Stenopterapion

Stenopterapion
Bokor, 1923
Stenopterapion meliloti
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Gromada	owady
Rząd	chrząszcze
Podrząd	chrząszcze wielożerne
Nadrodzina	ryjkowce
Rodzina	pędrusiowate
Podrodzina	Apioninae
Nadplemię	Apionitae
Plemię	Apionini/Oxystomatini
Podplemię	Synapiina
Rodzaj	Stenopterapion
Typ nomenklatoryczny
Apion tenue Kirby, 1808
Synonimy
Apion (Stenopterapion) Bokor, 1923 Leptapion Wagner, 1932 (nomen nudum) Macrorhynchapion Wagner, l932 (nomen nudum)

Stenopterapion – rodzaj chrząszczy z rodziny pędrusiowatych i podrodziny Apioninae. Obejmuje 11 opisanych gatunków. Zamieszkują Palearktykę. Żerują na bobowatych.

Chrząszcze o ciele długości od 1,6 do 3,6 mm. Ubarwienie mają czarne, czasem z metalicznym lub ołowianym połyskiem na pokrywach. Oskórek porastają nigdzie niezagęszczone włoski (włosowate łuski), na międzyrzędach pokryw formujące po jednym lub dwóch szeregach^[1].

Głowę cechuje płaskie do lekko sklepionego czoło z pięcioma lub sześcioma rowkami, z których boczne są punktowane i owłosione, a jeden lub dwa środkowe łyse i niepunktowane. Krótkie i słabo widoczne kile podoczne nie dochodzą nawet do przednich krawędzi okrągłych, wypukłych oczu. Owalne buławki wieńczące czułki są od 2 do 2,5 raza dłuższe niż szersze. Ryjek jest po szczyt punktowany, u nasady owłosiony, pośrodku lekko rozszerzony, silniej u samca niż u samicy. Na jego spodzie występują zanikające ku tyłowi rowki. U samca długość ryjka wynosi od 1,2 do 1,44 długości przedplecza, a u samicy od 1,3 do 1,77 długości przedplecza^[1].

Tak szerokie jak długie lub nieznacznie szersze niż dłuższe, prawie kwadratowe przedplecze ma słabo zaokrąglone boki, prostą lub lekko ku tarczce wyciągniętą krawędź tylną i bruzdowaty dołek przedtarczkowy. Punktowanie powierzchni przedplecza, z wyjątkiem S. tenue, jest gęste i głębokie. Dłuższa niż szersza tarczka może być prostokątna i opatrzona podłużną bruzdą lub trójkątnawa i pozbawiona bruzdy. Podługowate, od 1,4 do 1,8 raza dłuższe niż razem szerokie pokrywy są najszersze za środkiem i stamtąd ku przeciętnie wykształconym barkom zwężone. Międzyrzędy są dwukrotnie szersze od rzędów, z których to pierwszy, szósty i siódmy są z przodu skrócone. Wyspecjalizowane szczecinki pokryw obecne są tylko w podrodzaju Cobosiotherium. Biodra środkowej pary nie stykają się ze sobą u podrodzaju nominatywnego, stykają zaś u Cobosiotherium. Odnóża mają pazurki z ząbkiem nasadowym. U samca golenie są nieuzbrojone^[1].

Odwłok ma pierwszy z widocznych sternitów od 1,5 do 1,8 raza dłuższy niż drugi, oba niezbyt wypukłe, oddzielone zatartym pośrodku szwem. Piąty widoczny sternit jest na tylnej krawędzi zaokrąglony u samicy i ścięty u samca. Wierzchołkowa listewka samczego pygidium ma pośrodku wcięcie z zakrzywionym wyrostkiem. Genitalia samca mają tegmen o płatach parameroidalnych rozdzielonych wcięciem nieprzekraczającym szczytowych krawędzi poprzecznych okienek, każdy zaopatrzony w od dwóch do sześciu szczecinek makroskopowych w nasadowej części zesklerotyzowanej. Zaokrąglone lub ścięte, pośrodku wystające prostegium łączy się stawowo z wolnym pierścieniem. Spłaszczony, w widoku bocznym umiarkowanie zakrzywiony płat środkowy edeagusa (prącie) ma wierzchołek prosty lub podgięty w widoku bocznym oraz zaokrąglony lub ścięty w grzbietowym. W endofallusie występują gęste ząbki wierzchołkowe oraz pokryta mikroskopowymi kolcami (spikulami) fałda wzmacniająca^[1].

Owady te są fitofagami żerującymi na bobowatych. Podawane są z kolcolistów, koniczyn, lucern, nostrzyków, sparcet, szyplinów i wilżyn. Larwy są endofagiczne i odżywiają się drążąc korytarze w szyjach korzeniowych, łodygach, ogonkach liściowych lub nerwach liści, w części przypadków powodując formowanie się galasów^[1].

Rodzaj palearktyczny. Siedem lub osiem gatunków stwierdzono w Europie, trzy w Afryce Północnej i sześć lub siedem w Azji^[2]. Z Polski wykazano trzy gatunki^[3] (zobacz: pędrusiowate Polski).

Takson ten wprowadzony został w 1923 roku przez Eleméra Bokora jako podrodzaj w obrębie rodzaju Apion^[4]. W 1990 roku Miguel A. Alonso-Zarazaga wyniósł go do rangi odrębnego rodzaju i wyznaczył Apion tenue jego gatunkiem typowym. Autor ów wprowadził również podział omawianego taksonu na dwa podrodzaje^[1].

Do rodzaju zalicza się 11 opisanych gatunków^[5]:

• Stenopterapion (Cobosiotherium) Alonso-Zarazaga, 1990
  • Stenopterapion cantabricum (Desbrochers des Loges, 1869)
  • Stenopterapion dubium (Desbrochers des Loges, 1896)
  • Stenopterapion scutellare (W. Kirby, 1811)
  • Stenopterapion subsquamosum (Desbrochers des Loges, 1891)
• Stenopterapion (Stenopterapion) Bokor, 1923
  • Stenopterapion argamani Friedman et Freidberg, 2007
  • Stenopterapion intermedium (Eppelsheim, 1875)
  • Stenopterapion margelanicum (Wagner, 1912)
  • Stenopterapion meliloti (W. Kirby, 1808)
  • Stenopterapion subviolaceum (Desbrochers des Loges, 1908)
  • Stenopterapion tenue (W. Kirby, 1808) – pędruś smukły
  • Stenopterapion volkovitshi (Korotyaev, 1988)