworzono najprawdopodobniej latem 1940 roku, wraz z powstaniem sieci innych gett wiejskich w powiecie konińskim (m.in. w Zagórowie i Rzgowie)[1].
W połowie lipca 1940 roku do getta przesiedlono część Żydów z getta w Koninie, w dniach 17–18 lipca deportowano do niego także Żydów ze Skulska, a następnie także z Kramska, Wilczyna i Ślesina[1]. Utworzono Judenrat[1]. W getcie uwięziono około 2000 osób, źródła nie są zgodne w kwestii tego, czy z terenu getta wysiedleni zostali Polacy. Część Żydów mieszkała w polskich gospodarstwach rolnych, gdzie wykorzystywani byli do pracy. Niektórzy Żydzi wysyłani byli także do pracy przymusowej w innych miejscowościach, m.in. w Koninie[2].
Getto zostało zlikwidowane na początku marca 1941 roku. Żydzi wysłani zostali koleją do Konina, gdzie podzielono ich na dwie grupy. Część Żydów trafiła do getta w Zagórowie, a inni mieli zostać przetransportowani do Józefowa Biłgorajskiego[2]. Grupa wysłana do Józefowa trafiła następnie koleją do Łodzi, gdzie skonfiskowano im przedmioty wartościowe, a następnie przetransportowano ich do dystryktu lubelskiego, gdzie osiedlono ich m.in. w Krasnymstawie, Izbicy, Dęblinie, Szczebrzeszynie i Zamościu[2]. Z grupy wysłanej do dystryktu lubelskiego oddzielono około 180 mężczyzn, którzy pozostali w getcie łódzkim w roli robotników przymusowych, następnie wysłani zostali do obozu pracy w okolicach Gdańska[2]. Żydzi przesiedleni do Zagórowa zginęli podczas likwidacji getta na przełomie września i października 1941 roku[2].
W latach 1942–1943 w Grodźcu działał obóz pracy przymusowej, w którym uwięziono Żydów oraz Polaków[2].
Upamiętnienie
W marcu 2017 roku na placu ks. Bronisława Dąbrowskiego w Grodźcu odsłonięto pamiątkowy kamień upamiętniający więźniów getta. W uroczystości odsłonięcia kamienia brał udział m.in. rabin Michael Schudrich[3].
Przypisy
- 1 2 3 4 Kraemer 2012 ↓, s. 57.
- 1 2 3 4 5 6 Kraemer 2012 ↓, s. 58.
- ↑ Ocalić od zapomnienia. Dziś w Grodźcu odsłonięto kamień pamięci Żydów z tamtejszego getta, „Przegląd Koniński”, przegladkoninski.pl, 2 marca 2017 [dostęp 2025-02-15].
Bibliografia
- Jolanta Kraemer, Grodziec, [w:] Martin Dean, Mel Hecker (red.), Encyclopedia of Camps and Ghettos, 1933–1945, t. 2, Bloomington–Indianapolis: Indiana University Press, 2012.