Viesturs (1983)

Viesturs (M-05)
Ilustracja
„Viesturs” w 2018 roku
Klasa

niszczyciel min

Typ

Tripartite (Alkmaar)

Historia
Stocznia

Van der Giessen-de Noord, Alblasserdam Holandia

Położenie stępki

24 maja 1982

Wodowanie

2 grudnia 1983

 Koninklijke Marine
Nazwa

Hr.Ms. „Scheveningen” (M855)

Wejście do służby

18 lipca 1984

Wycofanie ze służby

4 grudnia 2002

 Łotwa
Nazwa

„Viesturs” (M-05)

Wejście do służby

5 września 2007

Los okrętu

w służbie (2022)

Dane taktyczno-techniczne
Wyporność

standardowa: 562 tony
pełna: 595 ton

Długość

51,5 metra całkowita
47,1 metra między pionami

Szerokość

8,9 metra

Zanurzenie

2,5 metra

Napęd
1 silnik wysokoprężny Brons-Werkspoor A-RUB 215 o mocy 1370 kW (1860 KM)
2 silniki elektryczne o łącznej mocy 179 kW (240 KM)
1 śruba + 2 stery strumieniowe
Prędkość

15 węzłów

Zasięg

3000 Mm przy prędkości 12 węzłów

Sensory
radar, sonar
Uzbrojenie
1 armata automatyczna kal. 20 mm
Wyposażenie
2 pojazdy podwodne PAP-104, trały
Załoga

29–42

Viesturs (M-05), wcześniej Hr.Ms. „Scheveningen” (M855) – holenderski, a następnie łotewski niszczyciel min typu Tripartite (Alkmaar) z lat 80. XX wieku. Okręt ma wyporność pełną 595 ton, a jego napęd stanowi silnik wysokoprężny i dwa silniki elektryczne. Jednostka osiąga prędkość 15 węzłów i zasięg 3000 Mm, a jej główne wyposażenie przeciwminowe stanowią dwa pojazdy podwodne oraz trały.

Okręt został zwodowany 2 grudnia 1983 roku w stoczni Van der Giessen-de Noord w Alblasserdam, a w skład Koninklijke Marine został wcielony 18 lipca 1984 roku. Jednostka została skreślona z listy holenderskiej floty 4 grudnia 2002 roku, po czym została sprzedana Łotwie i 5 września 2007 roku weszła do służby w Latvijas Jūras spēki. „Viesturs” nadal znajduje się w składzie łotewskiej floty (stan na 2022 rok).

Projekt i budowa

Rosnące zagrożenie minowe, spowodowane postępem technicznym w konstrukcji nowych typów min morskich sprawiło, że nastąpiła potrzeba zastąpienia służących do tej pory do ich zwalczania klasycznych trałowców[1]. Nowa metoda zwalczania min została opracowana w Wielkiej Brytanii w drugiej połowie lat 60. XX wieku: zakładała ona wykrywanie i zlokalizowanie min przez odpowiednie sonary, a następnie ich selektywne niszczenie przy pomocy bezzałogowych pojazdów podwodnych[1]. Początkowo system ten Brytyjczycy umieścili na kilkunastu zbudowanych w latach 50. trałowcach typu Ton z drewnianymi kadłubami, które po przebudowie dały początek klasie niszczycieli min[1][2].

Proces zaprojektowania i budowy nowych jednostek tej klasy był bardzo kosztowny, gdyż trzeba było nie tylko wybrać i wykonać odpowiedni małomagnetyczny materiał na kadłub jednostek, ale też wyposażyć je w zaawansowane systemy elektroniczne służące do wykrywania i niszczenia małych obiektów podwodnych[1][2]. Stworzenie takiego okrętu było jednak dla krajów Europy Zachodniej koniecznością, gdyż na początku lat 70. w służbie flot NATO znajdowały się niemal wyłącznie przestarzałe trałowce (z wyjątkiem sześciu nowoczesnych jednostek typu Circé, wprowadzonych do służby w Marine nationale w latach 1969–1973)[1][2]. Aby rozłożyć koszty projektu nowych okrętów, współpracę nawiązały trzy państwa: Belgia, Francja i Holandia, stąd opracowany wspólnie projekt otrzymał nazwę Tripartite (pol. trójprzymierze)[1][2]. Projektanci trzech krajów razem stworzyli ogólną koncepcję okrętu oraz projekt jego kadłuba, bazując na rozwiązaniach zastosowanych w typie Circé; dalszy podział obowiązków zakładał opracowanie przez Belgów instalacji elektrycznej i systemu niszczenia min, Francuzi mieli zaprojektować wyposażenie trałowe i systemy elektroniczne, zaś domeną Holendrów była siłownia główna[1][2].

