Tramwaje w Polsce

Istniejące sieci tramwajowe w Polsce
– normalnotorowe
– wąskotorowe
– tramwaj konny 900 mm

Tramwaje w Polsce – systemy komunikacji tramwajowej działające w Polsce.

Od 19 grudnia 2015 roku w Polsce istnieje szesnaście systemów tramwajowych – dziesięć z nich to systemy normalnotorowe (1435 mm), a pięć wąskotorowe (1000 mm)[1][2] i jedna sezonowa linia tramwaju konnego.

Charakterystyka

Najmłodsza miejska sieć tramwajowa powstała w 2015 roku w Olsztynie, zaś najstarsza działa w Warszawie. Górnośląsko-Zagłębiowska sieć tramwajowa, pod względem długości toru pojedynczego, jest największa. Najmniejsza jest w Grudziądzu. W latach 1945–1989 systemy w większych miastach były rozbudowywane i modernizowane: Warszawie, Poznaniu, Gdańsku, Wrocławiu, Krakowie, Bydgoszczy, Toruniu, a w średnich i małych ośrodkach miejskich likwidowane: Słupsku, Inowrocławiu, Olsztynie, Wałbrzychu, Legnicy, Jeleniej Górze, Bielsku-Białej. Niektóre sieci zostały zlikwidowane przez podział miasta pomiędzy dwa państwa: Cieszyn, Słubice, Zgorzelec[3].

Tramwaj konny w Mrozach ma najmniejszy rozstaw szyn (900 mm); jest atrakcją turystyczną[4].

Rozbudowa sieci tramwajowej po 1989

Po wejściu Polski do Unii Europejskiej polskie samorządy mogą liczyć na wsparcie unijne w realizacji projektów tramwajowych. Wiele polskich miast z tego faktu skorzystało i modernizuje sieć (np. Grudziądz[5]) bądź buduje nowe odcinki torowisk, między innymi: Warszawa[6], Kraków, Poznań, Łódź[7], Bydgoszcz[8], Toruń[9], Szczecin[10] i Wrocław[11]. Istnieją (lub istniały) plany przywrócenia linii tramwajowych w niektórych miastach (np. Słubice[12]) lub budowy zupełnie nowych systemów, np. w Płocku[13], Radomiu[14], Rzeszowie[15] czy Zamościu[16]; jedynym zrealizowanym projektem odtworzenia systemu od nowa jest tramwaj w Olsztynie[3].

