Tułowice

Tułowice
miasto w gminie miejsko-wiejskiej
Ilustracja
Neostylowy pałac w Tułowicach
Herb
Herb
Państwo

 Polska

Województwo

 opolskie

Powiat

opolski

Gmina

Tułowice

Prawa miejskie

2018

Burmistrz

Andrzej Wesołowski

Powierzchnia

9,23[1] km²

Populacja (01.01.2024)
• liczba ludności
• gęstość


3622[1]
392,4 os./km²

Strefa numeracyjna

(+48) 77

Kod pocztowy

49-130

Tablice rejestracyjne

OPO

Położenie na mapie gminy Tułowice
Mapa konturowa gminy Tułowice, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Tułowice”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Tułowice”
Położenie na mapie województwa opolskiego
Mapa konturowa województwa opolskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Tułowice”
Położenie na mapie powiatu opolskiego
Mapa konturowa powiatu opolskiego, na dole po lewej znajduje się punkt z opisem „Tułowice”
Ziemia50°35′57″N 17°38′56″E/50,599167 17,648889
TERC (TERYT)

1609124[2]

SIMC

0504090

Urząd miejski
Szkolna 1
49-130 Tułowice
Strona internetowa
BIP

Tułowice (niem. Tillowitz) – miasto w Polsce położone w województwie opolskim, w powiecie opolskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Tułowice. Historycznie leży na Górnym Śląsku, na Równinie Niemodlińskiej, będącej częścią Niziny Śląskiej. Przepływa przez nie rzeka Ścinawa Niemodlińska.

W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa opolskiego.

Według danych GUS z 1 stycznia 2024 r. miasto było zamieszkane przez 3622 osoby[1].

Geografia

Położenie

Miasto jest położone w południowo-zachodniej Polsce, w centrum województwa opolskiego, około 28 km od granicy z Czechami. Miejscowość dzieli 6,5 kilometra od Niemodlina, a 28 km od Opola. Przez miasto przebiega droga wojewódzka nr 405 relacji Niemodlin – Korfantów – Prudnik, a wschodnią granicą gminy przebiega autostrada A4. Przez granice administracyjne miasta przepływa rzeka Ścinawa Niemodlińska (prawy dopływ Nysy Kłodzkiej).

Środowisko naturalne

W Tułowicach panuje klimat umiarkowany ciepły. Średnia temperatura roczna wynosi +8,4 °C. Duże zróżnicowanie dotyczy termicznych pór roku. Średnie roczne opady atmosferyczne w rejonie Olesna wynoszą 515 mm. Dominują wiatry zachodnie[3].

Podział miasta

Według Krajowego Rejestru Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju częścią Tułowic są[4]:

Historia

Miejscowość po raz pierwszy wzmiankowana była w 1447 r. (Thylowicz). Istniała tu wówczas parafia pw. św. Rocha. Zdaniem językoznawców nazwa Tułowice (Tillowitz) pochodzi od nazwy osobowej Tylo (niem. Thiele)[5]. Polską nazwę miejscowości w formie Tyłowice w książce „Krótki rys jeografii Szląska dla nauki początkowej” wydanej w Głogówku w 1847 wymienił śląski pisarz Józef Lompa[6]

Pałac w Tułowicach, II poł. XIX w.

Od końca XVIII w. wieś posiadała pieczęć gminną, na której wizerunku przedstawiono po prawej dom, po lewej drzewo lub kwiat[7].

Historia miejscowości łączy się z lokalnym przemysłem. W XIX wieku rozpoczęto wydobycie glinek ceramicznych i produkcję fajansu. Taką działalność rozpoczął w Tułowicach graf Ludwik Praschma, a od 1889 roku produkcją ceramiki zajął się Erhard Schlegelmilch. Wówczas powstała nowoczesna fabryka porcelany produkująca porcelanę stołową, dekorowaną motywami kwiatowymi i plastycznymi. Po II wojnie światowej produkcję wznowiono w 1947 roku, zarzucając jednak produkcję naczyń porcelanowych na rzecz naczyń z porcelitu. Po 1990 roku przedsiębiorstwo państwowe przekształcono w spółkę akcyjną, którą włączono do NFI Magna Polonia; w 2001 roku zarząd spółki ogłosił upadłość[8]. Fabrykę przejęła prywatna firma. Na obszarze byłego Porcelitu powołano podstrefę Starachowickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej. Spowodowało to napływ kapitału zagranicznego i zagospodarowanie upadłego „Porcelitu Tułowice”[9]. W 2023 otwarto Muzeum Ceramiki „Tułowice poKolei”, które mieści się w budynku dawnego dworca kolejowego, gdzie eksponowane są wyroby ceramiczne produkowane w Tułowicach począwszy od XIX wieku[10].

Podczas II wojny światowej, w sierpniu 1944, do Tułowic przeniesiony został z Częstochowy niemiecki obóz jeniecki Stalag 367, jednakże został rozwiązany niedługo po relokacji[11].

1 stycznia 2018 Tułowicom nadano status miasta[12][13].