Niszczyciele min typu Tripartite zostały zaprojektowane w latach 1973–1976[2]. Łącznie w latach 1977–1995 zbudowanych zostało 40 okrętów tego typu: 10 dla Belgii, 10 dla Francji (określane tam jako typ Éridan), 15 dla Holandii (nazwane typem Alkmaar) oraz trzy jednostki dla Pakistanu i dwie dla Indonezji[1][2]. Kompleks sonarowy jest w stanie wykrywać miny oraz obiekty minopodobne z odległości do 500 metrów i na głębokości maksymalnie 80 metrów oraz określić ich położenie z dokładnością do 15 metrów (na małej głębokości obiektu) przy stanie morza 5, a także wykonywać tradycyjne zadania trałowania[3].

Przyszły „Scheveningen”[a], jeden z liczącej 15 okrętów serii holenderskich jednostek typu Tripartite, zbudowany został w stoczni Van der Giessen-de Noord w Alblasserdam pod numerem stoczniowym M855[5][4]. Aby umożliwić budowę jednostek typu Alkmaar, w stoczni powstała nowa hala montażowa o długości 144 metrów, szerokości 43 metrów i wysokości 23 metrów[6][7]. Stępkę okrętu położono 24 maja 1982 roku, a zwodowany został 2 grudnia 1983 roku[8][7]. Jednostka otrzymała nazwę na cześć jednego z najważniejszych miast holenderskiej wojny o niepodległość w XVI wieku – Scheveningen[6]. Koszt budowy okrętu wyniósł 75 milionów guldenów[6].

Dane taktyczno-techniczne

Armata automatyczna Giat 20F2 na pokładzie niszczyciela min Tālivaldis
Armata automatyczna Giat 20F2 na pokładzie „Tālivaldis”

Okręt jest niszczycielem min z kadłubem, pokładem i grodziami wykonanymi z laminatów poliestrowo-szklanych o łącznej masie 180 ton, w tym około 16 km tkaniny z włókna szklanego[6][9]. Wewnątrz wyłożonego balsą kadłuba znajduje się szkielet usztywniający konstrukcję, z wzdłużnikami zwiększającymi odporność na podwodne wybuchy[10]. Jednostka charakteryzuje się uniesionym dziobem i ciągłym pokładem głównym na przeważającej długości kadłuba, przechodzącym uskokiem do niskiej części rufowej[11]. Na pokładzie znajduje się niska i długa nadbudówka, z pomostem bojowym w przedniej części; za pomostem umieszczony został maszt palowy, a za nim niski, zwężający się ku górze komin o ściętym wierzchołku[11]. Na końcu nadbudówki zamontowany został drugi maszt z anteną łączności satelitarnej, a na pokładzie rufowym zainstalowano żurawik[11]. Na rufie przewidziano też miejsce na kontener o masie 5 ton, przeznaczony na dodatkowe wyposażenie[12][13]. Okręt wyposażony jest w aktywny system stabilizacji przechyłów, który tworzą wyposażone w silniki hydrauliczne zbiorniki paliwa w kształcie litery „V” oraz boczne stabilizatory[1][3]. Autonomiczność okrętu wynosi 15 dób[7][14]. Pomieszczenia okrętowe są klimatyzowane, a z udogodnień zainstalowano m.in. chłodnię i pralnię[6].

Długość całkowita wynosi 51,5 metra (47,1 metra między pionami), szerokość 8,9 metra i zanurzenie 2,5 metra (kadłuba, z opuszczonym sonarem sięga 3,8 metra)[4][12]. Wyporność standardowa wynosi 562 tony, a pełna 595 ton[12][14][b]. Główny napęd okrętu stanowi jeden silnik wysokoprężny Brons-Werkspoor A-RUB 215X-12 o mocy 1370 kW (1860 KM), napędzający pojedynczą śrubę o zmiennym skoku; na rufie znajdują się dwa stery z napędem elektrycznym[10][12][c]. Napęd pomocniczy tworzą dwa silniki elektryczne ACEC o łącznej mocy 179 kW (240 KM) oraz dwa aktywne stery strumieniowe Schottel[4][15][d]. Prędkość maksymalna okrętu wynosi 15 węzłów przy wykorzystaniu napędu głównego i 7 węzłów na silnikach elektrycznych[8][16]. Zasięg jednostki wynosił 3000 Mm przy prędkości 12 węzłów[8][12].

