Pędruś smukły

Pędruś smukły
Stenopterapion tenue
(Kirby, 1808)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

stawonogi

Gromada

owady

Rząd

chrząszcze

Podrząd

chrząszcze wielożerne

Nadrodzina

ryjkowce

Rodzina

pędrusiowate

Podrodzina

Apioninae

Nadplemię

Apionitae

Plemię

Apionini/Oxystomatini

Podplemię

Synapiina

Rodzaj

Stenopterapion

Podrodzaj

Stenopterapion (Stenopterapion)

Gatunek

pędruś smukły

Synonimy
  • Apion tenue Kirby, 1808
  • Apion (Eutrichapion) tenue Kirby, 1808
  • Apion (Stenopterapion) tenue Kirby, 1808

Pędruś smukły[1] (Stenopterapion tenue) – gatunek chrząszcza z rodziny pędrusiowatych i podrodziny Apioninae. Zamieszkuje głównie zachodnią Palearktykę. Stadium larwalne żeruje na lucernach, natomiast dorosłe wykazywane są też z innych bobowatych.

Taksonomia

Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1808 roku przez Williama Kirby’ego pod nazwą Apion tenue[2]. W 1990 roku Miguel A. Alonso-Zarazaga wyznaczył go gatunkiem typowym rodzaju Stenopterapion[3].

Morfologia

Chrząszcz o ciele długości od 1,6 do 2 mm, wydłużonym, ubarwionym czarno, czasem z lekkim połyskiem stalowym, trochę spiżowym lub ołowianym, zwłaszcza na pokrywach. Głowa jest tak szeroka jak długa[4]. Na czole obecny jest tylko jeden pośrodkowy rowek nagi i niepunktowany, pozostałe rowki czoła są punktowane i owłosione[3]. Na ciemieniu punktowanie rozciąga się w tył poza tylne krawędzie oczu na dystans nie mniejszy niż średnica oka, w tyle będąc trochę bardziej rozproszonym i niewygraniczonym od stawowej powierzchni głowy. Ryjek jest krótszy niż głowa i przedplecze razem wzięte, u samicy trochę bardziej zakrzywiony i skąpiej punktowany niż płci przeciwnej. Przedplecze jest bardziej walcowate i słabiej po bokach rozszerzone niż u podobnego S. intermedium, silnie zmatowiałe wskutek bardzo drobnego mikrosiateczkowania, rzeźbione ponadto punktami drobniejszymi niż u S. intermedium[4], rzadszymi i płytszymi niż u innych przedstawicieli rodzaju[3], rozstawionymi głównie na odległości znacznie większe niż ich średnice. Pokrywy są stosunkowo lśniące[4], pozbawione szczecinek wyspecjalizowanych[3].

Ekologia i występowanie

Owad rozmieszczony od nizin po niższe położenia w górach. Zasiedla łąki, zarośla, przydroża, pola i rowy[5]. Larwymonofagicznymi fitofagami lucern. Podawane są z lucerny nerkowatej, sierpowatej i siewnej. Żerując, drążą w rdzeniu łodygi chodniki osiągające od 12 do 15 cm długości[5][6]. W jednym chodniku zwykle rozwijają się trzy lub cztery larwy. Przepoczwarczenie następuje w komorze wydrążonej tuż pod skórką[6]. Postacie dorosłe odżywiają się liśćmi i kwiatami lucern, koniczyn, nostrzyków oraz wilżyn[4][5][6]. Aktywne osobniki dorosłe obserwuje się od kwietnia do września[1].

Gatunek palearktyczny. W Europie znany jest z Hiszpanii, Wielkiej Brytanii, Francji, Luksemburga, Holandii, Niemiec, Austrii, Włoch, Danii, Szwecji, Norwegii, Estonii, Łotwy, Litwy, Polski, Czech, Słowacji, Węgier, Ukrainy, Rumunii, Bułgarii, Chorwacji, Serbii oraz europejskich części Rosji i Turcji. W Afryce Północnej podawany jest z Maroka, Algierii i Tunezji. W Azji wykazany został z syberyjskiej części Rosji, Gruzji, Armenii, Cypru, anatolijskiej części Turcji i Izraela[2].

Znaczenie gospodarcze

W przypadku masowych pojawów bywa notowany jako istotny szkodnik upraw lucerny siewnej[5][4].

Przypisy

  1. 1 2 Stenopterapion tenue – Pędruś smukły. [w:] Insektarium.net [on-line]. [dostęp 2025-05-04].
  2. 1 2 Ivan Löbl, Aleš Smetana (red.), Catalogue of Palaearctic Coleoptera. Volume 7. Curculionoidea I, Stenstrup, Denmark: Apollo Books, 2011, s. 150-152, ISBN 978-87-88757-93-4.
  3. 1 2 3 4 Miguel Ángel Alonso-Zarazaga. Revision of the supraspecific taxa in the Palaearctic Apionidae Schoenherr, 1823 (Coleoptera, Curculionoidea). 2. Subfamily Apioninae Schoenherr, 1823: introduction, keys and descriptions. „Graellsia”. 46, s. 19-156, 1990.
  4. 1 2 3 4 5 Stanisław Smreczyński: Klucze do oznaczania owadów Polski Część XIX Chrząszcze – Coleoptera z. 98a Ryjkowce – Curculionidae. Wstęp i podrodzina Apioninae. Warszawa: Polskie Towarzystwo Entomologiczne, PWN, 1965.
  5. 1 2 3 4 B. Burakowski, M. Mroczkowski, J. Stefańska. Chrząszcze – Coleoptera. Ryjkowcowate prócz ryjkowców – Curculionioidea prócz Curculionidae.. „Katalog Fauny Polski”. 23 (18), 1992.
  6. 1 2 3 W.N. Ellis: Stenopterapion tenue (Kirby, 1808). [w:] Plant Parasites of Europe [on-line]. [dostęp 2025-01-11].