Kietrz

Kietrz
miasto w gminie miejsko-wiejskiej
Ilustracja
Kolumna maryjna na dawnym Rynku
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Polska

Województwo

 opolskie

Powiat

głubczycki

Gmina

Kietrz

Prawa miejskie

przed 1321 (1321 r. – pierwsza zachowana wzmianka o Kietrzu jako mieście)

Burmistrz

Dorota Przysiężna - Bator

Powierzchnia

18,75[1] km²

Populacja (01.01.2024)
• liczba ludności
• gęstość


5447[1]
290,5 os./km²

Strefa numeracyjna

(+48) 77

Kod pocztowy

48-130 (UP Kietrz Śl.)

Tablice rejestracyjne

OGL

Położenie na mapie gminy Kietrz
Mapa konturowa gminy Kietrz, po prawej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Kietrz”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Kietrz”
Położenie na mapie województwa opolskiego
Mapa konturowa województwa opolskiego, na dole znajduje się punkt z opisem „Kietrz”
Położenie na mapie powiatu głubczyckiego
Mapa konturowa powiatu głubczyckiego, po prawej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Kietrz”
Ziemia50°04′45″N 18°00′32″E/50,079167 18,008889
TERC (TERYT)

1602044

SIMC

0965602

Urząd miejski
ul. 3 Maja 1
48-130 Kietrz
Strona internetowa
BIP
Dawna fabryka tkanin dekoracyjnych WELUR

Kietrz (niem. Katscher, cz. Ketř) – miasto w województwie opolskim, w powiecie głubczyckim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Kietrz, w południowej części Płaskowyżu Głubczyckiego, nad rzeką Troją (prawym dopływem Psiny w dorzeczu Odry).

Według danych GUS z 1 stycznia 2024 r. miasto miało 5447 mieszkańców[1].

Położenie

Według danych GUS z 1 stycznia 2024 r. powierzchnia miasta wynosi 18,75 km²[1].

W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do poprzedniego województwa opolskiego.

Pod względem historycznym Kietrz leży na Morawach, a ściślej na obszarze morawskiej enklawy otoczonej terytorium Górnego Śląska, stanowiącej dawniej własność biskupstwa ołomunieckiego[2].

Historia

Osada słowiańska z XI wieku. Lokacji miasta dokonał w 1321 roku biskup Konrad z Ołomuńca[3].

W latach 1557–1877 Kietrz był własnością śląskiego rodu von Gaschin. Kietrz z okolicami stanowił od średniowiecza majątek biskupstwa ołomunieckiego, co czyniło z niego tzw. morawską enklawę na Śląsku. W XVIII wieku Kietrz podlegał inspekcji podatkowej w Prudniku[4]. Po I wojnie śląskiej od 1742 znalazł się w granicach Królestwa Prus i stał się głównym ośrodkiem kościelnego dystryktu kietrzańskiego formalnie podległego archidiecezji ołomunieckiej do 1972.

Jednym z głównych zajęć mieszkańców Kietrza było tkactwo. W 1848 fabryka włókiennicza Samuela Fränkla z siedzibą w Prudniku (późniejsze Zakłady Przemysłu Bawełnianego „Frotex”) otworzyła w Kietrzu swoją filialną tkalnię. W latach 70. XIX wieku chałupnicy z Kietrza wchodzili w skład prudnickiej spółki komandytowej, założonej przez Fränkla[5]. W 1905 r. kierownictwo Królewskiej Szkoły Tkackiej w Kietrzu objął Richard Keilholz, który uruchomił tu m.in. tkalnię mechaniczną z maszyną żakardową oraz propagował produkcję dywanów typu „perskiego”. Po wybuchu I wojny światowej Keilholz zorganizował w Kietrzu system chałupniczych szwalni, szyjących bieliznę dla armii pruskiej[6]. Szkoła Tkacka działała w Kietrzu do 1935 r. Nie powiodła się próba stworzenia podlegającej pod fabrykę w Prudniku przędzalni lnianej przy fabryce dywanów w Kietrzu[5].