Zabytki

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[14]:

  • zespół pałacowy, z XVIII-XX w.:
    • Pałac w Tułowicach, wzniesiony w 1879 przez hrabiego Fryderyka Frankenberg-Ludwigsdorf von Schellendorf. Neorenesansowy, z bogatym wystrojem architektonicznym. Obecnie w pałacu znajduje się internat Technikum Leśnego;
    • czworaki;
    • młyn wodny, murowano-szachulcowy, z 1763 r.;
    • stajnia;
    • park;
    • willa dzierżawcy fabryki porcelany, tzw. Stara Willa, ul. Parkowa 7, z 1890 r.;
  • dom, ul. Pocztowa 6, z poł. XIX w.;
  • budynek administracyjny d. Fabryki Porcelany „RS Tillowitz”, obecnie ul. Porcelanowa 2e, z 1904 r., w której od kwietnia 2024 roku działa Muzeum Porcelany Śląskiej[15];

poza rejestrem:

  • bażanciarnia;
  • staw.

Transport

Transport drogowy

Przez Tułowice przebiega droga wojewódzka:

Przystanek kolejowy

Transport kolejowy

W mieście znajduje się przystanek kolejowy Tułowice, leżący na linii kolejowej 287.

Oświata

Na terenie Tułowic działają: przedszkole, szkoła podstawowa, liceum ogólnokształcące i technikum.

  • Przedszkole Publiczne, ul. Przedszkolna 7
  • Publiczna Szkoła Podstawowa im. Jana Pawła II, ul. Porcelanowa 21–21A[16]
  • Liceum Ogólnokształcące, ul. Zamkowa 15[17]
  • Technikum Leśne, ul. Zamkowa 15[17]

Religia

Kościół św. Rocha

Wspólnoty wyznaniowe

Polityka

Miasto jest siedzibą gminy miejsko-wiejskiej. Organem wykonawczym jest burmistrz. W wyborach samorządowych w 2018 na urząd został wybrany Andrzej Wesołowski[18]. Siedzibą władz jest Urząd Miejski przy ul. Szkolnej 1.

Ludzie związani z Tułowicami‎‎

Zobacz też

Przypisy

  1. 1 2 3 Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2024 roku [online], Główny Urząd Statystyczny, 22 lipca 2024 [dostęp 2024-10-23] (pol.).
  2. ↑ Rejestr TERYT [online], Główny Urząd Statystyczny [dostęp 2022-10-18].
  3. ↑ Klimat: Tułowice: Klimatogram, wykres temperatury, tabela klimatu – Climate-Data.org [online], pl.climate-data.org [dostęp 2020-12-31].
  4. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 1 stycznia 2025
  5. ↑ Gmina Tułowice: Gminny Program Opieki nad Zabytkami 2008-2012, „Dziennik Urzędowy woj. opolskiego”, 54, 2008, s. 3457 [dostęp 2018-09-27] [zarchiwizowane z adresu 2018-09-27].
  6. ↑ Józef Lompa, „Krótki rys jeografii Śląska dla nauki początkowej”, Głogówek 1847, s. 28.
  7. ↑ Aleksandra Starczewska-Wojnar, Odciśnięta pamięć wspólnoty: prawne i komunikatywne funkcje pieczęci gmin wiejskich na przykładzie zachodnich powiatów rejencji opolskiej w latach 1816-1933, Archiwalne Źródła Tożsamości, Opole: Archiwum Państwowe w Opolu : Uniwersytet Opolski, 2020 (4), s. 221, ISBN 978-83-956475-6-7 [dostęp 2025-05-10] (pol.).
  8. ↑ Upadłość Fabryki Porcelitu w Tułowicach – spółki wiodącej NFI Magna Polonia. [dostęp 2015-09-27].
  9. ↑ Gospodarka w regionie. [dostęp 2015-09-27].
  10. ↑ Agnieszka Lubczańska, Uroczyste otwarcie Muzeum Ceramiki w Tułowicach już w czwartek [online], Uroczyste otwarcie Muzeum Ceramiki w Tułowicach już w czwartek, 7 lutego 2023 [dostęp 2023-02-11] (pol.).
  11. ↑ Geoffrey P. Megargee, Rüdiger Overmans, Wolfgang Vogt: The United States Holocaust Memorial Museum Encyclopedia of Camps and Ghettos 1933–1945. T. IV. Indiana University Press, United States Holocaust Memorial Museum, 2022, s. 372. ISBN 978-0-253-06089-1. (ang.).
  12. ↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24 lipca 2017 r. w sprawie ustalenia granic niektórych gmin i miast, nadania niektórym miejscowościom statusu miasta, zmiany nazwy gminy oraz siedzib władz niektórych gmin (Dz.U. z 2017 r. poz. 1427).
  13. ↑ Sławomir Draguła, Tułowice chcą być miastem [online], Nowa Trybuna Opolska, 21 listopada 2016 [dostęp 2023-02-11] (pol.).
  14. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo opolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 31 stycznia 2025, s. 102.
  15. ↑ Sławomir Draguła, Najpiękniejsza tułowicka porcelana sprzed 1945 roku. Cacka Frankenbergów i Schlegelmilchów z Tillowitz. To trzeba zobaczyć [online], 5 maja 2024 (pol.).
  16. ↑ PSP Tułowice [online], psptulowice.szkolnastrona.pl [dostęp 2020-12-31].
  17. 1 2 Technikum Leśne, Liceum Ogólnokształcące o nachyleniu wojskowym [online], www.tltulowice.pl [dostęp 2020-12-31].
  18. ↑ Burmistrz Tułowic – Urząd Miejski w Tułowicach [online], bip.tulowice.pl [dostęp 2020-12-31].

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.