Sadowne (gmina)

Sadowne
	gmina wiejska
	; Budynek Urzędu Gminy Sadowne
	Herb
Państwo	Polska
Województwo	mazowieckie
Powiat	węgrowski
TERC	1433072
Wójt	Waldemar Cyran
Powierzchnia	144,72 km²
Populacja (30.06.2016); • liczba ludności	; 5 516
• gęstość	38,1 os./km²
Nr kierunkowy	25
Kod pocztowy	07-140
Tablice rejestracyjne	WWE
	Adres urzędu:ul. Kościuszki 3; 07-140 Sadowne
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba sołectw	23
Liczba miejscowości	29
	Położenie na mapie powiatu;
	52°39′00″N 21°51′00″E/52,650000 21,850000
	Strona internetowa
	Biuletyn Informacji Publicznej

Sadowne – gmina wiejska w województwie mazowieckim, w powiecie węgrowskim. W latach 1975–1998 gmina położona była w województwie siedleckim.

Siedziba gminy to Sadowne.

Herb gminy

Herbem Gminy Sadowne jest zielono-żółto-niebieska tarcza z kłosem żyta, liściem dębu i krzyżem.

Symbolika:

Kłos żyta – symbolizuje pracę rolników i patriotyczne tradycje ruchu ludowego
Liść dębu – jest symbolem licznych pomników przyrody
Krzyż – symbol aktu erygowania parafii w 1524 roku

Struktura powierzchni

Według danych z roku 2002^[3] gmina Sadowne ma obszar 144,72 km², w tym:

użytki rolne: 65%
użytki leśne: 26%

Gmina stanowi 11,87% powierzchni powiatu. Północną granicę stanowi rzeka Bug.

Gleby

Skałą macierzystą gleb gminy Sadowne są utwory lodowcowe i wodno-lodowcowe w postaci glin i piasków. Sadowne jest gminą o małym udziale gleb dobrych.

Użytki rolne:

gleby klasy IVa i b – 18,4%
gleby klas V i VI – 81,6%.

Demografia

Według danych z 31 grudnia 2011 gminę zamieszkiwało 6128 osób^[4]:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
Jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
Populacja	6128	100	3156	51,5	2972	48,5
Gęstość zaludnienia [mieszk./km²]	42		21,8		20,2

Liczba ludności w wybranych latach:

Źródło: Lata 1527–2002^[5] 2013^[6]

Piramida wieku mieszkańców gminy Sadowne w 2014 roku^[7].

Edukacja i Kultura

Na terenie gminy działa Przedszkole w Sadownem, Szkoła Podstawowa w Sadownem, Zespół Szkolno-Przedszkolny w Grabinach, Gimnazjum w Sadownem, Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych w Sadownem, Gminna Biblioteka Publiczna oraz Gminny Ośrodek Kultury^[8].

Ponadto na terenie gminy w Sadownem znajduje się Muzeum Ziemi Sadowieńskiej.

Walory przyrodnicze

Gmina Sadowne wchodzi w całości w granice Nadbużańskiego Parku Krajobrazowego. W 2002 na terenie gminy Sadowne utworzono Rezerwat przyrody Mokry Jegiel. W Nadleśnictwie Łochów w gminie Sadowne wokół torfowiska „Kules” przebiega Ścieżka przyrodnicza^[9]. Teren gminy jest atrakcyjnym miejscem dla rozwoju agroturystyki.

Zabytki

Kościół św. Jana Chrzciciela w Sadownem – wpisany do rejestru zabytków pod nr 949 z 10 kwietnia 1972^[10]
drewniana plebania z 1828 – wpisana do rejestru zabytków pod nr 340 z 30 grudnia 1983^[10]
kapliczka św. Rocha w Rażnach
kapliczka św. Jana Nepomucena w Zalesiu
kapliczka Matki Bożej w Sadownem
austriacka komora celna w Morzyczynie Włościańskim 1806-1809 – wpisana do rejestru zabytków pod nr 341 z 1981^[10]

Wójtowie gminy^[11]