Podczas II wojny światowej, w 1941, w miejscowości Wehrmacht utworzył obozy jenieckie Stalag 338 i Stalag 348, w których więziono m.in. Polaków i Francuzów, które następnie przeniesiono odpowiednio do Krzywego Rogu i Rzeszowa[7]. Od 1942 roku funkcjonował w Kietrzu jeden z sieci niemieckich obozów koncentracyjnych przeznaczonych dla Polaków na Śląsku – Polenlager 92[8].

31 marca 1945 roku Armia Czerwona wkroczyła do Kietrza. Nazajutrz dwóch żołnierzy sowieckich wtargnęło do klasztoru franciszkanek misjonarek, a przy próbie zgwałcenia jednej z nich została zastrzelona s. Maria Gabrielis[9]. Zabytkowe centrum miasta zostało spalone przez wojska radzieckie. Po II wojnie ruiny rozebrano, a odzyskaną cegłę wywieziono z miasta. Powojenny rozwój miasta ściśle związany był Fabryką Dywanów „Welur” i kombinatem rolnym.

Po 1945 r. ludność niemiecką, która pozostała w Kietrzu wysiedlono do Niemiec. W maju 1946 administracyjnie zatwierdzono obecną nazwę[10].

W latach 1945–1991 stacjonowała tu strażnica Wojsk Ochrony Pogranicza. Z dniem 16 maja 1991 roku strażnica została przejęta przez Straż Graniczną i funkcjonowała do 30 czerwca 2006 r., kiedy to została rozformowania.

Demografia

Kietrz podlega pod Urząd Statystyczny w Opolu, oddział w Prudniku[11].

Piramida wieku

  • Piramida wieku mieszkańców Kietrza w 2014 roku[12].


Liczba ludności w poszczególnych latach

(Stan na 31 grudnia każdego roku[13])

Zabytki

Figura św. Floriana i ratusz
Pozostałości dawnej zabudowy staromiejskiej

Obecnie w centrum dominuje zabudowa współczesna. Zachowało się też kilka kamienic i barokowe figury na rynku.

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[14]:

  • Stare Miasto (wypisane z księgi rejestru)
  • kościół par. pw. św. Tomasza, barokowy z XVI-XVIII w. (wypisany z księgi rejestru)
  • kościół klasztorny franciszkanek pw. Trzech Króli, ul. Raciborska 81, wybudowany w latach 1928–29
  • kaplica cmentarna pw. Świętego Krzyża, wybudowana w 1783 r., połowie XIX w.
  • plebania, obecnie dom mieszkalny, ul. Kościelna 6, wybudowany w XVIII wieku
  • ruiny zamku-pałacu, z XVI w.-XIX wieku
  • zagroda, ul. Górska 2, wybudowany ok. 1800 r.
    • dom
    • ogrodzenie z bramą i furtą (nie istnieje)
  • dom, ul. Górska 6, wybudowany w 1728 r.
  • dom, ul. Górska 16, z pocz. XIX w. (nie istnieje)
  • dom zagroda, ul. Górska 32, wybudowany na początku XIX w.
  • dom zagroda, ul. Górska 40, wybudowany na początku XIX w.
    • dom
    • spichrz (nie istnieje)
    • ogrodzenie z bramą i dwie furty (nie istnieje)

inne zabytki:

Gospodarka

Kombinat Rolny Kietrz

W Kietrzu działa Kombinat Rolny „Kietrz” Sp. z o.o, jednoosobowa spółka Skarbu Państwa, będąca następcą Kombinatu Państwowych Gospodarstw Rolnych „Kietrz”. Kombinat o powierzchni 9002 ha, zatrudniający ponad 300 osób jest często potocznie określany mianem ostatniego polskiego PGR-u – jedynego, który działa mimo przejścia przez nakazaną ustawowo likwidację[15].

W Kietrzu planowana była w latach 2009-2011 budowa biogazowni o mocy 2 MW kosztem 40 mln zł, jednak w 2012 odstąpiono od tych planów wskutek sprzeciwu mieszkańców[16].

Wspólnoty wyznaniowe

Kaplica św. Krzyża

Sport

W Kietrzu istnieje drużyna piłkarska Włókniarz Kietrz, która grała w sezonach 1999/2000, 2000/2001 oraz 2001/2002 w 2. (obecnie 1.) lidze polskiej.

Transport

Ulica Wojska Polskiego

Przez miasto przebiegają dwie drogi wojewódzkie:

Do 21 grudnia 2007 roku w miejscowości funkcjonowało Przejście graniczne Kietrz - Třebom.

