Język tontemboan
| Obszar | |||
|---|---|---|---|
| Liczba mówiących |
150 tys. (1990) | ||
| Pismo/alfabet | |||
| Klasyfikacja genetyczna | |||
| |||
| Status oficjalny | |||
| Ethnologue | 6b zagrożony↗ | ||
| Kody języka | |||
| ISO 639-3 | tnt | ||
| IETF | tnt | ||
| Glottolog | tont1239 | ||
| Ethnologue | tnt | ||
| WALS | tnt | ||
| W Wikipedii | |||
| |||
| Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. | |||
Język tontemboan (lub tountemboan), także: pakewa, tompakewa[1][2] (lub tompakewah)[3] – język austronezyjski używany w prowincji Celebes Północny w Indonezji, na półwyspie Minahasa. Należy do grupy języków filipińskich[1][4]. Według szacunków z 1970 r. ma największą liczbę użytkowników spośród języków minahaskich[5].
Według danych z 1990 roku posługuje się nim 150 tys. osób[1]. Dzieli się na dwa dialekty – matanai (sonder, matana’i-maore’), makalai (tompaso, makelai, makela’i-maotow)[1][3]. Rodzime określenie „tontemboan” znaczy tyle, co „ludność zamieszkująca góry”[3][6]. Sporadycznie używana nazwa „tompakewa” pochodzi z języka tombulu[7].
Występują zapożyczenia z innych języków, takich jak malajski, niderlandzki[8], hiszpański, ternate i portugalski[9]; zidentyfikowano też słownictwo zaczerpnięte z pozostałych języków minahaskich (jak tondano i tombulu)[9].
Jest zagrożony wymarciem. Znajduje się pod presją malajskiego miasta Manado, który zaczął wkraczać również na tereny wiejskie[10]. Nie jest przyswajany przez młodsze pokolenie[11]. Już w latach 90. XX w. odnotowano, że osoby w wieku szkolnym posługują się przede wszystkim malajskim[12].
Dokumentacja języka tontemboan, choć stosunkowo obszerna, jest słabo dostępna dla ludności regionu, jako że została sporządzona w języku niderlandzkim[11]. W okresie kolonialnym stworzono opis gramatyki (Hoofdstukken uit de spraakkunst van het Tontemboansch, 1908[13]) i słownik (Tontemboansch-Nederlandsch woordenboek..., 1908[9]) oraz zebrano pewne materiały tekstowe[11][14]. W języku indonezyjskim istnieją opracowania gramatyczne: Struktur Bahasa Tontemboan (1984)[15], Morfologi dan Sintaksis Bahasa Tontemboan (1993)[16]. Jest zapisywany alfabetem łacińskim[1].
Przypisy
- 1 2 3 4 5 M. Paul Lewis, Gary F. Simons, Charles D. Fennig (red.), Tontemboan, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 18, Dallas: SIL International, 2015 [dostęp 2020-06-04] [zarchiwizowane z adresu 2015-09-25] (ang.).
- ↑ Harald Hammarström, Robert Forkel, Martin Haspelmath, Sebastian Bank: Tontemboan. Glottolog 4.6. [dostęp 2024-08-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2024-08-30)]. (ang.).
- 1 2 3 Scott Merrifield, Martinus Salea, North Sulawesi Language Survey, Dallas: Summer Institute of Linguistics, 1996 (Publications in Sociolinguistics 1), s. 27, ISBN 1-55671-000-3, OCLC 36657959 [dostęp 2022-12-29] (ang.).
- ↑ Wil Lundström-Burghoorn, Minahasa Civilization: A Tradition of Change, Göteborg: Acta Universitatis Gothoburgensis, 1981 (Gothenburg studies in social anthropology 2), s. 19, ISBN 91-7346-095-8, OCLC 8165475 [dostęp 2022-12-29] (ang.).
- ↑ Sneddon 1970 ↓, s. 17.
- ↑ Rattu i in. 1993 ↓, s. 1.
- ↑ F.S. Watuseke. Tondano and not Toulour. „Bijdragen tot de Taal-, Land- en Volkenkunde”. 143 (4), s. 552–554, 1987. DOI: 10.1163/22134379-90003323. ISSN 0006-2294. OCLC 5672474322. JSTOR: 27863875. (ang.).
- ↑ Schwarz, Adriani i Adriani-Gunning 1908 ↓, s. 21.
- 1 2 3 Johannes Albert Traugott Schwarz, Tontemboansch-nederlandsch woordenboek met nederlandsch-tontemboansch register, Leiden: Brill, 1908, OCLC 474989011 [dostęp 2023-05-26] (niderl.).
- ↑ Gufran A. Ibrahim: Membunuh Bahasa Sendiri. Kompas.id, 2022-02-22. [dostęp 2022-12-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-12-29)]. (indonez.).
- 1 2 3 Bruce Wallace: When New Yorker Rose Monintja speaks her native tongue, the memories flood back. The World from PRX, 2013-10-10. [dostęp 2022-09-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-09-18)]. (ang.).
- ↑ Rattu i in. 1993 ↓, s. 2.
- ↑ Schwarz, Adriani i Adriani-Gunning 1908 ↓.
- ↑ Johannes Albert Traugott Schwarz, Tontemboansche teksten: Vertaling, Leiden: Brill, 1907, OCLC 45666045 [dostęp 2022-09-18] (niderl.).
- ↑ H.Th. Lomban Ticoalu i inni, Struktur Bahasa Tontemboan, Jakarta: Pusat Pembinaan dan Pengembangan Bahasa, Departemen Pendidikan dan Kebudayaan, 1984, OCLC 572365261 [dostęp 2025-01-15] (indonez.).
- ↑ Rattu i in. 1993 ↓.
Bibliografia
- A.B.G. Rattu i inni, Morfologi dan sintaksis bahasa Tontemboan, Jakarta: Pusat Pembinaan dan Pengembangan Bahasa, Departemen Pendidikan dan Kebudayaan, 1993, OCLC 29411278 [dostęp 2025-01-15] (indonez.).
- Johannes Albert Traugott Schwarz, Nicolaus Adriani, Maria Lamberta Adriani-Gunning, Hoofdstukken uit de Spraakkunst van het Tontemboansch: naar aanteekeningen en mededeelingen van den heer J. Alb. T. Schwarz en anderen, ’s-Gravenhage: M. Nijhoff, 1908, OCLC 885332974 [dostęp 2022-09-18] (niderl.).
- James N. Sneddon, The Languages of Minahasa, North Celebes, „Oceanic Linguistics”, 9 (1), 1970, s. 11–36, DOI: 10.2307/3622930, ISSN 0029-8115, OCLC 5546308537, JSTOR: 3622930 (ang.).