Uczep zwodniczy
![]() | |
| Systematyka[1][2] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Nadklasa | |
| Klasa | |
| Nadrząd | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Podrodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
uczep zwodniczy |
| Nazwa systematyczna | |
| Bidens connata Muhl. ex Willd. Sp. Pl., ed. 4. 3: 1718 (1803)[3] | |
Uczep zwodniczy (Bidens connata Muhl. ex Willd.) – gatunek rośliny z rodziny astrowatych. Występuje jako gatunek rodzimy w Ameryce Północnej we wschodniej Kanadzie oraz we wschodniej i środkowo-północnej części Stanów Zjednoczonych[3]. W Polsce rośnie w rozproszeniu na nizinach, częściej na północy[4].
Morfologia

- Łodyga
- Prosto wzniesiona, osiągająca do 1,5 m wysokości, rozgałęziona, naga, niewyraźnie bruzdowana, zazwyczaj nabiegła czerwonofioletowo[5].
- Liście
- Niepodzielone, z nasadą zwężającą się w krótki i oskrzydlony ogonek. Blaszka szeroko lancetowata do podłużnie rombowej, odlegle, grubo ząbkowana, zaostrzona na wierzchu, naga, ciemnozielona od góry, jaśniejsza i sinawa od dołu[5].
- Kwiaty
- Zebrane w prosto wzniesione koszyczki. Okrywa zewnętrzna tworzona jest przez 4–6 zaostrzonych listków o długości do 2,5 cm i szerokości do 0,5 cm. Liczbę listków zwiększać mogą górne liście wyrastające w bezpośrednim sąsiedztwie koszyczków. Wewnętrzną część okrywy tworzy 8 jajowatych, błoniastych listków o długości do 8 mm i szerokości ok. 5 mm. Ich brzeg jest żółtawy, a wierzchołek pomarańczowy. Na dnie koszyczka u roślin w Europie Środkowej rozwijają się tylko żółte kwiaty rurkowate (brak kwiatów języczkowych) oraz plewinki. Plewinki są lancetowate, błoniaste, o długości do 8 mm[5].
- Owoce
- Klinowato zwężone ku nasadzie, zwykle z 4 ośćmi. Owoce środkowe w przekroju rombowate, brzeżne – 3-kanciaste. Na ościach i nielicznie poza nimi obecne są haczykowate zadziorki, poza tym powierzchnia owocu jest brodawkowata[5].
- Gatunki podobne
- W Europie Środkowej liście niepodzielone mogą mieć także niskie okazy uczepu trójlistkowego B. tripartita (opisywane jako var. minor i pumila), które różnią się owockami wyposażonymi najczęściej w 2 lub 3 ości. Niepodzielone liście ma także uczep zwisły B. cernua, ale liście te są siedzące, o zrośniętych nasadach; koszyczki są zawsze zwieszone, o średnicy ok. 2 cm, zwykle z kwiatami języczkowatymi; owoce są delikatnie żeberkowane podłużnie[5].
Biologia i ekologia
Roślina jednoroczna. Kwitnie od lipca do października[5]. Owoce przyczepiają się do sierści zwierząt, piór ptaków lub ubrań ludzi i w ten sposób rozsiewają się (zoochoria, antropochoria).
Rośnie na brzegach wód, zwłaszcza rzek i jezior przekształconych przez człowieka. Gatunek charakterystyczny związku Bidention tripartiti[6].
Liczba chromosomów 2n = 48[7].
Przypisy
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2014-01-27] (ang.).
- 1 2 Bidens connata Muhl. ex Willd., [w:] Plants of the World online [online], Royal Botanic Gardens Kew [dostęp 2025-05-24].
- ↑ Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce, Adam Zając (red.) i inni, Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001, s. 92, ISBN 83-915161-1-3, OCLC 831024957.
- 1 2 3 4 5 6 Helena Trzcińska-Tacik, Bidens L., Uczep, [w:] Bogumił Pawłowski, Adam Jasiewicz (red.), Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych, t. XII, Warszawa, Kraków: PAN, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1971, s. 205-206.
- ↑ Władysław Matuszkiewicz, Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001, ISBN 83-01-13520-4, OCLC 749271059.
- ↑ Bidens connata na Flora of North America [dostęp 2014-01-27].
Identyfikatory zewnętrzne (takson):
- BioLib: 41347
- EoL: 469360
- EUNIS: 153153
- Flora of North America: 250066226
- FloraWeb: 833
- GBIF: 5392083
- iNaturalist: 130988
- IPNI: 184825-1
- ITIS: 35718
- NCBI: 1532292
- identyfikator Plant List (Royal Botanic Gardens, Kew): gcc-112726
- Plants of the World: urn:lsid:ipni.org:names:184825-1
- Tela Botanica: 9675
- identyfikator Tropicos: 2701923
- USDA PLANTS: BICO5
- IRMNG: 10660303
- CoL: LS6G
