ORP Warszawa (1920)
.jpg) | |
| Historia | |
| Stocznia | |
|---|---|
| Wodowanie | |
 Marynarka Wojenna
| |
| Nazwa |
ORP „Warszawa” |
| Wejście do służby |
13 sierpnia 1920 |
| Wycofanie ze służby | |
.svg.png){kind=small} Marynarka Wojenna ZSRR
| |
| Nazwa |
„Witebsk” |
| Wejście do służby |
24 października 1939 |
| Wycofanie ze służby |
wrzesień 1941 |
| Los okrętu |
zatopiony |
| Dane taktyczno-techniczne | |
| Wyporność |
110-112,5 ton |
| Długość |
34,5 m |
| Szerokość |
5,05 m |
| Zanurzenie |
0,75 do 0,8 m |
| Napęd | |
| do 1937 r. trzy silniki spalinowe Maybach, 4-cylindrowe o łącznej mocy 180 KM; od 1938 r. dwa silniki spalinowe Glennifer 6-cylindrowe o łącznej mocy 200 KM | |
| Prędkość |
16 km/h |
| Zasięg |
1100 Mm |
| Uzbrojenie | |
| 2 działa 75 mm, 1 haubica 100 mm 4 ckm (stan na 1939) | |
| Załoga |
44 ludzi |
ORP Warszawa – monitor rzeczny Marynarki Wojennej II RP.
Budowa i historia
Monitor zbudowany został w 1920 roku w Stoczni Gdańskiej, wraz z trzema bliźniaczymi jednostkami typu B (tzw. monitory „gdańskie”): OORP „Pińsk”, „Toruń” (eks-„Mozyrz”) i „Horodyszcze”. 30 kwietnia 1920 roku Minister Spraw Wojskowych nadał mu nazwę „Warszawa”[1]. 13 sierpnia 1920 roku wszedł do służby w I Dywizjonie Flotylli Wiślanej. W kwietniu 1922 roku wraz z ORP „Mozyrz” przydzielony został do Flotylli Pińskiej. W następnym roku wszedł w skład I Dywizjonu Bojowego tej flotylli. W latach 1925–1928 wszystkie monitory zostały przezbrojone w dwa działa kalibru 75 mm i haubicę kal. 100 mm. Kolejna modernizacja w roku 1930 polegała na zdjęciu lewoburtowej wieżyczki ckm oraz na przystosowaniu pozostałych wieżyczek do obrony przeciwlotniczej[2]. W latach 1935–1937 na monitorze zastosowano dodatkowe zestawy pływaków zmniejszające dotychczasowe zanurzenie do 0,6 m. Od 1934 roku przystąpiono do głębokiej modernizacji monitorów. Prawdopodobnie ORP „Warszawa”, jak i ORP „Horodyszcze” przed wrześniem 1939 roku nie zostały w pełni zmodernizowane. Modernizacja polegała tylko na wymianie silników na jednostki o mocy 100 KM.
W 1939 okręt przydzielono do Oddziału Wydzielonego „Prypeć”. Z powodu niskiego stanu wód nie osiągnął on jednak wyznaczonego mu rejonu Mostów Wolańskich. 18 września 1939 roku zatopiony został przez własną załogę w rejonie ujścia rzeki Cna, na wschód od Mostów Wolańskich[3].
11 października 1939 roku został wydobyty przez Rosjan i po remoncie w Kijowie wcielony do służby pod nazwą „Witebsk”, formalnie wciągnięty na listę Flotylli Dnieprzańskiej już 24 października 1939 roku. Został przezbrojony w trzy działa kal. 76,2 mm i cztery karabiny maszynowe kal. 7,62 mm[4]. Od 17 lipca 1940 roku wchodził w skład radzieckiej Flotylli Pińskiej[5]. Po ataku Niemiec na ZSRR walczył od lipca 1941 roku pod Bobrujskiem na Berezynie, na Desnie oraz na Dnieprze (pod Domantowem, Suchołuczem i w obronie Kijowa). Wobec niemożności ewakuacji, 18 września 1941 roku został samozatopiony przez załogę w rejonie Chotników pod Kijowem[5] (według niektórych polskich źródeł, zatopiony przez Luftwaffe).
W sierpniu 1944 roku został podniesiony przez Rosjan, po czym złomowany w Kijowie[5]. Po II wojnie światowej w Polskiej Marynarce Wojennej służbę pełniły dwa okręty noszące nazwę „Warszawa”. Były to niszczyciel projektu 56AE i niszczyciel projektu 61MP.
- por. mar. Jan Giedrojć (23 września 1920)[6]
- por. mar. Jan May
- (lipiec 1941) st. lejtnant A.I. Warganow[7]
Dane taktyczno-techniczne
- początkowe:
- 2 armaty kalibru 105 mm (2 x I)
- 5 karabinów maszynowych kal. 7,92 mm
- od 1930:
- 1 haubica kal. 100 mm,
- 2 armaty kal. 75 mm
- 4 km kal. 7,92 mm
- jako „Witebsk”:[4][5]
- 3 armaty kal. 76,2 mm USW wz. 36 (1 x II, 1 x I)
- 4 km kal. 7,62 mm
Opancerzenie
- na burtach – 5 mm
- pokład – 6 mm
- wieże działowe – 10 mm
- podstawy km – 8 mm
- stanowisko dowodzenia – 8 mm
Przypisy
- ↑ Dziennik Rozkazów Wojskowych Nr 17 z 25.05.1920 r.
- ↑ Kondracki i Tarczyński 2014 ↓, s. 20.
- ↑ Kondracki i Tarczyński 2014 ↓, s. 42-45.
- 1 2 Kondracki i Tarczyński 2014 ↓, s. 49.
- 1 2 3 4 S.S. Bierieżnoj, op. cit., s. 45.
- ↑ „Dziennik Personalny” (R. 1, nr 38), 6 października 1920, s. 979.
- ↑ Iwan I. Czernikow: Encikłopedia monitorow. Zaszczitniki riecznych granic Rossii, Sudostrojenie, St. Petersburg, 2007, ISBN 978-5-7355-0706-2, s. 320.
Bibliografia
- Józef Wiesław Dyskant, Flotylla Rzeczna Marynarki Wojennej 1919-1939, Warszawa: Bellona, 1994, ISBN 83-11-08251-0, OCLC 69454589.
- Tadeusz Kondracki, Jan Tarczyński, Monitory Flotylli Pińskiej, Warszawa: Edipresse Polska, 2014, ISBN 978-83-7769-582-1.
- Monitor rzeczny ORP "Horodyszcze". marynarkawojenna.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-02-23)].
- Marynarka Wojenna ZSRR w II wojnie światowej 1939-1945. ussrfleet.1939-45.ru. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-12-07)].
- (ros.) S.S. Bierieżnoj, Trofiei i rieparacji WMF SSSR, Jakuck 1994
- Wielka Encyklopedia Uzbrojenia 1918-1939. weu1918-1939.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-07-09)].
