Wybory parlamentarne w Polsce w 1922 roku

Wybory parlamentarne w Polsce 1922 – wybory do Sejmu odbyły się 5 listopada, a do Senatu tydzień później, 12 listopada. Były to pierwsze wybory w Polsce zorganizowane po ogłoszeniu konstytucji marcowej i po ustabilizowaniu granic II RP. W wyborach zwyciężył (nie uzyskując jednak samodzielnej większości) Chrześcijański Związek Jedności Narodowej, zdobywając 163 mandaty na 444 w Sejmie, i 48 mandatów na 111 w Senacie.

Wybory te zapoczątkowały okres dużej niestabilności politycznej w nowo odrodzonym państwie polskim, pogłębiony przez morderstwo nowo wybranego prezydenta Gabriela Narutowicza w grudniu 1922 roku. W okresie niespełna 3,5 roku, które dzieliły dzień wyborów, a wybuch przewrotu majowego, pięciokrotnie zmieniono premiera, a lista partii wchodzących w skład koalicji rządzącej zmieniła się wielokrotnie (de facto rządami koalicyjnymi były dwa gabinety Witosa oraz rząd Skrzyńskiego). Trudności związane ze zbudowaniem i utrzymaniem stabilnej koalicji rządzącej zostały wykorzystane przez Józefa Piłsudskiego do przeprowadzenia zbrojnego zamachu stanu w maju 1926 r.

Terminy Wyborcze

Ustalono następujący kalendarz wyborczy[1]:

  • 26 sierpnia – 8 najliczniejszych klubów poselskich przedstawia Generalnemu Komisarzowi Wyborczemu 8 członków Państwowej Komisji Wyborczej i tyluż ich zastępców.
  • 28 sierpnia – Generalny Komisarz Wyborczy na wniosek prezesa właściwego Sądu apelacyjnego mianuje przewodniczących okręgowych komisji wyborczych. Wojewoda mianuje po jednym członku okręgowych komisji wyborczych. Władza administracyjna I instancji ogłasza we wszystkich gminach o ich podziale na obwody głosowania, o lokalu wyborczym i lokalu urzędowym obwodowych komisji wyborczych; jednocześnie o powyższym władza zawiadamia przewodniczącego komisji wyborczej i Główny Urząd Statystyczny. Generalny Komisarz Wyborczy ogłasza w „Monitorze Polskim” o składzie osobowym i lokalu urzędowym Państwowej Komisji Wyborczej tudzież o miejscu, czasie, sposobie i ostatnim terminie zgłaszania państwowych list kandydatów.
  • 30 sierpnia – Generalny Komisarz Wyborczy ogłasza w wojewódzkim Dzienniku Urzędowym nominację przewodniczących okręgowych komisji wyborczych i ich zastępców. Wojewoda ogłasza nominacje członków okręgowych komisji wyborczych przez niego mianowanych. Rady miejskie i sejmiki względnie zgromadzenie przełożonych gmin dokonują wyboru członków okręgowych komisji wyborczych o czym zawiadamia się okręgową komisję wyborczą.
  • 1 września – Przewodniczący okręgowej komisji wyborczej ogłasza skład osobowy komisji w wojewódzkim Dzienniku Urzędowym. Okręgowa komisja wyborcza ogłasza we wszystkich gminach okręgu o dniu wyborów, godzinach głosowania, liczbie posłów, którzy mają być wybrani w okręgu, miejscu, czasie, sposobie i ostatnim terminie zgłaszania kandydatur i oświadczeń o przyłączeniu listy okręgowej do listy państwowej, oraz o składzie osobowym i lokalu urzędowym okręgowej komisji wyborczej.
  • 2 września – Rada gminna wybiera trzech członków obwodowej komisji wyborczej.
  • 7 września – Prezes okręgowej komisji wyborczej zawiadamia naczelnika gminy o składzie odnośnych obwodowych komisji wyborczych i podaję o tym do publicznej wiadomości. Naczelnicy gmin (prezydenci, burmistrzowie, wójtowie, zarządczy obszarów dominialnych) sporządzą dla każdej miejscowości spis wyborców w 3 egzemplarzach.
  • 8 września – Naczelnik gminy przesyła 3 egzemplarze spisu wyborców przewodniczącemu obwodowej komisji wyborczej.
  • 14 września – Komisja obwodowa przesyła jeden egzemplarz spisu wyborców okręgowej komisji wyborczej.
  • 15 września – Obwodowa komisja wyborcza wykłada spisy wyborców do publicznego przeglądu.
  • 28 września – Ostatni dzień wyłożenia spisu wyborców do przeglądu. Zgłaszanie państwowych list kandydatów.
  • 30 września – Ostateczny termin wnoszenia reklamacji do obwodowej komisji wyborczej przeciwko pominięciu w spisie lub wpisaniu kogokolwiek nieuprawnionego.
  • 5 października – Ostateczny termin zgłaszania sprzeciwów przeciwko reklamacji o wykreśleniu ze spisu.
  • 6 października – Kandydaci z list państwowych składają na ręce przewodniczącego komisji wyborczej oświadczenia o zgodzie na ubieganie się o mandat.
  • 8 października – Zgłaszanie okręgowych list kandydatów.
  • 9 października – Obwodowe komisje wyborcze przesyłają okręgowym komisjom wyborczym 2 egzemplarze spisu wyborców.
  • 13 października – Komisja obwodowa przyjmuje napływające sprzeciwy przeciwko wykreśleniu i przesyła je dodatkowo okręgowej komisji wyborczej.
  • 16 października – Pełnomocnicy okręgowej listy kandydatów składają na ręce przewodniczącego okręgowej komisji wyborczej oświadczenie o przyłączeniu listy okręgowej do listy państwowej.
  • 19 października – Okręgowe komisje wyborcze przesyłają obwodowym komisjom wyborczym 2 egzemplarze ostatecznie zatwierdzonego spisu wyborców. Jednocześnie 3 egzemplarze przesyłają właściwym naczelnikom gmin.
  • 23 października – Przewodniczący okręgowej komisji wyborczej wykłada ustalony ostatecznie spis wyborców do publicznego przeglądu.
  • 28 października – Ostatni dzień powtórnego wyłożenia spisu wyborców.
  • 5 listopada – Głosowanie do Sejmu.
  • 8 listopada – Posiedzenie okręgowej komisji wyborczej w celu ustalenia wyniku wyborów do Sejmu.
  • 12 listopada – Głosowanie do Senatu.
  • 15 listopada – Posiedzenia okręgowej komisji wyborczej w celu ustalenia wyników wyborów do Senatu.

