Uczep zwodniczy

Uczep zwodniczy
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

astrowce

Rodzina

astrowate

Podrodzina

Asteroideae

Rodzaj

uczep

Gatunek

uczep zwodniczy

Nazwa systematyczna
Bidens connata Muhl. ex Willd.
Sp. Pl., ed. 4. 3: 1718 (1803)[3]

Uczep zwodniczy (Bidens connata Muhl. ex Willd.) – gatunek rośliny z rodziny astrowatych. Występuje jako gatunek rodzimy w Ameryce Północnej we wschodniej Kanadzie oraz we wschodniej i środkowo-północnej części Stanów Zjednoczonych[3]. W Polsce rośnie w rozproszeniu na nizinach, częściej na północy[4].

Morfologia

Owoce
Łodyga
Prosto wzniesiona, osiągająca do 1,5 m wysokości, rozgałęziona, naga, niewyraźnie bruzdowana, zazwyczaj nabiegła czerwonofioletowo[5].
Liście
Niepodzielone, z nasadą zwężającą się w krótki i oskrzydlony ogonek. Blaszka szeroko lancetowata do podłużnie rombowej, odlegle, grubo ząbkowana, zaostrzona na wierzchu, naga, ciemnozielona od góry, jaśniejsza i sinawa od dołu[5].
Kwiaty
Zebrane w prosto wzniesione koszyczki. Okrywa zewnętrzna tworzona jest przez 4–6 zaostrzonych listków o długości do 2,5 cm i szerokości do 0,5 cm. Liczbę listków zwiększać mogą górne liście wyrastające w bezpośrednim sąsiedztwie koszyczków. Wewnętrzną część okrywy tworzy 8 jajowatych, błoniastych listków o długości do 8 mm i szerokości ok. 5 mm. Ich brzeg jest żółtawy, a wierzchołek pomarańczowy. Na dnie koszyczka u roślin w Europie Środkowej rozwijają się tylko żółte kwiaty rurkowate (brak kwiatów języczkowych) oraz plewinki. Plewinki są lancetowate, błoniaste, o długości do 8 mm[5].
Owoce
Klinowato zwężone ku nasadzie, zwykle z 4 ośćmi. Owoce środkowe w przekroju rombowate, brzeżne – 3-kanciaste. Na ościach i nielicznie poza nimi obecne są haczykowate zadziorki, poza tym powierzchnia owocu jest brodawkowata[5].
Gatunki podobne
W Europie Środkowej liście niepodzielone mogą mieć także niskie okazy uczepu trójlistkowego B. tripartita (opisywane jako var. minor i pumila), które różnią się owockami wyposażonymi najczęściej w 2 lub 3 ości. Niepodzielone liście ma także uczep zwisły B. cernua, ale liście te są siedzące, o zrośniętych nasadach; koszyczki są zawsze zwieszone, o średnicy ok. 2 cm, zwykle z kwiatami języczkowatymi; owoce są delikatnie żeberkowane podłużnie[5].

Biologia i ekologia

Roślina jednoroczna. Kwitnie od lipca do października[5]. Owoce przyczepiają się do sierści zwierząt, piór ptaków lub ubrań ludzi i w ten sposób rozsiewają się (zoochoria, antropochoria).

Rośnie na brzegach wód, zwłaszcza rzek i jezior przekształconych przez człowieka. Gatunek charakterystyczny związku Bidention tripartiti[6].

Liczba chromosomów 2n = 48[7].

Przypisy

  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2014-01-27] (ang.).
  3. 1 2 Bidens connata Muhl. ex Willd., [w:] Plants of the World online [online], Royal Botanic Gardens Kew [dostęp 2025-05-24].
  4. Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce, Adam Zając (red.) i inni, Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001, s. 92, ISBN 83-915161-1-3, OCLC 831024957.
  5. 1 2 3 4 5 6 Helena Trzcińska-Tacik, Bidens L., Uczep, [w:] Bogumił Pawłowski, Adam Jasiewicz (red.), Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych, t. XII, Warszawa, Kraków: PAN, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1971, s. 205-206.
  6. Władysław Matuszkiewicz, Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001, ISBN 83-01-13520-4, OCLC 749271059.
  7. Bidens connata na Flora of North America [dostęp 2014-01-27].