Prymachina
| ||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||
| Ogólne informacje | ||||||||||||||||||||||||||||
| Wzór sumaryczny |
C15H21N3O | |||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Masa molowa |
259,35[1] g/mol | |||||||||||||||||||||||||||
| Identyfikacja | ||||||||||||||||||||||||||||
| Numer CAS | ||||||||||||||||||||||||||||
| PubChem | ||||||||||||||||||||||||||||
| DrugBank | ||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||
| Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa) | ||||||||||||||||||||||||||||
| Klasyfikacja medyczna | ||||||||||||||||||||||||||||
| ATC | ||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||
Prymachina (łac. primaquinum) – wielofunkcyjny organiczny związek chemiczny, pochodna 8-aminochinolowa, stosowany w leczeniu malarii.
Mechanizm działania
Dokładny mechanizm działania prymachiny pozostaje nieznany[5]. Wydaje się, że prymachina może zaburzać działanie ubichinonu jako nośnika elektronów i poprzez to upośledzać funkcjonowanie mitochondriów zarodźców[5]. Innym postulowanym mechanizmem jest tworzenie wewnątrzkomórkowych potencjałów oksydacyjnych przez wysoce reaktywne metabolity prymachiny[5].
Prymachina jest skuteczna wobec pozakomórkowych postaci zarodźca owalnego, oraz zarodźca ruchliwego jej działanie na pozostałe formy zarodźców jest słabe[4]. Wykazuje również skuteczność wobec Pneumocystis jiroveci[5].
Zastosowanie
Zgodnie z wytycznymi WHO prymachina powinna być stosowana w następujących wskazaniach[6]:
- radykalne leczenie infekcji zarodźcem ruchliwym (Plasmodium vivax) oraz zarodźcem owalnym (Plasmodium ovale)
- profilaktyka u osób narażonych w wysokim stopniu za zakażenie zarodźcem ruchliwym oraz zarodźcem owalnym
- zmniejszenie ryzyka przenoszenia zarodźca sierpowatego (Plasmodium falciparum) z osób zarażonych na widliszki w programach eradykacji malarii na obszarach zagrożonych występowaniem zarodźca sierpowatego opornego na artezunat
- alternatywny lek w profilaktyce pierwotnej przeciwko wszystkim gatunkom zarodźca
Prymachina jest stosowana wyłącznie w połączeniu artezunatem lub też z chlorochiną z wyjątkiem profilaktyki pierwotnej[6].
Przed podaniem prymachiny konieczne jest oznaczenie stężenia dehydrogenazy glukozo-6-fosforanowej[7].
Zastosowania pozarejestracyjne
- profiktyka i leczenie pneumocystozy w połączeniu z klindamycyną[5]
Prymachina znajduje się na wzorcowej liście podstawowych leków Światowej Organizacji Zdrowia (WHO Model Lists of Essential Medicines) (2019)[8].
Prymachina nie jest dopuszczona do obrotu w Polsce (2020)[9].
Działania niepożądane
Prymachina może powodować następujące działania niepożądane[10]: bóle brzucha, leukopenia, methemoglobinemia u pacjentów z niedoborem reduktazy dinukleotydu nikotynoamidoadeninowego ((NADH), niedokrwistość hemolityczna przy niedoborze dehydrogenazy glukozo-6-fosforanowej, nudności, wymioty.
Przypisy
- ↑ Primaquine, [w:] PubChem [online], United States National Library of Medicine, CID: 4908 [dostęp 2020-11-07] (ang.).
- 1 2 3 Primaquine, [w:] DrugBank [online], University of Alberta, DB01087 [dostęp 2020-11-07] (ang.).
- ↑ Safety Data Sheet. Primaquine phosphate, Santa Cruz Biotechnology, 17 sierpnia 2018, SC-205817 [dostęp 2020-11-07] (ang.).
- 1 2 Jan Podlewski, Alicja Chwalibogowska-Podlewska: Encyklopedia Leki Współczesnej Terapii. Wyd. XXII. Warszawa: Medical Tribune Polska, 2019, s. 979-980. ISBN 978-83-951310-6-6.
- 1 2 3 4 5 Nuno Vale, Rui Moreira, Paula Gomes. Primaquine revisited six decades after its discovery. „Eur J Med Chem”. 44 (3), s. 937–53, March 2009. DOI: 10.1016/j.ejmech.2008.08.011. PMID: 18930565. (ang.).
- 1 2 Annex 5 Pharmacology of antimalarial drugs. W: Światowa Organizacja Zdrowia: Guidelines for the Treatment of Malaria. Wyd. 3. Genewa: 2015. [dostęp 2020-11-07].
- ↑ Karolina-Anthoula Akinosoglou. Zasady postępowania w przypadku malarii u osób dorosłych. „Medycyna po Dyplomie”. 21 (6 (195)), 2012.
- ↑ WHO Model List of Essential Medicines 21th List. Światowa Organizacja Zdrowia, 2019. [dostęp 2020-11-07]. (ang.).
- ↑ Obwieszczenie Prezesa Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych z dnia 8 lipca 2020 r. w sprawie ogłoszenia Urzędowego Wykazu Produktów Leczniczych Dopuszczonych do Obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia, 2020-07-20. [dostęp 2020-11-07].
- ↑ Primaquine phosphate. Agencja Żywności i Leków. [dostęp 2020-11-07].
Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.