Wodnik mikronezyjski

Wodnik mikronezyjski

Hypotaenidia wakensis[1]
Rothschild, 1903
Fragment zdjęcia z 1936
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	żurawiowe
Nadrodzina	Ralloidea
Rodzina	chruściele
Podrodzina	wodniki
Rodzaj	Hypotaenidia
Gatunek	wodnik mikronezyjski
Synonimy
Hypotænidia wakensis Rothschild, 1903 Gallirallus wakensis (Rothschild, 1903)[2] Gallirallus philippensis wakensis (Rothschild, 1903)[2] Rallus wakensis (Rothschild, 1903)[1]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3]
wymarły

Wodnik mikronezyjski^[4][5] (Hypotaenidia wakensis) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny chruścieli (Rallidae). Występował endemicznie na wyspie Wake (Oceania). Wymarł w latach 40. XX wieku.

Po raz pierwszy gatunek opisał Walter Rothschild w 1903 na łamach „Bulletin of the British Ornithologists’ Club”. Holotyp był jednym z 10 okazów pozyskanych na wyspie Wake w 1892 przez japońską wyprawę. Autor nadał nowemu gatunkowi nazwę Hypotænidia wakensis^[6]. Wodnik mikronezyjski był później umieszczany w rodzaju Gallirallus (i niekiedy nadal jest tak klasyfikowany^[2][7]), ale obecnie Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny (IOC) i inni autorzy ponownie zaliczają go do rodzaju Hypotaenidia^{[1][3][4][8][9][10]}. Niekiedy takson ten bywał uznawany za podgatunek wodnika białobrewego (Hypotaenidia philippensis)^[2][5]. Okazy muzealne przechowywane są w zbiorach w Nowym Jorku, Tring i Waszyngtonie^[8]. Lektotyp przechowywany jest w Amerykańskim Muzeum Historii Naturalnej (Nowy Jork) wraz z 8 innymi okazami pozyskanymi w 1892 dla Alana Owstona^[11]. Nie wyróżnia się podgatunków^[7][10].

Długość ciała wodnika mikronezyjskiego wynosiła około 22 cm^[8]. Długość skrzydła – 95–100 mm (u dwóch okazów o nieznanej płci około 85 mm)^[12], dzioba – około 26 mm, skoku – 33 mm, a ogona – 45 mm^[6]. Ptaki różniły się upierzeniem w zależności od pory roku; niekiedy pióra były już znoszone. W takim stanie upierzenia wierzch ciała był ciemny, popielatobrązowy. Pokrywy uszne i kantarek ciemnobrązowe. Brew jasna, broda i gardło białawe. Szyja szara. Spód ciała popielaty w białe paski. Sterówki jednolicie brązowe^[8]. Pióra skrzydeł i sterówki miękkie, co wskazuje na nikłą zdolność do lotu^[6]. W świeżym upierzeniu kolory były żywsze; wierzch ciała bardziej kasztanowy. Skrzydła i ogon miały wyraźnie zaznaczone paski. Dziób i nogi brązowe^[8].

Wodnik mikronezyjski był endemitem wyspy Wake (Oceania), a właściwie atolu złożonego z trzech wysp^[8]. Był to jedyny rdzenny ptak lądowy wyspy^[13]. Doniesienia sprzed 1942 mówią, że był to wówczas ptak pospolity, zamieszkujący zakrzewienia Pandanus–Cordia z niskimi drzewami Sesuvium. Polinezyjczycy wprowadzili na wyspę szczury (szczury polinezyjskie, Rattus exulans^[13]) jeszcze przed nadejściem Europejczyków; chruściele te były więc w stanie współegzystować z nimi^[8]. Wodniki mikronezyjskie żerowały, kopiąc w liściach i glebie; zjadały nasiona, owady, małe jaszczurki i pustelniki. Gniazdowały najpewniej między czerwcem a sierpniem; gniazdo stanowiło zagłębienie w ziemi. U tych chruścieli występowało nietypowe gniazdowanie kooperatywne – młodymi opiekowały się całe grupy dorosłych. Prawdopodobnie miało to pomagać w ochronie piskląt przed szczurami i krabami^[9]. Według opisu z 1938 były to ptaki bardzo ufne w stosunku do człowieka; podchodziły do kucharzy pracujących w kuchni lokalnego hotelu i zjadały rzucane przezeń resztki pożywienia^[8].

IUCN uznaje wodnika mikronezyjskiego za gatunek wymarły (EX – extinct). Prawdopodobnie wymarcie zostało spowodowane przez żołnierzy japońskich zjadających wodniki w latach 1942–1945^[9]. W 1935 na wyspie wybudowano hotel i lotnisko, które stanowiło jeden z przystanków lotu San Francisco–Hongkong. W 1941 na wyspie postawiono umocnienia w związku z możliwą wojną z Japonią. Wcześniej, w latach 1935–1941, wyspę regularnie odwiedzali pracownicy hotelu, żołnierze i turyści, robiący ptakom zdjęcia i sporządzający notatki. Japonia przypuściła atak na wyspę 8 grudnia 1941 i przejęła nad nią kontrolę 23 grudnia. Następnie oddziały japońskie okupowały ją niemal nieprzerwanie aż do kapitulacji 7 września 1945. Stacjonujący na wyspie żołnierze cierpieli z powodu głodu. Podczas japońskiej okupacji gatunek doprowadzono do wymarcia^[8]. Uważa się też, że sporadyczne zalewanie wyspy podczas silnych sztormów było przyczyną znacznej liczby ofiar śmiertelnych wśród wodników mikronezyjskich^[9].