Systemy

Miasto lub obszar Operator[17] Rozstaw Długość toru
pojedynczego (km)[17]		 Data Artykuł
Otwarcia[18] Elektryfikacji[18] Likwidacji
Białystok Towarzystwo Białostockich Tramwajów Konnych 1000 mm 6,2 (ok.) 1895 brak 1915 Tramwaje w Białymstoku
Bielsko-Biała Bielska Kolej Elektryczna 1000 mm 8,3 1895 1971 Tramwaje w Bielsku-Białej
Bydgoszcz MZK Bydgoszcz 1000 mm 91,86 1888 1896 funkcjonuje Tramwaje w Bydgoszczy
Bytom b.d. 1435 mm b.d. 1913 1945[a] Tramwaje w Bytomiu
Cieszyn b.d. 1000 mm 1,8 1911 1921 Tramwaje w Cieszynie
Częstochowa MPK Częstochowa 1435 mm 30 1959 funkcjonuje Tramwaje w Częstochowie
Elbląg Tramwaje Elbląskie 1000 mm 33,83 1895 funkcjonuje Tramwaje w Elblągu
Gdańsk Gdańskie Autobusy i Tramwaje 1435 mm 114,4 1873 1896 funkcjonuje Tramwaje w Gdańsku
Gorzów Wielkopolski MZK Gorzów Wielkopolski 1435 mm 24,43 1899 funkcjonuje Tramwaje w Gorzowie Wielkopolskim
Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia[b] Tramwaje Śląskie 1435 mm 336,1[19] 1894 1899 funkcjonuje Tramwaje w Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii
Grudziądz MZK Grudziądz 1000 mm 18 1896 1899 funkcjonuje Tramwaje w Grudziądzu
Gubin b.d. 1000 mm 2,5 1904 1938 Tramwaje w Gubinie
Inowrocław b.d. 1000 mm 4,2 1912 1962 Tramwaje w Inowrocławiu
Jelenia Góra Kolej Elektryczna w Jeleniej Górze 1000 mm
(do 1899 – 1435 mm)		 19,2 1897 1900 1969 Tramwaje w Jeleniej Górze
Kostrzyn nad Odrą b.d. 1000 mm 6,3 1903 1925 1945 Tramwaje w Kostrzynie nad Odrą
Koszalin Kösliner Stadt- und Strandbahn 1435 mm 17,4[c] 1911 1938 Tramwaje w Koszalinie
Kraków MPK Kraków 1435 mm[d]
(do 1953 – 900 mm)		 194 1882 1900 funkcjonuje Tramwaje w Krakowie
Legnica b.d. 1000 mm b.d. 1882 1898 1968 Tramwaje w Legnicy
Mrozy Warszawskie Towarzystwo Higieniczne 900 mm 2,5 1908 brak 1967 Tramwaj konny w Mrozach
Gmina Mrozy 900 mm 1,75 2012 brak funkcjonuje
Aglomeracja łódzka[e] MPK Łódź 1000 mm 208 1898 funkcjonuje Tramwaje w Łodzi
Olsztyn MZK Olsztyn 1000 mm 6 1907 1965 Tramwaje w Olsztynie
MPK Olsztyn 1435 mm[f] 21 2015 funkcjonuje
Poznań MPK Poznań 1435 mm 157,7 1880 1898 funkcjonuje Tramwaje w Poznaniu
Słubice b.d. 1000 mm b.d. 1898 1945 Tramwaje w Słubicach
Słupsk MZGK Słupsk 1000 mm b.d. 1910 1959 Tramwaje w Słupsku
Sopot[g] b.d. 800 mm 2 1884 brak 1906 Tramwaje w Sopocie
Szczecin Tramwaje Szczecińskie 1435 mm 119 1879 1896 funkcjonuje Tramwaje w Szczecinie
Zarząd portu 1435 mm b.d. 1955 brak 1963/1964 Linia tramwajowa
ul. Bytomska – Elewator Ewa
Szczekociny b. d. 600 mm 21 1915 brak 1935 Tramwaje w Szczekocinach
Tarnów b.d. 1000 mm 2,6 1911 1942 Tramwaje w Tarnowie
Toruń MZK Toruń 1000 mm 53,642 1891 1898 funkcjonuje Tramwaje w Toruniu
Wałbrzych Wałbrzyska Kolej Powiatowa 1000 mm b.d. 1898 1966 Tramwaje w Wałbrzychu
Warszawa Tramwaje Warszawskie 1435 mm
(do 1948 – 1525 mm)		 305,4[20] 1866 1908 funkcjonuje Tramwaje w Warszawie
Wołomin b. d. 800 mm b. d. 1907 brak 1939 Tramwaje konne w Wołominie
Wrocław MPK Wrocław 1435 mm 190,14 1877 1893 funkcjonuje Tramwaje we Wrocławiu
Zgorzelec b.d. 1000 mm b.d. 1898 1945 Tramwaje w Zgorzelcu

Znaczenie kolorów użytych w tabeli:      system istniejący,      system nieistniejący,      system budowany,      system scalony z innym.

Ponadto sieć tramwajową posiadały Kołomyja, Lwów i Wilno w okresie przynależności do II Rzeczypospolitej; nadal funkcjonuje ona we Lwowie.

Osobne artykuły: Tramwaje w Kołomyi, Tramwaje we Lwowie, Tramwaje w Wilnie.

Uwagi

  1. ↑ W 1945 roku sieć została scalona z siecią w konurbacji górnośląskiej.
  2. ↑ W sieć wchodzą: Będzin, Bytom, Chorzów, Czeladź, Dąbrowa Górnicza, Gliwice, Katowice, Mysłowice, Siemianowice Śląskie, Sosnowiec, Świętochłowice, Ruda Śląska, Zabrze.
  3. ↑ Na części trasy tramwaje poruszały się po torze kolejowym.
  4. ↑ Do roku 1925 – ruch lewostronny.
  5. ↑ W skład sieci wchodzą: Konstantynów Łódzki, Pabianice, Zgierz oraz wsie, przez które przechodzą linie do ww. miejscowości. Dawniej także Aleksandrów Łódzki, Rzgów, Tuszyn, Ozorków, Kruszów, Lutomiersk.
  6. ↑ Jedyna sieć w Polsce przystosowana wyłącznie do taboru dwukierunkowego o szerokości 2500 mm.
  7. ↑ W latach 1946–1961 jedna z linii gdańskich tramwajów docierała do Sopotu.