Komitety wyborcze do Sejmu i Senatu

Komitety, które zarejestrowały listy do Sejmu w co najmniej połowie okręgów wyborczych[2][3]
Nr listy Komitet wyborczy Liderzy Liczba okręgów, w których wystawiono kandydatów Kandydaci na posłów Kandydaci na senatorów
1 Polskie Stronnictwo Ludowe „Piast”
Wincenty Witos 54 550 114
2 Polska Partia Socjalistyczna
Ignacy Daszyński 58 491 61
3 Polskie Stronnictwo Ludowe „Wyzwolenie”
Stanisław August Thugutt 48 434 86
4 Ogólno Żydowski Robotniczy Związek w Polsce „Bund”
Henryk Ehrlich 38 43 0
5 Komunistyczny Związek Proletariatu Miast i Wsi
Adolf Warski, Maria Koszutska, Julian Leszczyński 36 169 21
7 Narodowa Partia Robotnicza
Jan Stanisław Jankowski 39 317 60
8 Chrześcijański Związek Jedności Narodowej
Stanisław Głąbiński, Wojciech Korfanty, Edward Dubanowicz, Stanisław Grabski 59 673 150
12 Polskie Centrum
Ignacy Jasiński 38 346 73
16 Blok Mniejszości Narodowych Rzeczypospolitej Polskiej
Izaak Grünbaum 49 369 78

Sejm

Mapa wyborcza i kalendarz wyborczy wyborów parlamentarnych w 1922 roku

Wyborcy z całego obszaru Polski wybierali 444 posłów, z czego 372 z list okręgowych, zaś 72 z list państwowych. Kraj został podzielony na 64 okręgi wyborcze. Miasto Stołeczne Warszawa stanowiło oddzielny okręg wyborczy. Mandaty w okręgach rozdzielano metodą D’Hondta.

Czynne prawo wyborcze do Sejmu przysługiwało wszystkim obywatelom bez różnicy płci, którzy najpóźniej w dniu ogłoszenia wyborów ukończyli 21 lat. Bierne prawo wyborcze do Sejmu przysługiwało wszystkim obywatelom, bez różnicy płci, którzy ukończyli 25 lat[4].

Okręgi wyborcze[3]