Uzbrojenie artyleryjskie okrętu stanowi umieszczona w części dziobowej pojedyncza armata automatyczna kalibru 20 mm Giat 20F2 L/90[4][12]. Masa armaty z amunicją wynosi 470 kg, kąt podniesienia lufy od -15° do +60°, szybkostrzelność teoretyczna 720 strz./min, a donośność skuteczna od 1200 do 2000 metrów[17]. Wyposażenie przeciwminowe stanowią dwa pojazdy podwodne PAP-104 oraz trał mechaniczny lekki i trał mechaniczny OD 3 Oropesa[8][12]. Pojazdy podwodne PAP-104 (fr. Poisson Auto Propuise) mają długość 2,7 metra, szerokość 1,2 metra, wysokość 1,3 metra i masę 700 kg (w tym przenoszony 100-kilogramowy materiał wybuchowy)[12][18]. Sterowane przewodowo mogą operować w odległości 500 metrów od okrętu na maksymalnej głębokości 300 metrów przy stanie morza 3; napędzane dwoma silnikami elektrycznymi mogą poruszać się z prędkością 5 węzłów i na jednym ładowaniu wykonać pięć trwających 20 minut akcji[8][12]. Jednostka wyposażona została też w sprzęt do nurkowania, w tym w jednoosobową komorę dekompresyjną; w przypadku choroby dekompresyjnej nurka komora może zostać zabrana z pokładu przy pomocy śmigłowca[6].

Wyposażenie radioelektroniczne obejmowało początkowo radar nawigacyjny Racal-Decca 1229C i podkadłubowy sonar Thomson Sintra DUBM 21A, system wyznaczania pozycji Decca HI-FIK-6, system dowodzenia EVEC-20 oraz systemy radionawigacyjne Toran i Syledis[16][19].

W zależności od wykonywanych zadań załoga okrętu liczyła od 29 do 42 osób[5][14][e].

Służba

Holandia

Holenderski niszczyciel min Scheveningen
Hr.Ms. „Scheveningen” (M855)

Hr.Ms. „Scheveningen” został wcielony w skład Koninklijke Marine 18 lipca 1984 roku, otrzymując numer taktyczny M855[8][7]. Głównym rejonem działania jednostki było Morze Północne i Bałtyckie, a oprócz zadań zwalczania zagrożenia minowego okręt realizował także misje patrolowe[6]. Hr.Ms. „Scheveningen” został wycofany ze służby 4 grudnia 2002 roku[4][20][f].

Łotwa

We wrześniu 2005 roku Holandia zawarła, opiewający na kwotę 69,4 mln dolarów, kontrakt na sprzedaż Łotwie pięciu wycofanych ze służby niszczycieli min („Scheveningen”,„Alkmaar”, „Delfzijl”, „Dordrecht” i „Harlingen”)[20]. Po przeprowadzeniu remontu i zmianie wyposażenia (m.in. wymianie radarów na modele Furuno FR-2115 i Consilium Selesmar MM 950 oraz dodaniu uzbrojenia w postaci dwóch wkm kalibru 12,7 mm) okręt został wcielony do służby w Latvijas Jūras spēki w Den Helder 5 września 2007 roku pod nazwą „Viesturs” (numer taktyczny M-05)[15][21]. Etatowa załoga okrętu w służbie łotewskiej liczy 44 osoby[22]. W początkowym okresie służby jednym z dowódców okrętu był aktualny (2025 rok) głównodowodzący łotewskiej marynarki, admirał floty Māris Polencs[23].

Od 7 do 10 maja 2013 roku „Viesturs” uczestniczył w przeprowadzonych na wodach terytorialnych Łotwy i Litwy ćwiczeniach BALTRON „Squadex I/2013”[24]. 12 maja został najpierw udostępniony do zwiedzania w Windawie z okazji Dnia Matki, a następnie wziął udział w corocznych międzynarodowych ćwiczeniach morskich państw bałtyckich „Baltic Fortress 2013” (13–17 maja)[25]. W dniach 7–13 sierpnia na wodach terytorialnych Litwy jednostka wzięła udział w ćwiczeniach BALTRON „Squadex II/2013”, a następnie (od 19 do 28 sierpnia) w przeprowadzonej w tym samym miejscu międzynarodowej operacji sił przeciwminowych „Open Spirit 2013”[26][27]. 27 września, z okazji Dnia Otwartych Drzwi Administracji Państwowej, okręt został udostępniony do zwiedzania w Lipawie[28]. W dniach 15–16 listopada w Zatoce Ryskiej i Cieśninie Irbe niszczyciele min „Viesturs” i „Rūsiņš” wraz z okrętem wsparcia i dowodzenia „Virsaitis” uczestniczyły w ćwiczeniach marynarki łotewskiej „Flotex 2013”[29].

