Thespidae

Thespidae
Saussure, 1869
Ilustracja
Pogonogaster tristani z podrodziny Thespinae
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

stawonogi

Gromada

owady

Infragromada

nowoskrzydłe

Rząd

modliszki

Podrząd

Eumantodea

Infrarząd

Schizomantodea

Parvordo

Artimantodea

(bez rangi) Amerimantodea
Nadrodzina

Thespoidea

Rodzina

Thespidae

Synonimy
  • Thespites Saussure, 1869
Bantia fusca z podrodziny Bantiinae.
Pseudomiopteryx spinifrons z podrodziny Pseudomiopteryginae.

Thespidae – rodzina modliszek z podrzędu Eumantodea, jedyna z monotypowej nadrodziny Thespoidea. Zamieszkują obie Ameryki, przy czym większość występuje w krainie neotropikalnej.

Morfologia

Owad dorosły

Modliszki osiągające od 9 do 66 mm długości ciała. U samców całe ciało, włącznie z odnóżami, czułkami i wszystkimi skrzydłami porośnięte jest gęstym i drobnym owłosieniem, szczególnie dobrze rozwiniętym na spodzie ciała i wzdłuż kostalnych krawędzi skrzydeł. U samic owłosienie jest znacznie rzadsze i trudno dostrzegalne[1].

Człony czułków samca mają przedwierzchołkowo umieszczoną obrączkę ze szczecinek co najmniej tak długich jak człon z którego wyrastają[1].

Tułów ma wyraźnie zaznaczone rozszerzenia nadbiodrowe[2]. Kształt przedplecza jest rombowaty lub wydłużony. Na zapiersiu nie występuje pojedynczy narząd tympanalny (ucho cyklopowe)[2]. Samice są zawsze całkowicie pozbawione skrzydeł[2][1], posiadają jednak ich szczątkowe zalążki z prześwitującymi przez oskórek śladami użyłkowania[1]. U samców występują obie pary skrzydeł[2][1]. Na błonach mają one gęsto rozmieszczone szczecinki, dobrze widoczne przy oświetlaniu owada od tyłu[1]. Skrzydła pary przedniej (tegimy) cechują się wydłużonymi pterostygmami[2].

Odnóże przedniej pary ma biodro o wydłużonym płacie grzbietowo-wierzchołkowym, a udo wydłużone, o rowku do chowania pazurka przemieszczonym w jego część odsiebną[2]. Na udzie tym znajduje się od 5 do 15 kolców przednio-bocznych i niemal zawsze cztery kolce tylno-brzuszne, a wyjątkowo jeden kolec tylno-brzuszny[1]. Na płatach wierzchołkowych uda kolce nie występują[2]. Kolce dyskoidalne na przednim udzie zwykle są cztery, rzadziej trzy[2][1]. Goleń przedniego odnóża jest wyprostowana[2], zaopatrzona w od 1 do 12 kolców przednio-bocznych i od 1 do 9 kolców tylno-bocznych[1]. Jedną z synapomorfii rodziny jest przemieszczenie jednego lub dwóch najbardziej odsiebnych spośród kolców przednio-brzusznych na pozycję bardziej grzbietowo-boczną[2][1], a nawet typowo grzbietową[1]; cecha ta, choć obecna jest u wszystkich nimf, wtórnie zanika jednak u osobników dorosłych części taksonów[2][1]. Odnóża pary środkowej i tylnej są kroczne i zupełnie pozbawione kolców[2].

Odwłok ma trójkątną w zarysie płytkę nadodbytową. Przysadki odwłokowe są krótsze niż połowa długości odwłoka[2], walcowate, bez elementów spłaszczonych i rozszerzonych[1]. Samcze genitalia mają w pełni zesklerotyzowane fallomery. Lewy z nich ma blaszkę grzbietową wyposażoną w zaokrąglony płat. Wyrostki zespołu lewej strony są porozdzielane. Pierwotny wyrostek dystalny przemieszczony jest na lewą stronę fallomeru brzusznego i leży naprzeciwko zaokrąglonego płata blaszki grzbietowej. Wtórny wyrostek dystalny umieszczony jest natomiast na płacie brzusznym fallomeru brzusznego[2].

Kokon jajowy

Ooteka ma kształt prostokątny, czasem z wyrostkiem dystalnym. Barwę ma zwykle słomkową do jasnobrązowej, niekiedy z rudym odcieniem. Początkowo pokryta jest warstwą białawego, gąbczastego materiału, jednak w wyniku działania czynników środowiskowych z czasem ściera się on i może częściowo odsłaniać ścianę kokonu. Rejon wylęgowy zwykle umieszczony jest w podłużnym wgnieceniu na grzbietowej stronie kokonu. Brzuszna strona ooteki przytwierdzona jest do płaskiej powierzchni, takiej jak liść, kora czy skała[1].

Ekologia i występowanie

Owady rozmieszczone od nizin po góry[1], w Andach dochodzące do 3500 m n.p.m.[3][1] Występują w siedliskach od suchych po silnie wilgotne, od półpustynnych, przez łąkowe, sawannowe i krzewiaste aż po lasy deszczowe. Bytować mogą na ziemi, w ściółce lub na rozmaitej roślinności, w tym na epifitach[1].

Rodzina amerykańska, głównie neotropikalna; jedynie dwa rodzaje z podrodziny nominatywnej w południowo-wschodniej części Stanów Zjednoczonych zahaczają zasięgami od Nearktykę[1].