Nr Siedziba komisji Obszar Liczba mandatów
1WarszawaMiasto Stołeczne Warszawa14
2Warszawapowiaty: Warszawa powiat[5], Radzymin, Mińsk Mazowiecki5
3Siedlcepowiaty: Siedlce, Sokołów, Węgrów4
4Ostrówpowiaty: Ostrów, Bielsk, Białowieża, Wysokie Mazowieckie4
5Białystokpowiaty: Białystok, Sokółka, Wołkowysk6
6Grodnopowiaty: Grodno, Suwałki, Sejny, Augustów4
7Łomżapowiaty: Łomża, Kolno, Ostrołęka, Szczuczyn4
8Ciechanówpowiaty: Ciechanów, Mława, Pułtusk, Przasnysz, Maków5
9Płockpowiaty: Płock, Sierpc, Rypin, Płońsk5
10Włocławekpowiaty: Włocławek, Nieszawa, Lipno5
11Łowiczpowiaty: Łowicz, Kutno, Gostynin, Sochaczew5
12Grodziskpowiaty: Błonie (Grodzisk), Skierniewice, Rawa, Grójec6
13Łódźmiasto Łódź7
14Łódźpowiaty: Łódź powiat[6], Łask, Sieradz6
15Koninpowiaty: Konin, Koło, Słupca, Łęczyca6
16Kaliszpowiaty: Kalisz, Turek, Wieluń7
17Częstochowapowiaty: Częstochowa, Radomsko6
18Piotrkówpowiaty: Piotrków, Brzeziny5
19Radompowiaty: Radom, Końskie, Opoczno7
20Kielcepowiaty: Kielce, Jędrzejów, Włoszczowa5
21Będzinpowiat Będzin6
22Sandomierzpowiaty: Sandomierz, Stopnica, Pińczów5
23Wierzbnikpowiaty: Iłża (Wierzbnik), Kozienice, Opatów6
24Łukówpowiaty: Łuków, Garwolin, Puławy6
25Biała Podlaskapowiaty: Biała Podlaska, Radzyń, Konstantynów, Włodawa4
26Lublinpowiaty: Lublin, Chełm, Lubartów6
27Zamośćpowiaty: Zamość, Biłgoraj, Tomaszów5
28Krasnystawpowiaty: Krasnystaw, Hrubieszów, Janów5
29Tczewpowiaty: Tczew, Starogard, Gniew, Kościerzyna, Kartuzy, Wejherowo, Puck5
30Grudziądzpowiaty: Grudziądz miasto, Grudziądz powiat, Świecie, Tuchola, Chojnice, Sępolno4
31Toruńpowiaty: Toruń miasto, Toruń powiat, Chełmno, Wąbrzeźno, Brodnica, Lubawa, Działdowo5
32Bydgoszczpowiaty: Bydgoszcz miasto, Bydgoszcz powiat, Inowrocław, Szubin, Wyrzysk, Strzelno, Żnin6
33Gnieznopowiaty: Gniezno, Mogilno, Września, Środa, Witkowo, Wągrowiec, Oborniki5
34Poznańmiasto Poznań4
35Poznańpowiaty: Poznań-Wschód, Poznań-Zachód, Śrem, Kościan, Leszno, Rawicz4
36Szamotułypowiaty: Szamotuły, Czarnków, Chodzież, Międzychód, Nowy Tomyśl, Grodzisk, Wolsztyn, Śmigiel5
37Ostrówpowiaty: Ostrów, Odolanów, Ostrzeszów, Kępno, Pleszew, Jarocin, Koźmin, Krotoszyn, Gostyń6
38Huta Królewskapowiaty: Huta Królewska, Świętochłowice, Lubliniec, Tarnowskie Góry5
39Katowicepowiaty: Katowice miasto, Katowice powiat, Ruda5
40Cieszynpowiaty: Cieszyn, Bielsko miasto, Bielsko powiat, Pszczyna, Rybnik7
41Krakówmiasto Kraków4
42Krakówpowiaty: Kraków powiat[7], Chrzanów, Oświęcim, Podgórze, Olkusz, Miechów8
43Wadowicepowiaty: Wadowice, Biała, Myślenice, Żywiec, Nowy Targ, Spisz-Orawa7
44Nowy Sączpowiaty: Nowy Sącz, Limanowa, Bochnia, Wieliczka6
45Tarnówpowiaty: Tarnów, Pilzno, Brzesko, Dąbrowa, Grybów, Gorlice7
46Jasłopowiaty: Jasło, Ropczyce, Strzyżów, Mielec, Kolbuszowa, Tarnobrzeg6
47Rzeszówpowiaty: Rzeszów, Jarosław, Przeworsk, Łańcut, Nisko7
48Przemyślpowiaty: Przemyśl, Dobromil, Sanok, Brzozów, Krosno6
49Samborpowiaty: Sambor, Stary Sambor, Lisko, Rudki, Mościska, Gródek Jagielloński6
50Lwówmiasto Lwów4
51Żółkiewpowiaty: Lwów powiat[8], Żółkiew, Sokal, Rawa Ruska, Jaworów, Cieszanów7
52Stryjpowiaty: Stryj, Drohobycz, Turka, Skole, Dolina, Kałusz6
53Stanisławówpowiaty: Stanisławów, Tłumacz, Bohorodczany, Nadwórna, Kołomyja, Horodenka, Śniatyn, Kosów, Peczeniżyn9
54Tarnopolpowiaty: Tarnopol, Zbaraż, Trembowla, Skałat, Podhajce, Czortków, Buczacz, Husiatyn, Borszczów, Zaleszczyki10
55Złoczówpowiaty: Złoczów, Zborów, Kamionka Strumiłowa, Brody, Radziechów, Bóbrka, Przemyślany, Żydaczów, Brzeżany9
56Kowelpowiaty: Kowel, Luboml, Włodzimierz, Horochów5
57Łuckpowiaty: Łuck, Równe6
58Krzemieniecpowiaty: Krzemieniec, Dubno, Ostróg5
59Kosówpowiaty: Brześć nad Bugiem, Kobryń, Prużana, Kossów, Drohiczyn, Kamień Koszyrski5
60Pińskpowiaty: Pińsk, Łuniniec, Sarny5
61Nowogródekpowiaty: Nowogródek, Stołpce, Nieśwież, Baranowicze, Słonim6
62Lidapowiaty: Lida, Oszmiana, Wołożyn, Wilejka7
63Wilnopowiaty: Wilno miasto, Wilno-Troki5
64Święcianypowiaty: Święciany, Brasław, Duniłowicze, Dzisna6

Senat

Senatorów wybrano w liczbie 111, z czego 93 z list okręgowych, zaś 18 z list państwowych. Miasto stołeczne Warszawa oraz każde z województw stanowiły oddzielne okręgi wyborcze. Mandaty w okręgach rozdzielano metodą D’Hondta.

Czynne prawo wyborcze do Senatu przysługiwało wszystkim obywatelom bez różnicy płci, którzy najpóźniej w dniu ogłoszenia wyborów ukończyli 30 lat. Bierne prawo wyborcze do Senatu przysługiwało wszystkim obywatelom, bez różnicy płci, którzy ukończyli 40 lat[4].

Okręgi wyborcze[3]

Województwo Liczba mandatów
Miasto stołeczne Warszawa4
warszawskie[9]7
łódzkie8
kieleckie9
lubelskie7
białostockie4
Ziemia Wileńska (wileńskie)[10]4
nowogródzkie3
poleskie3
wołyńskie5
poznańskie7
pomorskie3
śląskie4
krakowskie7
lwowskie9
stanisławowskie4
tarnopolskie5