1825-1855 – Antoni Szczurowski
1855-1890 – Józef Wycech
1890-.... – Laska
....-.... – Brodzikowski
....-.... – Krystian Czenże
1902-1905 – Adam Zyśk
1906-.... – Stanisław Bronisz
....-1918 – Antoni Brudko
1919-1923 – Adam Zyśk
1923-1927 – Jan Małkiński
1927-1933 – Jan Kić
1933-1939 – Józef Gajewski
1939-1940 – Jan Widyński
1940-1941 – Jan Wycech
1941-1942 – Sigismond Wildemann (volksdeutsch)
1942-1944 – Jan Wycech
1944-.... – Antoni Cymerman
1944-.... – Józef Gajewski
1944-1946 – Tadeusz Bronisz
1946-1948 – Ludwik Karczmarczyk
1948-1949 – Antoni Chojnowski
1949-1949 – Wincenty Wójcik
1949-1950 – Franciszek Bruśk
1950-1952 – Florian Kandulski
1952-1954 – Bronisław Tracz
1955-1958 – Wacław Puścion
1958-1969 – Kazimierz Borowy
1969-1973 – Kazimierz Książek
1973-1979 – Stanisław Klimek
1979-1988 – Wiesław Gąska
1988-1991 – Mariusz Postek
1991-1998 – Henryk Zyśk
1998-2002 – Tadeusz Danaj
2002-2014 - Zdzisław Tracz
2014- - Waldemar Cyran

Miejscowości podstawowe

Wykaz miejscowości podstawowych w podległości administracyjnej gminy
Kolonie 1059917 Podkole kolonia Osady 1059930 Sadowne osada 0679055 Czaplowizna-Gajówka osada leśna 1059892 Orzełek osada leśna 0686055 Sadowne osada leśna 0686180 Zieleniec osada leśna	Wsie 0685765 Bojewo wieś 0685788 Grabiny wieś 0685794 Kolonia Złotki wieś 0685825 Kołodziąż wieś 0685848 Kołodziąż-Rybie wieś 0685860 Krupińskie wieś 0685920 Majdan Kiełczewski wieś	0685877 Morzyczyn Włościański wieś 0685908 Morzyczyn-Włóki wieś 0685937 Ocięte wieś 0685950 Orzełek wieś 0685972 Płatkownica wieś 0685989 Rażny wieś 0686003 Sadoleś wieś 0686010 Sadowne wieś	0686078 Sojkówek wieś 0686061 Sokółka wieś 0686090 Szynkarzyzna wieś 0686121 Wilczogęby wieś 0686138 Zalesie wieś 0686150 Zarzetka wieś 0686173 Zieleniec wieś 0686196 Złotki wieś

Sołectwa

Bojewo, Grabiny, Kocielnik, Kolonia Złotki, Kołodziąż, Kołodziąż-Rybie, Krupińskie, Morzyczyn Włościański, Morzyczyn-Włóki, Ocięte, Orzełek, Płatkownica, Rażny, Sadoleś, Sadowne, Sojkówek, Sokółka, Szynkarzyzna, Wilczogęby, Zalesie, Zarzetka, Zieleniec, Złotki,^[12]

Wieś bez statusu sołectwa: Majdan Kiełczewski.

Sąsiednie gminy

Brańszczyk, Brok, Kosów Lacki, Łochów, Małkinia Górna, Stoczek

Zobacz też

Ochotnicza Straż Pożarna w Sadownem

Przypisy

↑ Statystyczne Vademecum Samorządowe
1 2 Urząd Statystyczny w Warszawie
↑ Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
↑ Statystyczne Vademecum Samorządowca GUS – Gmina Wiejska Sadowne. [dostęp 2013-08-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-20)].
↑ Andrzej Firewicz: Sadowne i okolice wczoraj i dziś. Warszawa: AGMEN Wydawnictwo Edukacyjne, 2003, s. 39–40. ISBN 83-917304-1-7.
↑ Baza danych lokalnych. [dostęp 2015-01-02].
↑ Gmina Sadowne w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-15] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
↑ Informacje na stronie gminy. [dostęp 2013-08-13].
↑ Śladami Nadburzańskich Tajemnic - opis torfowiska „Kules”. [dostęp 2013-08-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-10-15)].
1 2 3 Zestawienie zabytków w województwie mazowieckim. [dostęp 2013-09-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-10-04)].
↑ Do roku 2002: Andrzej Firewicz: Sadowne i okolice wczoraj i dziś. Warszawa: AGMEN Wydawnictwo Edukacyjne, 2003, s. 39–40. ISBN 83-917304-1-7.
↑ BIP gminy, sołectwa

Linki zewnętrzne

Gmina Sadowne w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-05-02] , liczba ludności na podstawie danych GUS.

[1] Statystyczne Vademecum Samorządowe

[us-2] 1 2 Urząd Statystyczny w Warszawie

[autonazwa1-3] Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).

