Trichopus

*Trichopus*
	; Trichopus zeylanicus
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	pochrzynowce
Rodzina	pochrzynowate / Trichopodaceae
Rodzaj	Trichopus
	Nazwa systematyczna
	Trichopus Gaertn.; Fruct. Sem. Pl. 1: 44 (1788)
	Typ nomenklatoryczny
	Trichopus zeylanicus Gaertn.
Synonimy
	Trichopodium Lindl.; Steireya Raf.; Podianthus Schnizl.; Avetra H.Perrier.;
	Trichopodium Lindl.; Steireya Raf.; Podianthus Schnizl.; Avetra H.Perrier.;

Trichopus Gaertn. – rodzaj wieloletnich, ziemnopączkowych roślin zielnych zaliczanych do rodziny pochrzynowatych (Dioscoreaceae) lub wyodrębniany we własną rodzinę Trichopodaceae. Obejmuje dwa gatunki: Trichopus sempervirens, endemiczny dla wschodniego Madagaskaru, i Trichopus zeylanicus, występujący w południowo-zachodnich Indiach, Sri Lance, Tajlandii i Malezji^[4].

Morfologia

Łodyga: Krótkie, nierozgałęzione lub rzadko rozgałęzione kłącze, gęsto pokryte zredukowanymi, łuskowatymi liśćmi. Pędy naziemne wzniesione lub podnoszące się, o długości 5–15 cm, wyrastające pachwinowo z łusek kłącza^[5].

Liście: Na pędach naziemnych powstaje pojedynczy, ogonkowy liść właściwy^[5].

Kwiaty: Kwiaty obupłciowe, zebrane w krótkie grono, wyrastające wierzchołkowo na pędzie, wsparte wieloma drobnymi, łuskowatymi podkwiatkami. Okwiat pojedynczy. Listki okwiatu jajowato-lancetowate, o długości 3–10 mm, krótko zrośnięte, matowo fioletowe lub zielonkawe^[5].

Owoce: Torebka o długości 1–1,5 cm, drobno owłosiona, zawierająca do 6 nasion^[5].

Systematyka

Według APW (aktualizowany system APG IV z 2016) rodzaj należy do rodziny pochrzynowatych (Dioscoreaceae), w rzędzie pochrzynowców (Dioscoreales) w obrębie kladu jednoliściennych (monocots)^[2].

W niektórych systemach rodzaj wyłączany był do osobnej, monotypowej rodziny Trichopodaceae^[5]^[6]. Na celowość jego wyodrębnienia w randze rodziny wskazują wyniki badań filogenetycznych opartych na danych molekularnych, z których wynika, że zachowanie go w Dioscoreaceae czyni z tej rodziny grad ewolucyjny. Pozycja systematyczna rodziny w przypadku jej wyodrębnienia^[6]:

pochrzynowce

łomkowate Nartheciaceae

trójżeńcowate Burmanniaceae

pochrzynowate Dioscoreaceae

Trichopodaceae

Afrothismiaceae

	krąpielowate Taccaceae

	Thismiaceae

Wykaz gatunków^[4]

Trichopus sempervirens (H.Perrier) Caddick & Wilkin
Trichopus zeylanicus Gaertn.

Zastosowanie

Gatunek Trichopus zeylanicus jest stosowany jako roślina lecznicza. Związki chemiczne zawarte w zielu tej rośliny poprawiają wytrzymałość, przeciwdziałają zmęczeniu, zwiększają popęd seksualny, a także zapobiegają uszkodzeniom wątroby^[7] i serca^[8].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
1 2 Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2017-08-01] (ang.).
↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2011-02-11]. (ang.).
1 2 3 Trichopus Gaertn., [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2024-12-20] .
1 2 3 4 5 H. Huber: Dioscoreaceae. W: Klaus Kubitzki (red.): The Families and Genera of Vascular Plants. T. 3: Flowering Plants. Monocotyledons. Lilianae (except Orchidaceae). Berlin Heidelberg: Springer-Verlag, 1998, s. 234. ISBN 3-540-64060-6. (ang.).
1 2 Lin i inni, Mitochondrial genomic data are effective at placing mycoheterotrophic lineages in plant phylogeny, „New Phytologist”, 236, 2022, s. 1908–1921, DOI: 10.1111/nph.18335 .
↑ A. Subramoniam, D.A. Evans, S. Rajasekharan i P. Pushpangadan. Hepatoprotective activity of Trichopus zeylanicus extract against paracetamol-induced hepatic damage in rats. „Indian Journal of Experimental Biology”. 36 (4), s. 385–9, 1998. (ang.).
↑ V. Sivanandham, S. Selvarani i A. Adhithan. Cardioprotective effect of Trichopus zeylanicus against myocardial ischemia induced by isoproterenol in rats. „A Journal of the Bangladesh Pharmacological Society”. 4, s. 88–91, 2009. DOI: 10.3329/bjp.v4i2.1824. (ang.).

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] 1 2 Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2017-08-01] (ang.).

[ing-3] Index Nominum Genericorum. [dostęp 2011-02-11]. (ang.).

[powo-4] 1 2 3 Trichopus Gaertn., [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2024-12-20] .

[kub-5] 1 2 3 4 5 H. Huber: Dioscoreaceae. W: Klaus Kubitzki (red.): The Families and Genera of Vascular Plants. T. 3: Flowering Plants. Monocotyledons. Lilianae (except Orchidaceae). Berlin Heidelberg: Springer-Verlag, 1998, s. 234. ISBN 3-540-64060-6. (ang.).

[lin-6] 1 2 Lin i inni, Mitochondrial genomic data are effective at placing mycoheterotrophic lineages in plant phylogeny, „New Phytologist”, 236, 2022, s. 1908–1921, DOI: 10.1111/nph.18335 .

[7] A. Subramoniam, D.A. Evans, S. Rajasekharan i P. Pushpangadan. Hepatoprotective activity of Trichopus zeylanicus extract against paracetamol-induced hepatic damage in rats. „Indian Journal of Experimental Biology”. 36 (4), s. 385–9, 1998. (ang.).

[8] V. Sivanandham, S. Selvarani i A. Adhithan. Cardioprotective effect of Trichopus zeylanicus against myocardial ischemia induced by isoproterenol in rats. „A Journal of the Bangladesh Pharmacological Society”. 4, s. 88–91, 2009. DOI: 10.3329/bjp.v4i2.1824. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]