Wyniki w skali kraju

Wyniki wyborów do Sejmu II RP

Wyniki poszczególnych ugrupowań
Wyniki listy Chrześcijańskiego Związku Jedności Narodowej w wyborach do Sejmu 1922 roku
Poparcie listy Polskiego Stronnictwa Ludowego „Piast” w wyborach do Sejmu 1922 roku
Wyniki listy Polskiej Partii Socjalistycznej w wyborach do Sejmu 1922 roku
Wyniki listy Związku Proletariatu Miast i Wsi w wyborach do Sejmu 1922 roku
Frekwencja
Frekwencja w poszczególnych okręgach wyborczych w wyborach do Sejmu II RP w 1922 roku. Najwyższa frekwencja wystąpiła w okręgu szamotulskim – 90,07%, a najniższa w stanisławowskim – 31,39%.
Frekwencja w poszczególnych województwach w wyborach do Senatu II RP w 1922 roku
Frekwencja w okręgach wyborczych 1922
Komitet wyborczy[3][2] Głosy Mandaty
Liczba  % Liczba  %
Chrześcijański Związek Jedności Narodowej 2 551 582 29,12 163 36,71
Blok Mniejszości Narodowych Rzeczypospolitej Polskiej 1 398 250 15,96 66 14,86
Polskie Stronnictwo Ludowe „Piast” 1 153 397 13,16 70 15,77
Polskie Stronnictwo Ludowe „Wyzwolenie” 963 384 10,99 49 11,04
Polska Partia Socjalistyczna 906 537 10,35 41 9,23
Narodowa Partia Robotnicza 473 646 5,41 18 4,05
Polskie Centrum 259 956 2,97 6 1,35
Komitet Zjednoczonych Stronnictw Narodowo-Żydowskich 175 904 2,01 15 3,38
Komunistyczny Związek Proletariatu Miast i Wsi 121 448 1,39 2 0,45
Chłopskie Stronnictwo Radykalne 115 515 1,32 4 0,90
Ogólno Żydowski Robotniczy Związek w Polsce „Bund” 79 766 0,91 0 0,00
Związek Narodowo-Żydowski 65 941 0,75 1 0,23
Polskie Stronnictwo Ludowe – Lewica 59 104 0,67 2 0,45
Żydowski Demokratyczny Blok Ludowy (Fołks-Partaj) 53 617 0,61 1 0,23
Państwowe Zjednoczenie na Kresach 48 451 0,55 0 0,00
Związek Rad Ludowych 46 317 0,53 0 0,00
Unia Narodowo-Państwowa 38 160 0,44 0 0,00
Partia Agrarna Ukraińsko-Chłopska[11] 31 028 0,35 3 0,68
Centrum Mieszczańskie 29 653 0,34 0 0,00
Niezależny Ukraiński Chłopski Komitet[12] 28 900 0,33 1 0,23
Zjednoczone Stronnictwo Narodowo-Żydowskie[13] 15 409 0,18 1 0,23
Komitet Wyborczy Inwalidów i Zdemobilizowanych Wojskowych 11 871 0,14 0 0,00
Partia Ukraińska „Chliboroby”[14] 11 864 0,14 1 0,23
pozostałe ugrupowania 134 869 1,54 0 0,00
Ogółem 8 762 698 100,00 444 100,00
Głosy nieważne 112 386 1,27
Frekwencja 8 875 084 68,32
Uprawnionych do głosowania 12 989 718 100,00

Podział mandatów i rozkład procentowy poparcia w wyniku wyborów (komitety, które nie przekroczyły 1% poparcia w skali kraju, potraktowano zbiorczo):

↓
163 66 70 49 41 18 6 15 2 4
ChZJN BMN PSL „P” PSL „W” PPS NPR PC ZSN-Ż
ChZJN BMN PSL „P” PSL „W” PPS NPR PC

Wyniki głosowania w skali okręgów

Wszystkie dane wyrażono w procentach.

