Angela (rodzaj)
| Angela | |||
| Serville, 1839 | |||
![]() Samiec A. guianensis | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Gromada | |||
| Nadrząd |
Dictyoptera | ||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Infrarząd | |||
| Parvordo | |||
| (bez rangi) | Amerimantodea | ||
| Nadrodzina | |||
| Rodzina |
Angelidae | ||
| Rodzaj |
Angela | ||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
Mantis purpurascens Olivier, 1792 | |||
| Synonimy | |||
| |||
Angela – rodzaj modliszek z podrzędu Eumantodea i nadrodziny Acanthopoidea, jedyny z monotypowej rodziny Angelidae. Obejmuje 19 opisanych gatunków. Zamieszkują Amerykę Środkową i północną część Ameryki Południowej.
Morfologia
Owad dorosły
Modliszki przeciętnych do dużych rozmiarów, osiągające od 60 do 141 mm długości ciała. Ta ostatnia wartość dotyczy samic A. maxima i jest największą wśród modliszek Ameryki. Ciało jest mocno wysmuklone, patykowate. U obu płci w ubarwieniu najczęściej dominuje brąz, ale samice są zwykle jaśniejsze, niekiedy z odcieniem słomkowym czy żółtawym[1].
Tułów ma silnie wydłużone przedplecze i dobrze zaznaczone rozszerzenia nadbiodrowe[2]. W użyłkowaniu skrzydeł przedniej pary (tegmin) zaznaczają się wydłużone pterostygmy. U samic skrzydła przedniej pary są mocno skrócone, co stanowi autapomorfię rodziny[2]. Tylne skrzydła u obu płci są barwne[1][2] i dłuższe od tych przednich, co również uchodzi za autapomorfię[2]. U samicy skrzydła w spoczynku nie sięgają poza środek odwłoka, zaś u samca skrzydła są nieznacznie skrócone i pozostają funkcjonalne[1]. Na spodzie zatułowia nie występuje pojedynczy narząd tympanalny (ucho cyklopowe)[2]. Chwytne odnóże przedniej pary ma na biodrze niewydłużony płat grzbietowo-wierzchołkowy, a na udzie zaopatrzone w kolce płaty wierzchołkowe, umieszczony w wierzchołkowej połowie rowek do chowania pazurka oraz cztery kolce dyskoidalne, z których trzeci jest najdłuższy[2], a pierwszy znacznie dłuższy od drugiego[1][2]. Wyprostowana goleń przedniego odnóża ma pięć lub sześć kolców tylno-brzusznych[2].
Przysadki odwłokowe są krótsze niż połowa długości odwłoka[2], spłaszczone[1][2][3] i listkowato rozszerzone[1][3], co wskazywane jest jako autapomorfia rodziny[2] i pozwala odróżnić Angelidae na dowolnym stadium rozwojowym od pozostałych modliszek Nowego Świata o patykowatym ciele[1]. Płytka nadobytowa przybiera trójkątny kształt. Genitalia samca odznaczają się w pełni zesklerotyzowanymi fallomerami i porozdzielanymi wyrostkami zespołu lewej strony. Fallomer brzuszny cechuje się umieszczonym po prawej stronie płatem nasadowym, uwstecznionym i przemieszczonym na stronę lewą pierwotnym wyrostkiem dystalnym oraz w dużym stopniu zredukowanym wtórnym wyrostkiem dystalnym. Apofiza falloidalna ma postać krótką i zaokrągloną. Fallomer lewy nie ma zaokrąglonego płata na blaszce grzbietowej[2].
Kokon jajowy
Umieszczona na podłożu stroną brzuszną ooteka ma kształt łezkowaty z zaokrągloną częścią nasadową i zwężającą się częścią odsiebną albo podługowato-owalny. Barwa jej zewnętrznej ściany jest rudobrązowa. Tuż przy rejonie wylęgowym znajduje się warstwa dodatkowego materiału z wyrostkami bocznymi, które to służą za daszek podtrzymujący zewnętrzną okrywę. Ta ostatnia utworzona jest z białej wydzieliny i ku przodowi wydłuża się w wypełniony pęcherzykami powietrza wyrostek[1].
Ekologia i występowanie
.jpg)
Owady te zasiedlają gęste wilgotne lasy równikowe, rzadziej lasy suche. Bytują na roślinach, chętnie zwisając z liści i gałęzi. Samce nocą często przylatują do sztucznych źródeł światła[1].
Przedstawiciele rodziny zamieszkują krainę neotropikalną od południowego Meksyku na północy przez Amerykę Centralną i Trynidad po Amazonię na południu[1].
