Miklós Kállay

Miklós Kállay

Data i miejsce urodzenia	23 stycznia 1887 Nyíregyháza, Królestwo Węgier, Austro-Węgry
Data i miejsce śmierci	14 stycznia 1967 Nowy Jork, Nowy Jork, USA
Premier Węgier
Okres	od 10 marca 1942 do 22 marca 1944
Poprzednik	László Bárdossy
Następca	Döme Sztójay
Minister Spraw Zagranicznych
Okres	od 7 marca 1942 do 20 maja 1942
Minister Rolnictwa
Okres	od 1932 do 1935
Zastępca sekretarza stanu w ministerstwie handlu
Okres	od 1929 do 1931
Odznaczenia

Miklós Kállay de Nagy-Kálló (ur. 23 stycznia 1887 w Nyíregyházie, zm. 14 stycznia 1967 w Nowym Jorku) – węgierski polityk, premier Królestwa Węgier w czasie II wojny światowej (od 9 marca 1942 do 19 marca 1944), z wykształcenia prawnik.

Kállayowie byli starą i wpływową rodziną pośród lokalnej szlachty, Miklós pracował jako namiestnik komitatu (węg. megye) Nyíregyháza w latach 1921–1929, następnie pracował jako zastępca sekretarza stanu w ministerstwie handlu (1929–1931), a także jako minister rolnictwa (1932–1935^[1]). Z powodu rozbieżności zdań z premierem Gyulą Gömbösem odszedł z aktywnego życia politycznego kraju aż do 1942 roku, kiedy regent Miklós Horthy nakazał László Bárdossyemu podać się do dymisji z nieznanych przyczyn (najprawdopodobniej chodziło o jego nieumiejętność przeciwstawienia się polityce nazistów). Wtedy, w marcu 1942 roku, zaproponował Miklósowi Kállayowi stworzenie nowego rządu. Prócz posady premiera Kállay objął także stanowisko ministra spraw zagranicznych (urzędował od 7 marca do 20 maja 1942).

Mimo że Węgry pozostały sprzymierzone z III Rzeszą, Kállay i Horthy pozostali zasadniczo konserwatywni i obojętni faszyzmowi, a rząd węgierski odmówił w uczestniczeniu w łapankach Żydów, a także pozwolił prasie lewicowej działać bez większej ingerencji. Premier poparł wysiłki Niemiec w walce z ZSRR, jednak powoli zabiegał także o względy zachodnich mocarstw. Na początku 1943 roku Adolf Hitler zażądał usunięcia Kállaya z urzędu, co jednak nie nastąpiło. 15 marca 1944 III Rzesza rozpoczęła wojskową okupację Węgier, uderzając z czterech stron na Budapeszt. Regent Horthy został zmuszony do zdymisjonowania Kállaya i zastępienia go bardziej uległym wobec Niemiec następcą - dotychczasowym posłem Węgier w Berlinie Döme Sztójayem.

Z początku Kállayowi udawało się unikać Gestapo, jednak ostatecznie został złapany i wysłany najpierw do obozu koncentracyjnego Dachau, a następnie do Mauthausen. Pod koniec kwietnia 1945 roku został przeniesiony do Tyrolu razem z innymi współwięźniami, gdzie zostali uwolnieni z rąk SS przez żołnierzy Wehrmachtu (uwolnienie zakładników SS w Tyrolu Południowym). Został wyzwolony przez 5 Armię Stanów Zjednoczonych 5 maja 1945.

Po wojnie początkowo przebywał we Włoszech, a następnie wyemigrował do Stanów Zjednoczonych i opublikował swoje wspomnienia jako książkę Hungarian Premier: A Personal Account of a Nation's Struggle in the Second World War w 1954^[1].

• Antal Ullein-Reviczky, Guerre Allemande, Paix Russe – Le Drame Hongrois. Neuchatel: Editions de la Baconniere, 1947.
• Miklós Kállay, Hungarian Premier: A Personal Account of a Nation's Struggle in the Second World War, słowo wstępne C.A. Macartney, Nowy Jork, Columbia University Press, 1954
• C.A. Macartney, October Fifteenth – A History of Modern Hungary, 1929-1945 2 t., Edinburgh University Press 1956–1957
• György Ránki, Unternehmen Margarethe: die Deutsche Besetzung Ungarns, Budapeszt, 1984
• Ignac Romsics, Hungary in the Twentieth Century, Budapeszt, Corvina Publishing House, 1999