Okręg Nazwa Frekwencja
ChZJN BMN PSL „Piast” PSL „Wyz.” PPS NPR PC KZSN-Ż KZPMiW ChSR „Bund” ZN-Ż PSL-L ŻDBL Inni
1 Warszawa I 41,99 12,59 – – 20,73 1,27 1,61 – 6,70 – 4,73 – – 5,78 4,60 71,55
2 Warszawa II 56,14 9,68 8,92 9,19 11,49 – 1,64 – 1,13 0,03 0,84 – – 0,90 0,04 76,28
3 Siedlce 54,98 7,94 10,84 10,50 7,99 0,63 4,65 – 0,24 – 0,77 – – 0,41 1,05 78,47
4 Ostrów 56,86 17,18 1,31 14,95 3,68 0,12 2,75 – – 0,78 0,74 – – 0,01 1,62 66,66
5 Białystok 22,90 23,81 14,60 2,72 2,15 3,43 21,64 – 0,83 0,17 3,99 – – 0,46 3,30 67,39
6 Grodno 27,32 26,11 21,01 12,27 2,82 1,10 3,37 – 4,32 – 0,49 – – 0,11 1,08 65,85
7 Łomża 56,06 10,70 7,15 13,20 6,72 – 3,84 – – 1,23 0,44 – – 0,12 0,54 78,54
8 Ciechanów 55,18 9,27 6,05 13,89 10,72 0,24 2,99 – 0,47 0,67 0,52 – – 0,00 0,00 82,78
9 Płock 46,91 12,95 5,00 13,27 18,36 0,16 1,33 – 0,79 – 0,45 – – – 0,78 83,31
10 Włocławek 40,59 15,53 3,26 16,34 16,85 0,47 5,47 – – 0,03 0,95 – – 0,11 0,40 81,70
11 Łowicz 34,79 10,20 22,80 10,21 17,69 0,48 1,08 – 0,72 0,66 0,84 – – 0,30 0,23 84,20
12 Grodzisk 34,64 8,91 12,49 19,57 17,98 1,28 1,29 – 1,41 – 0,89 – – 0,53 1,01 82,05
13 Łódź I 28,01 26,96 – – 8,65 19,59 – – 6,30 – 5,60 – – 2,15 2,74 81,44
14 Łódź II 36,00 19,16 16,04 10,56 8,74 6,54 0,92 – 0,98 0,00 0,32 – – – 0,74 87,87
15 Konin 32,91 14,66 8,88 17,09 15,22 1,88 7,33 – 1,10 0,13 0,41 – – – 0,39 87,17
16 Kalisz 29,45 11,76 13,60 24,01 11,12 0,58 5,92 – – 2,17 0,38 – – 0,01 1,00 85,05
17 Częstochowa 31,71 8,94 3,55 29,02 11,14 2,39 9,89 – 0,82 – 0,28 – – 0,01 2,25 86,79
18 Piotrków 38,12 17,31 13,40 9,46 9,62 7,23 1,43 – – 0,12 1,60 – – 0,17 1,54 82,08
19 Radom 34,39 10,55 23,47 13,45 11,72 0,88 1,15 – 1,08 – 0,87 – – 1,20 1,24 79,95
20 Kielce 27,47 10,30 8,67 38,15 9,85 0,82 0,80 – 0,15 3,22 – – – – 0,57 84,84
21 Będzin 28,94 11,04 0,10 4,24 25,33 5,33 – – 20,84 0,15 0,11 – – – 3,92 80,35
22 Sandomierz 17,73 11,07 23,84 35,34 10,48 – 0,83 – – 0,34 – – – 0,36 0,05 82,14
23 Wierzbnik 16,05 9,56 14,52 34,90 11,89 1,80 5,17 – – 4,11 0,33 – – 0,29 1,38 81,59
24 Łuków 28,85 10,38 13,85 29,80 – – 4,20 – 1,18 10,88 – – – – 0,86 78,87
25 Biała Podlaska 32,01 19,89 20,45 12,33 6,37 0,55 1,96 – – 1,12 3,54 – – 0,92 0,86 74,80
26 Lublin 11,55 17,91 14,55 21,06 16,54 – 4,26 – 0,70 7,45 2,96 – – 1,65 1,37 72,90
27 Zamość 9,85 23,71 7,63 20,84 11,59 – – – – 24,98 0,80 – 0,07 0,05 0,48 73,77
28 Krasnystaw 5,71 20,73 4,44 29,94 15,65 – 2,52 – – 20,25 – – – 0,04 0,72 73,84
29 Tczew 62,29 11,35 1,98 – 1,64 22,22 – – – – – – – – 0,52 82,32
30 Grudziądz 47,00 22,39 3,83 – 1,57 24,16 – – 0,05 – – – – – 1,00 81,02
31 Toruń 57,05 12,89 3,61 – – 26,05 – – – – – – – – 0,40 82,48
32 Bydgoszcz 47,47 19,91 1,09 – 3,55 27,00 – – – – – – – – 0,98 85,34
33 Gniezno 48,47 12,86 4,02 1,26 2,36 30,80 – – – – – – – – 0,23 87,97
34 Poznań I 75,99 0,01 – – 3,59 16,65 – – 2,08 – – – – – 1,68 83,30
35 Poznań II 50,90 10,96 6,54 – 0,41 30,79 – – – – – – – – 0,40 87,52
36 Szamotuły 46,97 22,37 2,24 – 0,12 28,14 – 0,02 – – – – – – 0,14 90,08
37 Ostrów 37,71 10,70 19,45 – 0,41 31,09 – – – – – – – – 0,64 88,89
38 Huta Królewska 40,96 36,53 0,34 – 10,40 9,07 – – – – – – – – 2,70 67,08
39 Katowice 29,98 32,70 0,59 – 18,90 15,63 – – – – – – – – 2,20 69,13
40 Cieszyn 38,57 18,17 7,16 – 18,30 17,45 – – 0,34 – – – – – 0,01 61,93
41 Kraków I 37,91 – – – 26,44 2,49 – – 0,49 – 1,89 23,20 – – 7,58 66,73
42 Kraków II 20,58 – 16,26 19,51 27,00 1,78 1,65 – 0,55 – – 6,82 2,19 – 3,66 76,28
43 Wadowice 21,90 – 28,33 9,78 17,30 1,34 12,20 – 0,08 – – 3,00 – – 6,07 64,92
44 Nowy Sącz 14,10 – 44,91 0,34 14,11 – 14,70 – 0,03 – – 6,23 2,11 – 3,47 72,45
45 Tarnów 3,96 – 50,84 0,11 7,53 0,60 17,60 – – – 0,54 7,06 4,93 – 6,83 75,68
46 Jasło 7,12 – 39,14 2,53 4,96 – 10,01 – 4,29 5,67 – 7,78 9,49 – 9,01 77,60
47 Rzeszów 14,31 – 50,42 8,09 5,39 0,96 1,38 – 0,06 1,54 – – 3,70 – 14,15a 69,02
48 Przemyśl 16,39 – 27,87 6,22 10,41 – 1,48 11,82 0,62 – 0,31 – 15,80 – 9,08 59,05
49 Sambor 18,11 – 33,91 2,43 6,21 0,60 1,68 15,08 – – 0,11 – 0,97 – 20,90b 44,76
50 Lwów 42,88 – 0,31 – 17,87 – – 30,95 0,42 – 4,47 – – – 3,10 57,14
51 Żółkiew 15,41 – 42,59 0,53 10,01 – 5,54 17,71 0,04 – 1,45 – 1,09 – 5,63 35,20
52 Stryj 20,70 – 15,53 – 19,99 – – 25,40 – – 0,37 – – – 18,21c 39,73
53 Stanisławów 20,45 – 13,82 0,45 6,69 – – 22,42 0,11 – 3,16 – – – 32,90d 31,39
54 Tarnopol 23,78 – 43,61 0,63 2,02 – – 18,14 0,14 0,01 0,62 – 0,92 – 10,13 34,66
55 Złoczów 28,10 – 36,86 2,66 2,78 – – 21,58 – – 0,05 – – – 7,97e 33,68
56 Kowel – 84,48 – 2,76 2,30 – 3,24 – – – – – – 1,05 6,17 55,40
57 Łuck 5,02 66,30 – 3,76 1,24 – – – – – – – – 2,61 21,07 58,69
58 Krzemieniec 3,06 87,47 – 0,73 – – – – – – – – – 1,17 7,57 62,88
59 Kosów – 40,08 – 12,17 18,78 – – – 7,76 – 1,68 – – 0,79 18,74 48,82
60 Pińsk – 24,91 – 21,33 42,61 – – – – – 1,85 – – 0,27 9,03 60,16
61 Nowogródek – 45,68 – 31,59 – – 5,50 – – – 0,74 – – 0,61 15,88 54,37
62 Lida 12,00 26,94 22,75 34,22 – – – – 2,84 – – – – – 1,25 57,72
63 Wilno 30,52 12,18 15,77 13,33 12,45 – – – 0,64 – 1,33 – – 3,42 10,36 66,62
64 Święciany – 30,66 4,19 47,33 – – 9,05 – – – – – – 2,72 6,05 51,47
Polska 29,12 15,96 13,16 10,99 10,35 5,41 2,97 2,01 1,39 1,32 0,91 0,75 0,67 0,61 4,38 68,32