Przypisy

  1. ↑ Grzegorz Jagodziński – Prześwit linii kolejowych i tramwajowych [online], grzegorj.cba.pl [dostęp 2015-12-20] [zarchiwizowane z adresu 2016-02-27].
  2. ↑ Standardową szerokością wagonów jest 2,4 m, jedynie w Olsztynie przyjęto 2,5 m; ponadto w Poznaniu na niektórych liniach kursują wagony Tatra RT6N1 o szerokości 2,44 m.
  3. 1 2 Marcin Stiasny i inni, Atlas sieci tramwajowych Polski 2017, Rybnik: Wydawnictwo Eurosprinter, 2017, s. 5, ISBN 978-83-63652-25-8 [dostęp 2025-04-10].
  4. ↑ Marcin Stiasny i inni, Atlas sieci tramwajowych Polski 2017, Rybnik: Wydawnictwo Eurosprinter, 2017, s. 104, ISBN 978-83-63652-25-8 [dostęp 2025-04-10].
  5. ↑ Trwa modernizacja sieci tramwajowej w Grudziądzu. transport-publiczny.pl. [dostęp 2014-04-14]. (pol.).
  6. ↑ Warszawa: budowa tramwaju na Bemowie idzie pełną parą. kurier-kolejowy.pl. [dostęp 2014-09-02]. (pol.).
  7. ↑ Widzew Wschód. Rusza budowa linii tramwajowej, ale.... rynek-kolejowy.pl. [dostęp 2014-07-15]. (pol.).
  8. ↑ Bydgoszcz: Tramwaj do Fordonu: widać już estakadę. pomorska.pl. [dostęp 2014-07-18]. (pol.).
  9. ↑ Tramwaj pędzi na toruńskie Bielany. Co nam daje nowa linia?. pomorska.pl. [dostęp 2014-06-24]. (pol.).
  10. ↑ Szczeciński Szybki Tramwaj. szybkitramwaj.szczecin.pl. [dostęp 2016-01-11]. (pol.).
  11. ↑ Historyczny moment na TAT na Nowy Dwór we Wrocławiu. Po wiadukcie po raz pierwszy przejechał tramwaj [online], Gazeta Wrocławska, 3 lipca 2023 [dostęp 2023-07-15] (pol.).
  12. ↑ Słubice: Tramwajem do Frankfurtu?. infotram.pl. [dostęp 2011-07-20]. (pol.).
  13. ↑ Płock: Nie będzie linii tramwajowej. infotram.pl. [dostęp 2010-12-09]. (pol.).
  14. ↑ Radom: W Kontrakcie Terytorialnym tramwaj, którego miasto… nie chce [online], www.transport-publiczny.pl [dostęp 2025-04-10].
  15. ↑ Rzeszów News, Rada Miasta za tramwajem w Rzeszowie. Uchwała niewiele warta [online], Rzeszów News, 27 września 2022 [dostęp 2025-04-10].
  16. ↑ Zamość myśli o budowie linii tramwajowej [online], www.transport-publiczny.pl [dostęp 2023-07-15] (pol.).
  17. 1 2 Jakub Madrjas. Sieci tramwajowe w Polsce. „Rynek Kolejowy”. 8-9/2015, s. 20–23. Warszawa: Zespół Doradców Gospodarczych „Tor”. ISSN 1644-1958. (pol.).
  18. 1 2 Marek Graff. Nowy tabor tramwajowy w Polsce. „Technika Transportu Szynowego”. 7-8/2015, s. 46–63. Łódź: Emi-Press. ISSN 1232-3829.
  19. ↑ Tramwaje Śląskie S.A. » Infrastruktura techniczna [online] [dostęp 2023-10-12] (pol.).
  20. ↑ Infrastruktura [online], Tramwaje Warszawskie [dostęp 2025-05-09].
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.