Miasto Kietrz jest udziałowcem Powiatowo-Gminnego Związku Transportu „Pogranicze”, który organizuje publiczne przewozy pasażerskie w powiatach prudnickim i głubczyckim[19].

Współpraca partnerska

Dom kultury

Miastami partnerskimi są:

Osoby związane z Kietrzem

Przypisy

  1. 1 2 3 4 Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2024 roku [online], Główny Urząd Statystyczny, 22 lipca 2024 [dostęp 2024-10-23] (pol.).
  2. ↑ Kazimierz Orzechowski: Historia ustroju Śląska, 1202–1740. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2005, s. 231. ISBN 83-229-2654-5. (pol.).
  3. ↑ Na Ziemi Ojców, Rocznik Ziem Zachodnich i Północnych, 1962, Towarzystwo Rozwoju Ziem Zachodnich, s. 199
  4. ↑ Historia Powiatu Prudnickiego - Starostwo Powiatowe w Prudniku [online], www.powiatprudnicki.pl [dostęp 2020-11-09] [zarchiwizowane z adresu 2020-11-16].
  5. 1 2 Maciej Dobrzański, Nie tylko Prudnik. O filiach i przedstawicielstwach S. Fränkel [online], Prudnik24, 18 grudnia 2021 [dostęp 2024-08-26] (pol.).
  6. ↑ Syniawa Mirosław: Richard Keilholz, w: „Przyroda Górnego Śląska” nr 57 jesień 2009, s. 13–15
  7. ↑ Geoffrey P. Megargee, Rüdiger Overmans, Wolfgang Vogt: The United States Holocaust Memorial Museum Encyclopedia of Camps and Ghettos 1933–1945. T. IV. Indiana University Press, United States Holocaust Memorial Museum, 2022, s. 334–335, 349. ISBN 978-0-253-06089-1. (ang.).
  8. ↑ Roman Z. Hrabar, Niemieckie obozy dla Polaków na Śląsku w czasie II wojny światowej „Polenlager”, Śląski Instytut Naukowy w Katowicach, Wydawnictwo „Śląsk”, 1972
  9. ↑ Katarzyna Maler, Kościół katolicki na ziemi głubczyckiej w latach 1742-1945: dzieje pruskiej części archidiecezji ołomunieckiej - komisariatu kietrzańskiego i wikariatu generalnego w Branicach. T. 2: Słownik biograficzny duchowieństwa katolickiego urodzonego bądź działającego na ziemi głubczyckiej do 1946 r., zakony żeńskie na ziemi głubczyckiej do 1946 r., Opole; Kietrz: Stowarzyszenie Lokalna Grupa Działania „Płaskowyż Dobrej Ziemi”, 2017, s. 216, ISBN 978-83-938215-2-5 (pol.).
  10. ↑ Zarządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 7 maja 1946 r. (M.P. z 1946 r. nr 44, poz. 85).
  11. ↑ Czy wiesz, że..., [w:] Andrzej Dereń, Polska bardziej polska, „Tygodnik Prudnicki”, 49 (732), Prudnik: Spółka Wydawnicza ANEKS, 8 grudnia 2004, ISSN 1231-904X.
  12. ↑ Kietrz w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-11], liczba ludności na podstawie danych GUS.
  13. ↑ Kietrz - Ludność w gminach bez miast na prawach powiatu i w miastach na prawach powiatu wg płci [online], Główny Urząd Statystyczny - Bank Danych Lokalnych [dostęp 2024-11-03] (pol.).
  14. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo opolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 31 stycznia 2025, s. 28.
  15. ↑ Ostatni PGR dumą polskiego rolnictwa. [dostęp 2014-06-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-06-12)].
  16. ↑ Kietrz. Biogazowni nie będzie. nto.pl, 2012-11-29. [dostęp 2019-10-10].
  17. ↑ Znajdź Kościół [online], kz.pl [dostęp 2023-08-07].
  18. ↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2014-06-04].
  19. ↑ Samorządowcy podzielili między siebie funkcje w związku celowym, obejmującym przygraniczne powiaty
  20. ↑ Partnerstwo Gmin. Urząd Miejski w Kietrzu. [dostęp 2010-11-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-03-28)].

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.