Objaśnienia:
a w tym Zjednoczone Stronnictwo Narodowo-Żydowskie – 10,10%,
b w tym Niezależny Ukraiński Chłopski Komitet – 20,57%,
c w tym Partia Ukraińska „Chliboroby” – 11,91%,
d w tym Partia Agrarna Ukraińsko-Chłopska- 27,35%,
e w tym Niezależny Ukraiński Chłopski Komitet – 7,15%.

Podział mandatów w skali okręgów

Podział mandatów sejmowych w poszczególnych okręgach
Okręg Nazwa Łącznie
ChZJN BMN PSL „Piast” PSL „Wyz.” PPS NPR PC KZSN-Ż KZPMiW ChSR „Bund” ZN-Ż PSL-L ŻDBL Inni
1 Warszawa I 7 2 – – 3 0 0 – 1 – 0 – – 1 0 14
2 Warszawa II 4 0 0 0 1 – 0 – 0 0 0 – – 0 0 5
3 Siedlce 4 0 0 0 0 0 0 – 0 – 0 – – 0 0 4
4 Ostrów 3 1 0 0 0 0 0 – – 0 0 – – 0 0 4
5 Białystok 2 2 1 0 0 0 1 – 0 0 0 – – 0 0 6
6 Grodno 2 1 1 0 0 0 0 – 0 – 0 – – 0 0 4
7 Łomża 4 0 0 0 0 – 0 – – 0 0 – – 0 0 4
8 Ciechanów 4 0 0 1 0 0 0 – 0 0 0 – – 0 0 5
9 Płock 3 0 0 1 1 0 0 – 0 – 0 – – – 0 5
10 Włocławek 2 1 0 1 1 0 0 – – 0 0 – – 0 0 5
11 Łowicz 3 0 1 0 1 0 0 – 0 0 0 – – 0 0 5
12 Grodzisk 3 0 1 1 1 0 0 – 0 – 0 – – 0 0 6
13 Łódź I 3 2 – – 0 2 – – 0 – 0 – – 0 0 7
14 Łódź II 3 1 1 1 0 0 0 – 0 0 0 – – – 0 6
15 Konin 3 1 0 1 1 0 0 – 0 0 0 – – – 0 6
16 Kalisz 2 1 1 2 1 0 0 – – 0 0 – – 0 0 7
17 Częstochowa 3 0 0 2 1 0 0 – 0 – 0 – – 0 0 6
18 Piotrków 3 1 1 0 0 0 0 – – 0 0 – – 0 0 5
19 Radom 3 0 2 1 1 0 0 – 0 – 0 – – 0 0 7
20 Kielce 2 0 0 3 0 0 0 – 0 0 – – – – 0 5
21 Będzin 2 1 0 0 2 0 – – 1 0 0 – – – 0 6
22 Sandomierz 1 0 2 2 0 – 0 – – 0 – – – 0 0 5
23 Wierzbnik 1 0 1 3 1 0 0 – – 0 0 – – 0 0 6
24 Łuków 2 0 1 2 – – 0 – 0 1 – – – – 0 6
25 Biała Podlaska 2 1 1 0 0 0 0 – – 0 0 – – 0 0 4
26 Lublin 1 1 1 2 1 – 0 – 0 0 0 – – 0 0 6
27 Zamość 0 2 0 1 0 – – – – 2 0 – 0 0 0 5
28 Krasnystaw 0 1 0 2 1 – 0 – – 1 – – – 0 0 5
29 Tczew 4 0 0 – 0 1 – – – – – – – – 0 5
30 Grudziądz 2 1 0 – 0 1 – – 0 – – – – – 0 4
31 Toruń 4 0 0 – – 1 – – – – – – – – 0 5
32 Bydgoszcz 3 1 0 – 0 2 – – – – – – – – 0 6
33 Gniezno 3 0 0 0 0 2 – – – – – – – – 0 5
34 Poznań I 4 0 – – 0 0 – – 0 – – – – – 0 4
35 Poznań II 3 0 0 – 0 1 – – – – – – – – 0 4
36 Szamotuły 3 1 0 – 0 1 – 0 – – – – – – 0 5
37 Ostrów 3 0 1 – 0 2 – – – – – – – – 0 6
38 Huta Królewska 3 2 0 – 0 0 – – – – – – – – 0 5
39 Katowice 1 2 0 – 1 1 – – – – – – – – 0 5
40 Cieszyn 4 1 0 – 1 1 – – 0 – – – – – 0 7
41 Kraków I 2 – – – 1 0 – – 0 – 0 1 – – 0 4
42 Kraków II 2 – 1 2 3 0 0 – 0 – – 0 0 – 0 8
43 Wadowice 2 – 2 1 1 0 1 – 0 – – 0 – – 0 7
44 Nowy Sącz 1 – 3 0 1 – 1 – 0 – – 0 0 – 0 6
45 Tarnów 0 – 5 0 0 0 2 – – – 0 0 0 – 0 7
46 Jasło 0 – 4 0 0 – 1 – 0 0 – 0 1 – 0 6
47 Rzeszów 1 – 5 0 0 0 0 – 0 0 – – 0 – 1a 7
48 Przemyśl 1 – 2 0 1 – 0 1 0 – 0 – 1 – 0 6
49 Sambor 1 – 3 0 0 0 0 1 – – 0 – 0 – 1b 6
50 Lwów 2 – 0 – 1 – – 1 0 – 0 – – – 0 4
51 Żółkiew 1 – 4 0 1 – 0 1 0 – 0 – 0 – 0 7
52 Stryj 1 – 1 – 1 – – 2 – – 0 – – – 1c 6
53 Stanisławów 2 – 1 0 0 – – 3 0 – 0 – – – 3d 9
54 Tarnopol 3 – 5 0 0 – – 2 0 0 0 – 0 – 0 10
55 Złoczów 3 – 4 0 0 – – 2 – – 0 – – – 0 9
56 Kowel – 5 – 0 0 – 0 – – – – – – 0 0 5
57 Łuck 0 6 – 0 0 – – – – – – – – 0 0 6
58 Krzemieniec 0 5 – 0 – – – – – – – – – 0 0 5
59 Kosów – 3 – 1 1 – – – 0 – 0 – – 0 0 5
60 Pińsk – 1 – 1 3 – – – – – 0 – – 0 0 5
61 Nowogródek – 4 – 2 – – 0 – – – 0 – – 0 0 6
62 Lida 1 2 1 3 – – – – 0 – – – – – 0 7
63 Wilno 2 0 1 1 1 – – – 0 – 0 – – 0 0 5
64 Święciany – 2 0 4 – – 0 – – – – – – 0 0 6
Łącznie z list regionalnych 134 55 58 41 34 15 6 13 2 4 0 1 2 1 6 372
Lista państwowa 29 11 12 8 7 3 – 2 – – – – – – – 72
Razem 163 66 70 49 41 18 6 15 2 4 0 1 2 1 6 444