[4] Statystyczne Vademecum Samorządowca GUS – Gmina Wiejska Sadowne. [dostęp 2013-08-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-20)].

[5] Andrzej Firewicz: Sadowne i okolice wczoraj i dziś. Warszawa: AGMEN Wydawnictwo Edukacyjne, 2003, s. 39–40. ISBN 83-917304-1-7.

[6] Baza danych lokalnych. [dostęp 2015-01-02].

[populacja2016-7] Gmina Sadowne w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-15] , liczba ludności na podstawie danych GUS.

[8] Informacje na stronie gminy. [dostęp 2013-08-13].

[9] Śladami Nadburzańskich Tajemnic - opis torfowiska „Kules”. [dostęp 2013-08-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-10-15)].

[zabytki-10] 1 2 3 Zestawienie zabytków w województwie mazowieckim. [dostęp 2013-09-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-10-04)].

[11] Do roku 2002: Andrzej Firewicz: Sadowne i okolice wczoraj i dziś. Warszawa: AGMEN Wydawnictwo Edukacyjne, 2003, s. 39–40. ISBN 83-917304-1-7.

[sol-12] BIP gminy, sołectwa

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

Wsie	Bojewo Grabiny Kołodziąż Kołodziąż-Rybie Kolonia Złotki Krupińskie Majdan Kiełczewski Morzyczyn Włościański Morzyczyn-Włóki Ocięte Orzełek Płatkownica Rażny Sadoleś Sadowne Sojkówek Sokółka Szynkarzyzna Wilczogęby Zalesie Zarzetka Zieleniec Złotki
Kolonia	Podkole
Osada	Sadowne
Osady leśne	Czaplowizna-Gajówka Orzełek Sadowne Zieleniec
Integralne części wsi	Cegielnia Czaplowizna Drak Gać Klin (Bojewo) Klin (Rażny) Kocielnik Kuźnica Lipieniec (Zarzetka) Mleczaki Obroki Pruska Kępa Suć Ukazy Zabielowa Zachoina Zakurze Zastruże Zofijówka

Miasta	Łochów Węgrów
Gminy miejskie	Węgrów
Gminy miejsko-wiejskie	Łochów
Gminy wiejskie	Grębków Korytnica Liw Miedzna Sadowne Stoczek Wierzbno

Przynależność wojewódzka	gubernia siedlecka (1867-1912) gubernia łomżyńska (1912-1915) woj. lubelskie (II RP) (1919-39) woj. warszawskie (II RP) (1939) woj. warszawskie (1945-75)
Miasta	Kamieńczyk (do 1870) Liw (do 1870) Łochów (od 1969) Miedzna (do 1870) Węgrów
Gminy wiejskie (1867-1954 i 1973-75)	Borze (do 1954) Czarnogłów (do 1939 →) Grębków Jaczew (do 1952) Kamieńczyk (1870-89 →) Korytnica Liw (od 1973) Łochów Łojki (do 1874) Miedzna Ossówno (do 1954) Płatkownica (do 18??) Prostyń (do 1954) Ruchna (do 1954) Sadowne Sinołęka (do 1954) Stara Wieś (do 1954) Stoczek Trawy (1952-54) Wierzbno (od 1973) Wyszków (do 1954)
Gromady (1954-72)	Bojmie (1954-55 →) Borzychy (1954-56) Budziska (1954-57) Czerwonka-Kolonia (1954-61) Grębków (1954-72) Groszki Nowe (1954-57 →) Gwizdały (1954-56 →) Huta Gruszczyno (1954-59) Jartypory (1954-59) Jerzyska (1954-59) Kamionna (1954-72) Karczewiec (1954-59) Kąty (1954-72) Kołodziąż (1954-68) Kopcie (1954-72) Korytnica (1954-72) Lipki Stare (1954-59) Liw (1954-72) Łochów (1954-72) Miedzna (1954-72) Międzyleś (1954-68) Morzyczyn Włościański (1954-59) Mrozowa Wola (1954-59) Ogrodniki (1954-61) Ossówno (1954-59) Ostrówek (1954-72) Paplin (1956-68) Pniewnik (1954-59) Poszewka (1954-59) Prostyń (1954-72) Roguszyn (1954-72) Ruchna (1954-72) Sadowne (1954-72) Starawieś (1954-72) Stoczek (1954-72) Trawy (1954-72) Turna (1954-59) Ugoszcz (1954-59) Wierzbno (1954-72) Wrotnów (1954-72) Wyszków (1954-72) Zarzetka (1954-61) Żelazów (1954-61)