Kolczuga (WRE)

Kolczuga

Dane podstawowe
Producent	ГАХК «Топаз»
Przeznaczenie	pasywny system walki elektronicznej
Historia
Data konstrukcji	1987
Lata produkcji	2000 - nadal
Lata używania	2000 – nadal
Dane techniczne
Zasięg	600 km (cele naziemne) 800 km (cele powietrzne)
Pasmo	VHF, UHF, SHF
Liczba śledzonych obiektów	200
Liczba naprowadzanych obiektów	32
Platforma	KrAZ-6322REB-01
Użytkownicy
ZSRR, Ukraina, Chiny, Turkmenistan, Gruzja, Etiopia

Kolczuga (ros. Кольчуга) – postradziecki pasywny system rozpoznania elektronicznego, zdolny do wykrywania i lokalizacji źródeł emisji elektromagnetycznej naziemnych, nawodnych i powietrznych. Jego koncepcja została opracowana jeszcze w ZSRR, do produkcji został wprowadzony przez Ukrainę.

Prace nad budową nowego systemu walki elektronicznej rozpoczęto w ZSRR w 1980 r. w Kurskim Instytucie Wojskowym GRU ZSRR (ros. Курский военный институт ГРУ СССР). Na początku lat 80. XX wieku prace zostały przeniesione do ukraińskiego przedsiębiorstwa „Topaz” w Doniecku, gdzie w 1987 r. sprawdzony system wdrożono do produkcji^[1]. Do rozpadu ZSRR wyprodukowano 75 Kolczug. W następnych latach Ukraina kontynuowała samodzielnie rozwój i produkcję systemu bez udziału rosyjskich instytucji. W wyniku prac w latach 1993–2000 powstała zmodernizowana wersja systemu, która nosi oznaczenie Kolczuga-M. W udoskonalonej wersji zostały rozszerzone zakresy częstotliwości pracy systemu, stworzono też nowy system antenowy. Zespół projektantów, który opracował system, został nominowany do ukraińskiej Nagrody Państwowej. Zmodernizowana konstrukcja została zaprezentowana w 2000 r. na światowej wystawie sprzętu wojskowego w Abu Zabi^[2]. W 2002 r. system został zaprezentowany na wystawie Defendory Intеrnational-2002 w Grecji^[3]. W kolejnych latach miejsca prezentacji zostały rozszerzone m.in. o Francję, Malezję oraz Chiny. W 2001 r. Kolczuga zwyciężyła w przetargu na pasywny system rozpoznania elektronicznego ogłoszony przez chińską armię. System był oferowany w tym czasie klientom zagranicznym w cenie 5 mln dolarów za zestaw^[4]. Odbiorców systemu poszukiwano również na kontynencie afrykańskim, w 2010 r. Kolczuga była prezentowana w ramach wystawy sprzętu militarnego Africa Aerospace & Defence w Kapsztadzie^[5]. W trakcie rozwoju konstrukcji opracowano osiem rozwiązań, które zostały objęte ochroną patentową, w produkcji seryjnej bierze udział dwanaście podmiotów^[6].

Głównym zadaniem Kolczugi jest pasywne wykrywanie i lokalizacja źródeł emisji elektromagnetycznej, takich jak radary, systemy łączności czy inne urządzenia elektroniczne przeciwnika. System umożliwia śledzenie ruchu obiektów naziemnych, nawodnych i powietrznych na dużych odległościach, co czyni go cennym narzędziem w prowadzeniu rozpoznania elektronicznego. Jest w stanie przekazywać dane do systemów obrony przeciwlotniczej oraz naprowadzać na cele pociski rakietowe po wyłączeniu radaru naprowadzającego wyrzutni^[7].

Kolczuga znalazła się na wyposażeniu sił zbrojnych Ukrainy, Chin, Turkmenistanu, Gruzji oraz Etiopii^[8]. System był rozmieszczany w strategicznych lokalizacjach w celu monitorowania aktywności elektromagnetycznej przeciwnika. Podczas konfliktów, takich jak wojna w Iraku w 2003 r., Kolczuga była używana do śledzenia ruchów wojsk koalicji. W 2006 r. Ukraina była oskarżana o dostawę systemu Kolczuga Iranowi przy cenie 25 mln dolarów za zestaw^[9].

Po zajęciu Doniecka stronie ukraińskiej udało się ewakuować z zakładów produkcyjnych dokumentację techniczną i produkcyjną systemu. Trafiła do zakładów Iskra w Zaporożu, gdzie uruchomiono linie technologiczne pozwalające na naprawę i konserwację użytkowanych systemów. Zakłady Iskra pracują nad modernizacją systemu, która otrzymała oznaczenie Kolczuga RDF-360^[10].

W lutym 2022 r. Ministerstwo Obrony Ukrainy ogłosiło rozpoczęcie modernizacji systemów Kolczuga, mającej na celu zwiększenie ich czułości i skuteczności w wykrywaniu celów powietrznych i naziemnych. Prace modernizacyjne powierzono firmie „Target”^[11].

System pracuje w zakresie częstotliwości od 135 do 18 000 MHz, cele naziemne i nawodne wykrywa z odległości 600 km. Cele powietrzne widoczne są dla niego z odległości 800 km. Składa się z trzech stacji rozmieszczonych w określonym układzie geometrycznym, co pozwala na triangulację źródeł emisji. System wykorzystuje pięć anten pracujących w różnych zakresach częstotliwości (metrowym, decymetrowym i centymetrowym) o czułości 90–110 dB/W, co zapewnia szeroki zakres detekcji^[12]. Zakres skanowania sektorowego wynosi od 30 do 240 stopni, błąd namiaru mieści się w zakresie 0,3–5 stopni. System może wykryć i zidentyfikować oraz śledzić do 200 obiektów. Obsługa podczas działań bojowych składa się z siedmiu osób, podczas trybu pokojowego system wymaga zaangażowania do czterech osób. Platformą systemu są pojazdy KrAZ-6322REB-01^[8]. System wymaga zasilania prądem o napięciu 380 V, pobór mocy wynosi ok. 8 kW^[13].

Działanie systemu jest oparte na dużej automatyzacji czynności. Samodzielnie analizuje otoczenie i porównuje odebrane sygnały z zapisanymi w bazie danych wzorcami. Informacje zgromadzone w tej bazie danych mogą być wykorzystywane do identyfikacji i rozpoznawania nowo wykrytych źródeł emisji radiowej. Praca systemu jest nadzorowana przez jednego operatora, dwóch kolejnych stanowi rezerwę zapewniającą nieprzerwaną pracę^[14].

Około 24 systemy zakupiono dla armii ukraińskiej. Wiosną 2014 r. jeden z nich został zdobyty przez Rosjan na Krymie, a w na przełomie maja i czerwca dwa kolejne Kolczugi wpadły w ręce Rosjan podczas okupacji Doniecka^[10].