Objaśnienia:
a Zjednoczone Stronnictwo Narodowo-Żydowskie – 1 mandat,
b Niezależny Ukraiński Chłopski Komitet – 1 mandat,
c Partia Ukraińska „Chliboroby” – 1 mandat,
d Partia Agrarna Ukraińsko-Chłopska – 3 mandaty.

Wyniki do Senatu II RP

Komitet wyborczy[3][2] Głosy Mandaty
Liczba  % Liczba  %
Chrześcijański Związek Jedności Narodowej 2 173 756 39,09 48 43,24
Blok Mniejszości Narodowych Rzeczypospolitej Polskiej[15] 921 122 16,57 23 20,72
Polskie Stronnictwo Ludowe „Piast” 729 622 13,12 17 15,32
Polskie Stronnictwo Ludowe „Wyzwolenie” 529 675 9,53 8 7,21
Polska Partia Socjalistyczna 468 127 8,42 7 6,31
Narodowa Partia Robotnicza 291 779 5,25 3 2,70
Komitet Zjednoczonych Stronnictw Narodowo-Żydowskich[16] 144 954 2,61 4 3,60
Chłopskie Stronnictwo Radykalne 56 339 1,01 0 0,00
Polskie Centrum 55 805 1,00 0 0,00
Komunistyczny Związek Proletariatu Miast i Wsi 51 094 0,92 0 0,00
Państwowe Zjednoczenie na Kresach 39 280 0,71 1 0,90
Związek Narodowo-Żydowski 34 277 0,62 0 0,00
Polskie Stronnictwo Ludowe – Lewica 25 362 0,46 0 0,00
pozostałe ugrupowania 39 326 0,71 0 0,00
Ogółem 5 560 518 100,00 111 100,00
Głosy nieważne 36 858 0,66
Frekwencja 5 597 376 61,61
Uprawnionych do głosowania 9 085 690 100,00

Podział mandatów i rozkład procentowy poparcia w wyniku wyborów (komitety, które nie przekroczyły 1% poparcia w skali kraju, potraktowano zbiorczo):

↓
48 23 17 8 7 3 4
ChZJN BMN PSL „P” PSL „W” PPS NPR ZSN-Ż
ChZJN BMN PSL „P” PSL „W” PPS NPR

Wyniki głosowania w skali województw

Wszystkie dane wyrażono w procentach.