29 marca 2014 roku, w 10. rocznicę przystąpienia Łotwy do Sojuszu Północnoatlantyckiego, „Viesturs”, „Rūsiņš” i „Virsaitis” udostępniono do zwiedzania w Lipawie[30]. Między 2 a 8 maja „Viesturs” uczestniczył w ćwiczeniach „Baltic Fortress 2014”, a następnie (od 9 do 22 maja) w ćwiczeniach sił przeciwminowych „Open Spirit 2014”, które odbyły się w Cieśninie Irbe (m.in. wraz z polskim niszczycielem min ORP „Flaming” i siostrzanym „Tālivaldis”)[31][32]. 12 lipca z okazji Święta Morza jednostkę udostępniono do zwiedzania w Windawie[33]. 24 sierpnia okręt opuścił Łotwę, udając się do Cardiff, gdzie w dniach 1–9 września zabezpieczał szczyt NATO[34]. W listopadzie 2014 i 2015 roku, z okazji 96. i 97. rocznicy proklamowania niepodległości Łotwy, „Viesturs” został udostępniony do zwiedzania w Rydze[35][36].

W lipca 2016 i 2017 roku jednostka została udostępniona do zwiedzania w Lipawie z okazji Święta Morza[37][38]. 9 sierpnia 2019 roku, z okazji stulecia łotewskiej marynarki wojennej, w obecności prezydenta Egilsa Levitsa oraz ministra obrony i dowódcy floty, w Zatoce Ryskiej odbyła się parada okrętów, w której udział wzięły m.in. okręt wsparcia i dowodzenia „Virsaitis”, okręt zaopatrzenia i dowodzenia „Varonis”, niszczyciele min „Viesturs” i „Imanta”, a także kilka jednostek obcych bander, w tym polski okręt ratowniczy ORP „Lech” (przez dwa kolejne dni okręty były w Rydze udostępnione do zwiedzania)[39][40]. Od 23 do 30 września „Viesturs”, „Imanta” i „Rūsiņš” uczestniczyły w Lipawie w ćwiczeniach łotewskiej marynarki pod kryptonimem „Flotex”[41].

9 kwietnia 2022 roku, w obecności prezydenta Egilsa Levitsa oraz ministra obrony, w pobliżu Lipawy „Viesturs” uczestniczył w uroczystej paradzie floty z okazji 30. rocznicy odnowienia Marynarki Wojennej[42]. Od 23 do 29 maja „Viesturs” i „Tālivaldis” wzięły udział w corocznych ćwiczeniach marynarki łotewskiej pod kryptonimem „Baltic Fortress 22”[43]. Nie wiadomo, czy „Viesturs” został objęty prowadzoną od 2022 roku przez francuską firmę Exail modernizacją, dzięki której trzy z pięciu łotewskich niszczycieli min otrzymało zintegrowane systemy zarządzania walką przeciwminową MINTACS i UMISOFT oraz nowe wyposażenie do zwalczania min: pojazd podwodny A18-M, dwa systemy identyfikacji min SeaScan Mark 2 oraz 10 robotów podwodnych (systemów obrony przeciwminowej) K-STER C[44][45][46]. Okręt nadal znajduje się w składzie łotewskiej floty (stan na 2022 rok)[45].

Uwagi

  1. ↑ Początkowo okręt miał nosić nazwę „Hellevoetsluis”[4].
  2. ↑ Identycznie podają Rochowicz 1995 ↓, s. 33, Sharpe 1991 ↓, s. 398, Saunders 2009 ↓, s. 480 i Faulkner 2004 ↓, s. 386. Natomiast Gardiner i Chumbley 1996 ↓, s. 283 podają wyporność standardową 510 ton i pełną 544 tony, a Saunders 2015 ↓, s. 499 podaje wartości odpowiednio 571 i 605 ton.
  3. ↑ Gardiner i Chumbley 1996 ↓, s. 283, Gogin 2025A ↓ i Gogin 2025I ↓ podają, że moc silnika Diesla okrętu wynosi 1900 KM.
  4. ↑ Rochowicz 1995 ↓, s. 33 i Zawadzki 2022 ↓, s. 20–21 podają, że każdy z silników elektrycznych ma moc 240 KM.
  5. ↑ Rochowicz 1995 ↓, s. 33 i Zawadzki 2022 ↓, s. 21 podają, że załoga okrętu składa się z 5 oficerów oraz 41 podoficerów i marynarzy.
  6. ↑ Zawadzki 2022 ↓, s. 19 i Saunders 2015 ↓, s. 499 podają, że okręt został wycofany ze służby w holenderskiej marynarce w 2003 roku.

Przypisy

Bibliografia

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.