Pędruś smukły
| Stenopterapion tenue | |||
| (Kirby, 1808) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Gromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Nadrodzina | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina |
Apioninae | ||
| Nadplemię |
Apionitae | ||
| Plemię |
Apionini/Oxystomatini | ||
| Podplemię | |||
| Rodzaj | |||
| Podrodzaj |
Stenopterapion (Stenopterapion) | ||
| Gatunek |
pędruś smukły | ||
| Synonimy | |||
| |||
Pędruś smukły[1] (Stenopterapion tenue) – gatunek chrząszcza z rodziny pędrusiowatych i podrodziny Apioninae. Zamieszkuje głównie zachodnią Palearktykę. Stadium larwalne żeruje na lucernach, natomiast dorosłe wykazywane są też z innych bobowatych.
Taksonomia
Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1808 roku przez Williama Kirby’ego pod nazwą Apion tenue[2]. W 1990 roku Miguel A. Alonso-Zarazaga wyznaczył go gatunkiem typowym rodzaju Stenopterapion[3].
Morfologia
Chrząszcz o ciele długości od 1,6 do 2 mm, wydłużonym, ubarwionym czarno, czasem z lekkim połyskiem stalowym, trochę spiżowym lub ołowianym, zwłaszcza na pokrywach. Głowa jest tak szeroka jak długa[4]. Na czole obecny jest tylko jeden pośrodkowy rowek nagi i niepunktowany, pozostałe rowki czoła są punktowane i owłosione[3]. Na ciemieniu punktowanie rozciąga się w tył poza tylne krawędzie oczu na dystans nie mniejszy niż średnica oka, w tyle będąc trochę bardziej rozproszonym i niewygraniczonym od stawowej powierzchni głowy. Ryjek jest krótszy niż głowa i przedplecze razem wzięte, u samicy trochę bardziej zakrzywiony i skąpiej punktowany niż płci przeciwnej. Przedplecze jest bardziej walcowate i słabiej po bokach rozszerzone niż u podobnego S. intermedium, silnie zmatowiałe wskutek bardzo drobnego mikrosiateczkowania, rzeźbione ponadto punktami drobniejszymi niż u S. intermedium[4], rzadszymi i płytszymi niż u innych przedstawicieli rodzaju[3], rozstawionymi głównie na odległości znacznie większe niż ich średnice. Pokrywy są stosunkowo lśniące[4], pozbawione szczecinek wyspecjalizowanych[3].
Ekologia i występowanie
Owad rozmieszczony od nizin po niższe położenia w górach. Zasiedla łąki, zarośla, przydroża, pola i rowy[5]. Larwy są monofagicznymi fitofagami lucern. Podawane są z lucerny nerkowatej, sierpowatej i siewnej. Żerując, drążą w rdzeniu łodygi chodniki osiągające od 12 do 15 cm długości[5][6]. W jednym chodniku zwykle rozwijają się trzy lub cztery larwy. Przepoczwarczenie następuje w komorze wydrążonej tuż pod skórką[6]. Postacie dorosłe odżywiają się liśćmi i kwiatami lucern, koniczyn, nostrzyków oraz wilżyn[4][5][6]. Aktywne osobniki dorosłe obserwuje się od kwietnia do września[1].
Gatunek palearktyczny. W Europie znany jest z Hiszpanii, Wielkiej Brytanii, Francji, Luksemburga, Holandii, Niemiec, Austrii, Włoch, Danii, Szwecji, Norwegii, Estonii, Łotwy, Litwy, Polski, Czech, Słowacji, Węgier, Ukrainy, Rumunii, Bułgarii, Chorwacji, Serbii oraz europejskich części Rosji i Turcji. W Afryce Północnej podawany jest z Maroka, Algierii i Tunezji. W Azji wykazany został z syberyjskiej części Rosji, Gruzji, Armenii, Cypru, anatolijskiej części Turcji i Izraela[2].
Znaczenie gospodarcze
W przypadku masowych pojawów bywa notowany jako istotny szkodnik upraw lucerny siewnej[5][4].
Przypisy
- 1 2 Stenopterapion tenue – Pędruś smukły. [w:] Insektarium.net [on-line]. [dostęp 2025-05-04].
- 1 2 Ivan Löbl, Aleš Smetana (red.), Catalogue of Palaearctic Coleoptera. Volume 7. Curculionoidea I, Stenstrup, Denmark: Apollo Books, 2011, s. 150-152, ISBN 978-87-88757-93-4.
- 1 2 3 4 Miguel Ángel Alonso-Zarazaga. Revision of the supraspecific taxa in the Palaearctic Apionidae Schoenherr, 1823 (Coleoptera, Curculionoidea). 2. Subfamily Apioninae Schoenherr, 1823: introduction, keys and descriptions. „Graellsia”. 46, s. 19-156, 1990.
- 1 2 3 4 5 Stanisław Smreczyński: Klucze do oznaczania owadów Polski Część XIX Chrząszcze – Coleoptera z. 98a Ryjkowce – Curculionidae. Wstęp i podrodzina Apioninae. Warszawa: Polskie Towarzystwo Entomologiczne, PWN, 1965.
- 1 2 3 4 B. Burakowski, M. Mroczkowski, J. Stefańska. Chrząszcze – Coleoptera. Ryjkowcowate prócz ryjkowców – Curculionioidea prócz Curculionidae.. „Katalog Fauny Polski”. 23 (18), 1992.
- 1 2 3 W.N. Ellis: Stenopterapion tenue (Kirby, 1808). [w:] Plant Parasites of Europe [on-line]. [dostęp 2025-01-11].