Taksonomia i ewolucja

Takson ten wprowadził Henri de Saussure w 1869 roku jako legion Thespites[4]. W systemie Ermanna Giglio-Tosa z 1919 roku klasyfikowany był jako podrodzina Thespinae w obrębie modliszkowatych, zawierająca plemiona: Euchomenellae, Schizocephalae, Leptocolae i Thespes[5]. Anton Handlirsch w systemie z 1930 roku zaliczył owe plemiona do podrodziny Mantinae[6]. W systemie Luciena Choparda z 1949 roku omawiany takson otrzymał już rangę osobnej rodziny[7]. W klasyfikacji Maxa Beiera z 1964 roku miał rangę podrodziny Thespinae w obrębie modliszkowatych, podzielonej na plemiona Pseudomiopterygini, Thespini, Parathespini i Hoplocoryphini[8]. W systemie Reinharda Ehrmanna i Rogera Roya z 2002 roku występowała rodzina Thespidae podzielona na podrodziny Haaninae, Hoplocoryphinae, Miopteryginae, Oligonicinae, Pseudomiopteriginae i Thespinae, ta ostatnia z plemionami Thespini i Parathespini[9].

W bazującym na wynikach molekularnej analizy filogenetycznej systemie Julia Riviery i Gavina J. Svensona z 2016 roku Thespidae zostały wyróżnione jako jedna z rodzin w obrębie nadrodziny Acanthopoidea i podzielone na pięć podrodzin[1]. W uwzględniającym także dane morfologiczne systemie Christiana J. Schwarza i Roya z 2019 roku Thespidae umieszczono w monotypowej nadrodzinie Thespoidea i podzielono na sześć podrodzin, wynosząc do rangi podrodziny jedno z występujących w uprzednim systemie plemion[2].

Do rodziny zalicza się 34 rodzaje, zgrupowane w sześciu podrodzinach, z których dwie dzielą się na po dwa plemiona, z których z kolei jedno dzieli się na dwa podplemiona[10][2]:

Według wyników analiz Riviery i Svensona z 2016 roku oraz Schwarza i Roya z 2019 roku Thespidae zajmują w obrębie kladu Amerimantodea pozycję bazalną. W obrębie Thespidae natomiast pozycję bazalną zajmują Pseudopogonogastrinae. Thespinae zajmują pozycję siostrzaną dla Musoniellinae, tworząc z nimi klad siostrzany dla Miobantiinae. Klad tworzony przez te trzy podrodziny zajmuje z kolei pozycję siostrzaną dla kladu tworzonego przez Bantiinae i Pseudomiopteryginae[2][1].

Przypisy

  1. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 Julio Rivera, Gavin J. Svenson. The Neotropical ‘polymorphic earless praying mantises’ – part I: molecular phylogeny and revised higher-level systematics (Insecta: Mantodea, Acanthopoidea). „Systematic Entomology”. 41, s. 607–649, 2016.
  2. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 Christian J. Schwarz, Roger Roy. The systematics of Mantodea revisited: an updated classification incorporating multiple data sources (Insecta: Dictyoptera). „Annales de la Société entomologique de France (N.S.)”. 55 (2), s. 101–196, 2019. DOI: 10.1080/00379271.2018.1556567.
  3. ↑ Julio Rivera, Hiromi Yagui, Reinhard Ehrmann. Mantids in the Mist-Taxonomy of the Andean genus Pseudopogonogaster Beier, 1942, a cloud forest specialist, with notes on its biogeography and ecology (Mantodea: Thespidae: Miopteryginae). „Insect Systematics and Evolution”. 42, s. 313–335, 2011. DOI: 10.1163/187631211X595056.
  4. ↑ Henri de Saussure. Essai d’un système des Mantides. „Mittheilungen der Schweizerischen entomologischen Gesellschaft”. 3 (2), s. 49–73, 1869.
  5. ↑ Ermanno Giglio-Tos. Saggio di una nuova classificazione dei mantidi. „Bullettino della Società Entomologica Italiana”. 49, s. 50–87, 1919.
  6. ↑ Anton Handlirsch, Insecta 1, [w:] W. Kükenthal, T. Krumbach (red.), Handbuch der Zoologie 4 (1): Progoneata – Chilopoda – Insecta, Berlin: Walter de Gruyter & Co, 1930, s. 1–892.
  7. ↑ Lucien Chopard, Ordre des Dictyoptères. Sous-ordre des Mantodea, [w:] P.P. Grassé (red.), Traité de Zoologie. Tome 9 – Insectes, Paris: Masson et Cie Editeurs, 1949, s. 386–407.
  8. ↑ Max Beier, Blattopteroidea, Mantodea, [w:] H.G. Bronn (red.), Klassen und Ordnungen des Tierreichs. Fünfter Band: Arthropoda. III Abteilung: Insecta, wyd. Geest & Portig, Leipzig 1964, s. 849–970.
  9. ↑ Reinhard Ehrmann: Mantodea – Gottesanbeterinnen der Welt. Münster: Natur und Tier Verlag GmbH, 2002.
  10. ↑ Daniel Otte, Lauren Spearman, Martin B.D. Stiewe, David C. Eades: family Thespidae. [w:] Mantodea Species File (Version 5.0/5.0) [on-line]. [dostęp 2024-01-28].
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.