Okręg Frekwencja
ChZJN BMN PSL „Piast” PSL „Wyz.” PPS NPR KZSN-Ż ChSR PC KZPMiW ZN-Ż PSL-L Inni
Miasto stołeczne Warszawa 50,47 22,55 – – 21,53 0,36 – – 0,05 4,88 – – 0,16 71,69
warszawskie 54,36 12,98 7,85 10,81 12,54 0,15 – 0,19 0,41 0,42 – – 0,29 76,95
łódzkie 40,81 20,30 7,80 13,52 8,89 6,05 – – 0,36 1,96 – – 0,31 81,62
kieleckie 35,06 12,34 12,27 24,10 10,85 0,85 – 0,80 0,30 3,31 – – 0,12 75,45
lubelskie 30,49 19,54 10,01 21,05 8,40 0,06 – 9,77 0,63 – – – 0,05 65,15
białostockie 56,57 21,52 8,78 6,24 2,78 0,62 – – 2,80 0,36 – – 0,33 61,44
Ziemia Wileńska (wileńskie) 25,39 25,72a 14,17 27,58 4,49 – – – – – – – 2,65 43,47
nowogródzkie – 37,50 – 32,92 – – – – 2,22 – – – 27,36b 44,37
poleskie – 38,03 – 13,06 31,30 – – – – – – – 17,61 36,27
wołyńskie 5,76 85,58 – 1,57 – – – – – – – – 7,09 40,38
poznańskie 54,24 16,18 5,65 – 0,85 23,07 – – – – – – 0,01 86,27
pomorskie 63,57 – 0,30 – – 36,07 – – – 0,01 – – 0,05 78,11
śląskie 43,70 29,47 1,84 – 12,20 12,39 – – – – – – 0,40 66,79
krakowskie 24,39 – 40,55 2,75 14,64 0,10 – 0,09 7,89 0,05 7,85 1,61 0,08 63,48
lwowskie 29,65 – 37,55 2,23 7,75 0,06 16,47 0,92 0,30 0,52 – 4,09 0,46 48,94
stanisławowskie 50,93 – 20,67 – 1,09 – 27,31 – – – – – 0,00 31,46
tarnopolskie 38,20 – 38,54 – 0,42 – 22,17 – – – – 0,10 0,57 31,58
Polska 39,09 16,57 13,12 9,53 8,42 5,25 2,61 1,01 1,00 0,92 0,62 0,46 1,40 61,61

Objaśnienia:
a BMN startował w tym okręgu z lokalnej listy nr 24,
b w tym Państwowe Zjednoczenie na Kresach - 26,32%.

Podział mandatów w skali okręgów

Podział mandatów senackich w poszczególnych okręgach
Okręg Łącznie
ChZJN BMN PSL „Piast” PSL „Wyz.” PPS NPR KZSN-Ż ChSR PC KZPMiW ZN-Ż PSL-L Inni
Miasto stołeczne Warszawa 2 1 – – 1 0 – – 0 0 – – 0 4
warszawskie 5 1 0 0 1 0 – 0 0 0 – – 0 7
łódzkie 4 2 0 1 1 0 – – 0 0 – – 0 8
kieleckie 4 1 1 2 1 0 – 0 0 0 – – 0 9
lubelskie 3 1 1 2 0 0 – 0 0 – – – 0 7
białostockie 3 1 0 0 0 0 – – 0 0 – – 0 4
Ziemia Wileńska (wileńskie) 1 1a 1 1 0 – – – – – – – 0 4
nowogródzkie – 1 – 1 – – – – 0 – – – 1b 3
poleskie – 2 – 0 1 – – – – – – – 0 3
wołyńskie 0 5 – 0 – – – – – – – – 0 5
poznańskie 4 1 0 – 0 2 – – – – – – 0 7
pomorskie 2 – 0 – – 1 – – – 0 – – 0 3
śląskie 2 2 0 – 0 0 – – – – – – 0 4
krakowskie 2 – 4 0 1 0 – 0 0 0 0 0 0 7
lwowskie 3 – 4 0 0 0 2 0 0 0 – 0 0 9
stanisławowskie 2 – 1 – 0 – 1 – – – – – 0 4
tarnopolskie 2 – 2 – 0 – 1 – – – – 0 0 5
Łącznie z list regionalnych 39 19 14 7 6 3 4 0 0 0 0 0 0 93
Lista państwowa 9 4 3 1 1 – – – – – – – – 18
Razem 48 23 17 8 7 3 4 0 0 0 0 0 0 111

Objaśnienia:
a BMN startował w tym okręgu z lokalnej listy nr 24,
b w tym Państwowe Zjednoczenie na Kresach – 1 mandat.

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ File:AGAD mapa Polski z podzialem na okregi wyborcze 1922.png - Wikimedia Commons [online], wikimedia.org [dostęp 2024-04-26] (ang.).
  2. 1 2 3 Sejm i Senat 1922–1927: podręcznik dla wyborców, zawierający wyniki wyborów w powiatach, okręgach, województwach, podobizny senatorów i posłów sejmowych oraz mapy poglądowe [online], wbc.poznan.pl [dostęp 2024-04-26] (pol.).
  3. 1 2 3 4 5 Our Digital Library [online], biaman.pl [dostęp 2024-04-26] (ang.).
  4. 1 2 Konstytucja marcowa, https://isap.sejm.gov.pl/isap.Nsf/download.xsp/WDU19210440267/O/D19210267.pdf
  5. ↑ Z wyłączeniem miasta stołecznego Warszawy.
  6. ↑ Z wyłączeniem miasta Łodzi.
  7. ↑ Z wyłączeniem miasta Krakowa.
  8. ↑ Z wyłączeniem miasta Lwowa.
  9. ↑ Bez miasta stołecznego Warszawy.
  10. ↑ Wybory odbyły się niedługo po wojnie polsko-litewskiej. Zdobyte terytoria wokół Wilna funkcjonowały z powodów politycznych najpierw jako Litwa Środkowa, a następnie, od 1922 roku połączone z kilkoma powiatami województwa nowogródzkiego jako tzw. Ziemia Wileńska (w dokumentach wyborczych widnieją jako „okręg administracyjny wileński”). W 1926 roku obszar ten przekształcono w województwo wileńskie.
  11. ↑ Okręg wyborczy nr 53.
  12. ↑ Okręgi wyborcze nr 49 i 55.
  13. ↑ Okręg wyborczy nr 47.
  14. ↑ Okręg wyborczy nr 52.
  15. ↑ W okręgu wileńskim startował nie z listy ogólnopaństwowej nr 16, lecz z listy lokalnej nr 24, z ramienia której zdobył 40 161 głosów i 1 mandat.
  16. ↑ Startował z trzech oddzielnych list w województwach lwowskim, stanisławowskim i tarnopolskim z numerami odpowiednio: 24, 28 i 23.

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.