Taksonomia i ewolucja
Takson ten wprowadzony został w 1839 roku przez Jean Guillaume'a Audinet-Serville'a jako podrodzaj w rodzaju Thespis[4]. Gatunkiem typowym wyznaczono Mantis purpurascens[5]. Henri de Saussure w pracach z lat 1869–1872 klasyfikował omawiany takson w legionie Thespites[6][7][5]. John Obadiah Westwood w 1889 roku jako pierwszy nadał taksonowi Angela rangę osobnego rodzaju[8], ale jeszcze w dwóch początkowych dekadach XX wieku bywał on traktowany jako podrodzaj, a nawet synonim rodzaju Thespis[5]. W 1927 roku Angela umieszczona została przez Ermanna Giglio-Tosa w nieformalnej grupie Angelae w obrębie podrodziny Schizocephalinae i rodziny modliszkowatych[9]. Max Beier utworzył dla niej w 1935 roku plemię Angelini w obrębie Mantinae[10], a w 1964 roku wyniósł je do rangi podrodziny Angelinae w obrębie modliszkowatych[11]. Taką samą klasyfikację zastosowali Reinhard Ehrmann i Roger Roy w systemie z 2002 roku[12]. W bazującym na wynikach molekularnej analizy filogenetycznej systemie Julia Riviery i Gavina J. Svensona z 2016 roku utworzono dla omawianego rodzaju monotypową rodzinę Angelidae w obrębie nowej nadrodziny Acanthopoidea[1]. W uwzględniającym także dane morfologiczne systemie Chirstiana J. Schwarza i Roya z 2019 roku klasyfikację tę podtrzymano[2].
Do rodzaju tego należy 19 opisanych gatunków[5]:
- Angela armata de Haan, 1842
- Angela brachyptera Stoll, 1813
- Angela championi Saussure et Zehntner, 1894
- Angela decolor Chopard, 1913
- Angela guianensis Rehn, 1906
- Angela inermis Werner, 1927
- Angela lemoulti Chopard, 1910
- Angela maxima Chopard, 1910
- Angela minor Giglio-Tos, 1916
- Angela miranda Saussure, 1871
- Angela ornata de Haan, 1842
- Angela perpulchra Westwood, 1889
- Angela peruviana Giglio-Tos, 1916
- Angela purpurascens Olivier, 1792
- Angela quinquemaculata Olivier, 1792
- Angela saussurii Giglio-Tos, 1927
- Angela subhyalina Chopard, 1913
- Angela trifasciata Stal, 1877
- Angela werneri Chopard, 1913
Według wyników analiz Riviery i Svensona z 2016 roku oraz Schwarza i Roya z 2019 roku Angelidae zajmują w obrębie nadrodziny Acanthopoidea pozycję bazalną. Klad tworzony przez pozostałe cztery rodziny tej nadrodziny cechować ma synapomorfia w postaci obecności w pierwotnym planie budowy odnóża chwytnego pięciu kolców tylno-brzusznych na udzie[1][2].
Przypisy
- 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Julio Rivera, Gavin J. Svenson. The Neotropical ‘polymorphic earless praying mantises’ – part I: molecular phylogeny and revised higher-level systematics (Insecta: Mantodea, Acanthopoidea). „Systematic Entomology”. 41, s. 607–649, 2016.
- 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 Christian J. Schwarz, Roger Roy. The systematics of Mantodea revisited: an updated classification incorporating multiple data sources (Insecta: Dictyoptera). „Annales de la Société entomologique de France (N.S.)”. 55 (2), s. 101–196, 2019. DOI: 10.1080/00379271.2018.1556567.
- 1 2 M. C. Vyjayandi, R. S. Rajeesh, P. Sajin John, M. M. Dhanasree, R. Ehrmann. A new genus of praying mantis Cotigaonopsis from Goa, India (Insecta: Mantodea). „Genus”. 20 (3), s. 485-492, 2009.
- ↑ Jean Guillaume Audinet-Serville: Histoire naturelle des Insectes. Orthoptères. XVIII. Paris: Librairie Encyclopédique de Roret, 1839, s. 171. [dostęp 2025-01-05].
- 1 2 3 4 Daniel Otte, Lauren Spearman, Martin B.D. Stiewe, David C. Eades: Angela. [w:] Mantodea Species File (Version 5.0/5.0) [on-line]. [dostęp 2025-01-05].
- ↑ Henri de Saussure. Essai d’un système des Mantides. „Mittheilungen der Schweizerischen entomologischen Gesellschaft”. 3 (2), s. 49–73, 1869.
- ↑ Henri de Saussure. Mélanges orthoptérologiques. IVme Fascicule. Mantides et Blattides. „Mémoires de la Société de Physique et d’Histoire naturelle de Genève”. 23 (2), s. 73, 1872.
- ↑ John Obadiah Westwood: Revisio insectorum familiae mantidarum, speciebus novis aut minus cognitis descriptis et delineates. London: Gurney & Jackson, 1889, s. 5, 30.
- ↑ Ermanno Giglio-Tos: Das Tierreich. 50. Lfg. – orthoptera Mantidae. Berlin: Walter de Gruyter & Co., 1927, s. 245.
- ↑ Max W.P. Beier, Mantodea, Fam. Mantidae, Subfam. Mantinae, „Genera Insectorum”, 203, Bruxelles: Desmet-Verteneuil, 1935, s. 65.
- ↑ Max Beier, Blattopteroidea, Mantodea, [w:] H.G. Bronn (red.), Klassen und Ordnungen des Tierreichs. Fünfter Band: Arthropoda. III Abteilung: Insecta, wyd. Geest & Portig, Leipzig 1964, s. 849–970.
- ↑ Reinhard Ehrmann: Mantodea – Gottesanbeterinnen der Welt. Münster: Natur und Tier Verlag GmbH, 2002.
